ضربه‌ای به کسب‌وکارهای اینترنتی مناطق محروم

افزایش خودسرانه افزایش قیمت اینترنت همراه دو اپراتور ایرانسل و همراه اول این روزها همچنان به اعتراض کاربران همراه شده و در انتظار برخورد دستگاه‌های نظارتی و قضایی با این روند هستند.
با وجود اخطار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در پی گرانی نزدیک به ۲ برابری قیمت اینترنت همراه در اواسط تیرماه، هنوز مشکل اینترنت کاربران حل نشده است؛ گرچه حسین فلاح جوشقانی معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ابتدا جریمه ۲ میلیارد تومانی برای اپراتورها را مطرح کرد تا شاید آنها ملزم به بازگشت به نرخ قبلی شوند اما سود افزایش قیمت‌ها تا امروز که کمتر از یک ماه از آن می‌گذرد، برای بیش از ۶۳ میلیون کاربر که از طریق موبایل به اینترنت متصل می‌شوند، بسیار بیش از این مبالغ بوده است.

ایرانسل از بین بسته‌های شبانه‌روزی ماهانه تنها امکان خرید بسته‌های ۱ و ۲ گیگ را باز گذاشته است. این مساله کاربران پرمصرف‌تر را به سمت انتخاب بسته‌های داغ و هفتگی متمایل کرده است. یکی از این بسته‌های هفتگی ۱۰.۵ گیگ با قیمت ۲۹ هزار و ۴۰۰ تومان با همه ارزش افزوده عرضه می‌شود که حدود ۱۱۷ هزار تومان در این یک ماه برای کاربر هزینه داشته است. درحالی که پیش از این کاربر می‌توانست با حدود ۶۳ هزار تومان یک بسته ۲۴ گیگ سه‌ماهه خریداری کند. بنابراین حتی در صورت جریمه ۲ میلیارد تومانی نیز اپراتورها از حذف بسته‌های اینترنت پرمخاطب سود می‌برند.

با پیگیری سازمان تنظیم مقرارت و ارتباطات رادیویی، ششم مرداد دادگاه رسیدگی به تخلف گران‌فروشی اپراتورهای تلفن همراه در تعزیرات حکومتی برگزار شد.
جوشقانی پیش از این درباره اقدام دو اپراتور یاد شده گفته بود: این کار مصداق گران‌فروشی است و اگر معادل‌سازی کنیم متوجه می‌شویم که مردم باید بیش از دو برابر پول بدهند. علاوه بر اینکه بسته‌هایی که جذابیت داشته‌ و سبب مدیریت مصرف می‌شد مانند بسته‌های یک، دو و سه‌ماهه حذف‌ شده‌اند.

معاون وزیر ارتباطات با بیان اینکه اپراتورها، برای هرگونه تغییر قیمت، حذف بسته و افزایش قیمت حتی در چارچوب مصوبه‌ها باید به هماهنگی و تائید سازمان تنظیم اقدام کند، گفت: اپراتورها حتی محدودیت در بسته‌ها را هم باید به تائید سازمان تنظیم برسانند اما این اتفاق نیفتاده است. اپراتورها ظاهر را درست کرده‌اند یعنی در حالی‌که گران‌فروشی اتفاق افتاده، بسته‌های بلندمدتی که مردم برای خرید آن‌ها تمایل بیشتری داشته‌اند را حذف کرده‌اند تا مردم بسته‌های گران و نامطلوب را بخرند.

ضربه به کسب‌و کارهای مناطق محروم
امروز انحصار بازار اینترنت همراه به علت اینکه مجموعاً بیش از ۹۵ درصد بازار را در اختیار دارند، به دست اپراتورهای بخش خصوصی افتاده است.
انحصارگران به راحتی از تصمیم‌ها دولتی سرپیچی می‌کنند و با افزایش قیمت‌ها، مردم را تحت فشار قرار می‌دهند. این درحالی است که در بسیاری از شهرهای مرزی که مردم به لحاظ معیشتی وضعیت مناسبی ندارند، کسب‌وکارهای اینترنتی پا گرفته و مشکلات اینترنت تاثیر خود را بر بازار غیررسمی کار در استان‌های محروم از جمله سیستان و بلوچستان، بندرعباس، کرمانشاه و کردستان و دیگر شهرهای مرزی خواهد گذاشت.

البته اپراتورها حدود یک ماه پیش درخواست افرایش قیمت و تغییر بسته را ارائه داده بودند که به گفته فلاح جوشقانی، سازمان تنظیم به‌صراحت با افزایش قیمت‌ها مخالفت کرده بود و این نشان می‌دهد اپراتورها می‌دانند برای هرگونه تغییر باید به رگولاتوری مراجعه کنند و چون نتیجه مطلوب موردنظر خود را نگرفته‌اند به‌صورت غیرقانونی اقدام کرده‌اند. البته جوشقانی گفته، گزارش‌هایی داریم که این کار حتی مورد تائید هیات‌مدیره آن‌ها هم نبوده است.

آیا محرومان جامعه به اینترنت دسترسی دارند؟
در حوزه اینترنت، دسترسی همگانی یکی از معیارهای عدالت محسوب می‌شوند. به ویژه در دوران کرونایی، ضرورت توجه به زیرساخت‌های اینترنت اهمیت بیشتری می‌یابد. آموزش مجازی در نبود زیرساخت‌های کافی، عدالت آموزشی را کم می‌کند و دهک‌های پایین جامعه امکان تحصیل و پیشرفت و زندگی انسانی را از دست خواهند داد.

طرح آمارگیری دسترسی خانوارها و استفاده افراد از فناوری اطلاعات و ارتباطات مربوط به سال ۱۳۹۶ شاخص ضریب نفوذ اینترنت را ۶۴ درصد نشان می‌دهد. در حالی که براساس آخرین آمار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تا پایان شهریور ۹۸، ضریب نفوذ اینترنت به ۸۱.۴۸ درصد رسیده است. همچنین از سال ۹۲ تا ۹۷ ضریب نفوذ اینترنت بیش از ۱۲۳ درصد رشد داشت.

اهمیت این موضوع وقتی مشخص می‌شود که بدانیم مشکل دسترسی به اینترنت در خانواده‌ها تا ۳ سال پیش برای بخشی از خانوارهای ایرانی مشکلی اساسی بوده است.
براساس تخمین مرکز آمار ایران، در سال ۹۵ نسبت ۳۷.۷۹ درصد از «خانوارهای کل کشور» بدون دسترسی به اینترنت بوده‌اند. با این حال رخدادهای اخیر درخصوص افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی نشان داد همه تلاش دولت‌ها برای افزایش ضریب نفوذ اینترنت، می‌تواند با وجود شرکت‌های خصوصی و انحصاری نقش برآب شود. شرکت‌هایی که سودهای بالایی کسب می‌کنند.

مجموع درآمدهای عملیاتی شرکت همراه اول در ۶ ماه نخست سال ۹۸ برابر ۸۴۸۵ میلیارد تومان بوده است. شرکت ارتباطات سیار ایران، مطابق صورت‌های مالی تا پایان سال ۹۸ توانست ۱۸۰۵۰ میلیارد تومان درآمد عملیاتی کسب کند. بنابراین توسعه نت و فراهم کردن زیرساخت‌های اینترنتی در کشور از سوی دولت، با وجود انحصاری بودن اپراتورهای موجود، با موانع مهمی رو به رو خواهد بود./ایرناپلاس