نمادهای بومی هویت ساز را به فراموشی نسپاریم! ✍️ مجتبی تابش

“من اینستا نداشتم یعنی کلا جز تلگرام به‌خاطر گروه‌های کاری هیچی نصب نکرده بودم از این چالش‌های کوردی لکی و ترکی هیچ اطلاعی هم نداشتم یه روز که از سر کار برگشتم، دکتر دندانپزشکم از ایلام تماس گرفت که هر چه زودتر بیایید و ویزیت بشید! من و همسرم به زادگاهمان ایلام سفر کردیم. من لباس کوردی پوشیدم و همسرم یه مانتوی معمولی.. حوصله لباس رسمی نداشتم از بس همیشه لباس رسمی تنمه بخاطر شغلم. در ایلام مردم داخل مطب چهار چشمی نگاهم می‌کردن، در مسیر سنگ فرش خیابان طالقانی چند تا دختر و پسر که خیلی توجهشون به ما جلب شده بود بیخ گوشمون راه میرفتن که بفهمن ما با کدوم لهجه کوردی صحبت می‌کنیم.

عصر ما به عصر ارتباطات مشهور است برخی نیز از نام هایی چون عصر گفتگوی تمدنها ، دهکده‌ی جهانی و… نام می برند.

وقتی از کلمه‌ی “ارتباط” صحبت می کنیم، ذهنمان به سمت وسایل الکترونیکی و نرم افزاری جدید می رود اما کلمه ارتباط که در معنی عام با مفاهیمی چون تماس، گفتگو، برخورد و… تعبیر می شود دارای هسته های نهفته‌ای است که حجم مفهومی آن را بسیار عمیق‌تر می کند.

با توجه به پیام ارسالی بالا می‌خواهم ذهنتان را به شیوه‌ای کهن از ارتباطات که ریشه در سنت و فرهنگ و تمدن جوامع مختلف دارد آشنا کنم؛ “ارتباط بی کلام فرهنگی با محتوای پوشش اصیل و کهن”

بارها در فیلم ها دیده‌ایم و در کتاب‌ها خوانده‌ایم که مردان و زنان اسکاتلندی دامن و پیراهنی با نام “تارتان” و مردم عرب، لباسی گشاد به نام عبایه، مردم یونان باستان، لباسی با نام “کلامیس” و مردم گرجستان لباسی با نام “چوخا” و آلمانی‌ها لباس سنتی “لدرهوسن”  می پوشند.

این لباس‌ها بسته به نوع، زمان و مکان رفت و آمدشان با لباس فرم و راحتی تغییر می کند و به آن سنت پوششی خود افتخار می کنند. هر کدام از این لباس‌ها، انعکاسی از ژرفای تاریخ، فرهنگ و سنت آن جوامع است.

ایران بزرگ به سبب وسعت، تمدن کهن ، جمعیت دارای تنوع قومیتی بسیار از کورد، لر، ترک، عرب، ترکمن، گیلک، بلوچ و… می باشد که فرهنگ پوشش مردمان هرکدام از این قومیت ها شاید از فرهنگ پوشش برخی کشورها، شده غنی تر باشد.

در میان این قومیت ها، قوم کورد که در پراکندگی نقشه ایران بزرگ مرزدار غرب آن از جنوب غرب تا غرب و شمال غرب هستند دارای تنوع فرهنگی و پوشش بسیار غنی می باشد و در میان استانهای کردنشین استان ایلام به سبب ماهیت سنتی، فرهنگی و جمعیتی و قرار گرفتن در میان استان‌های عرب نشین خوزستان و لر نشین لرستان، دارای پوششی متفاوت از دیگر استانهای غرب بوده است. که این پوشش طی قرن‌ها کامل شده است.

در گذشته لباس کوردی مردمان ایلام با سبکی ساده که نشان از آرامش و حجب و حیای بیش از حد آنان داشت و رنگهای متنوع آن  زیبایی دو چندانی به چشمان مخاطب می بخشید ارتباطی عمیق و صمیمیتی روز افزون ایجاد می کرد. این ارتباط که از آن می توان به ارتباطی مفهومی و بی کلام نام برد در میان مردمان عام و خاص رواج داشت. مردمانی که توانسته اند لباس اصلیشان را حفظ کنند بی شک در بسیاری موارد از ورود سنت‌های غلط به فرهنگشان پیشگیری خواهند کرد و نسبت به احیای نمادهای فرهنگی هویت ساز خود اهتمام می ورزند.

تعدادی از لباس های سنتی(کردی) کوردی که حالا دیگر به فراموشی سپرده شده اند و شاید در موزه ها باحسرت باید آن‌ها را جستجو کنیم نظیر: سرون، گل ونی، تا کاری، بان سری، مقنعه، کلنجه، کرواس، لچگ، فرجی، کلاش، سخمه و… نمادهای فاخر فرهنگ بومی ما هستند که بایسته است در تولید محتواهای مکتوب همچون داستان‌ها و رمان‌ها، از آن‌ها نام ببریم و در جشن‌ها از این نوع البسه بپوشیم تا به بوته فراموشی سپرده نشوند.