حمایت‌ و مشوق‌ها در انتظار برگزیدگان جایزه جلال

سیزدهمین دوره جایزه جلال آل‌احمد با معرفی برگزیدگان و شایستگان تقدیر و چهره‌های برتر داستان و مستندنگاری دفاع مقدس به کار خود پایان داد.
آیین اختتامیه این دوره جایزه جلال، در برنامه ویژه «شب روایت» ۱۵ دی با حضور محسن جوادی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ابراهیم محمدحسن بیگی دبیر علمی، مرتضی سرهنگی نماینده هیات علمی در هیات داوران بخش ویژه دفاع مقدس و مصطفی راضی‌جلالی دبیر اجرایی سیزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد برگزار شد.

همه‌گیری ویروس کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن، این دوره از جایزه جلال آل‌احمد را هم تحت تاثیر قرارداد.
مصطفی راضی‌جلالی دبیر اجرایی این دوره درباره اقداماتی که در این شرایط برای برگزاری سیزدهمین دوره جایزه انجام شده‌ است، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: به دلیل شیوع کرونا برآوردی درباره شیه تجمیع آثار و برگزاری این رویداد فرهنگی داشتیم که با همکاری ناشران و مولفان و ارسال آثاری که در دبیرخانه تجمیع نشده‌ بود، این امکان به‌وجود آمد تا در فرصت کافی آثار را تجمیع و در اختیار داوران قرار بدهیم.

بخش مهمی از جایزه جلال آل‌احمد وابسته به برگزاری جلسه‌های داوری است که با در نظر گرفتن پروتکل‌های بهداشتی می‌تواند با مشکلات متعددی همراه باشد.
جلالی با بیان اینکه همه جلسه‌های داوری با وجود برخی از مشکلات برگزار شد، ادامه داد: حدود ۷۰ درصد از جلسه‌های داوری، حضوری برگزار شد؛ تعدادی از داوران در برخی از جلسه‌ها به صورت مجازی شرکت کردند. کتاب‌ها برای داورانی که نمی‌توانستند به صورت حضوری در این روند شرکت کنند، فرستاده شد. البته مشکلاتی داشتیم؛ برای مثال در دوره پیک همه‌گیری ویروس کرونا، گاهی داوران حتی تا یک هفته در انتظار پست بودند تا کتاب به دست آنها برسد. باوجود همه این موارد، داوری به شکل دقیق انجام شد و در کل توانستیم این روند را به‌طور کامل انجام دهیم.

اعتبار جایزه به هیات علمی و داوران است
نمی‌توان تاثیر جایزه جلال بر فروش کتاب‌های برگزیده و شایسته تقدیر را نادیده گرفت زیرا این آثار بارها توسط رسانه‌ها معرفی و مورد بررسی قرار می‌گیرند و همچنین امکاناتی برای معرفی در بازار ایران و دیگر کشورها برای آن آثار در نظر گرفته شده‌ است. آن هم در حالی که هیات داوران بخش «داستان کوتاه» سیزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد، با اتفاق نظر اعلام کردند مجموعه‌های داستان کوتاه رسیده به دبیرخانه، دارای ساختار و محتوای قابل قبولی از نظر ویژگی‌های فنی و تکنیکی داستان کوتاه نیستند. بنابراین انتخاب برگزیده یا شایسته تقدیر از بین آثار رسیده، فاقد توجیه فنی و حرفه‌ای است.

دبیر اجرایی سیزدهمین دوره جایزه ادبی جلال در این‌باره گفت: تاثیرگذاری یک رویداد ادبی به تعداد آثار برگزیده برنمی‌گردد بلکه منوط به کیفیت آثار برگزیده است. اعتبار جایزه به هیات علمی و داورانی است که در آن فعالیت می‌کنند؛ اعتبار جایزه در این است که چقدر آثار مورد بررسی قرار می‌گیرند و چقدر برگزارکنندگان آن، در فضای ادبیات داستانی هستند؛ این از اهمیت بالایی برخوردار است.

او با تاکید بر اینکه امکان ارائه داوری آزادانه در جوایز ادبی مهم است، ادامه داد: داور باید بتواند کار خود را آزادانه انجام بدهد. به نظرم داوران در جایزه جلال در بیشتر دوره‌ها و به ویژه در سیزدهمین دوره، به صورت آزادانه آثار را خواندند. در برخی بخش‌ها آنقدر دقت زیاد بود که چند بار جلسه داروی برگزار شد، تا یک اثر انتخاب بشود یا نشود، تعداد پایین نامزدها در بخشی از جایزه امسال نشان دهنده این بود که داوران تلاش کردند اما برای معرفی نامزدهای بیشتر یا برنده در برخی از بخش‌ها به اجماع نرسیدند.

یکی از نقدهایی که بر روند برگزاری جایزه جلال وارد می‌شود، تاثیر دیدگاه سیاسی افراد بر انتخاب اثر است؛ جلالی درباره این نقدها گفت:‌این جایزه طبق اساسنامه، سیاست‌گذاری خاص خود را دارد و اعضای هیات علمی، آن سیاست را اعمال می‌کنند، اما اگر منظور سیاست‌زدگی است، باید بگویم در انتخاب‌ها به هیچ عنوان سیاست‌زدگی وجود ندارد.

نیازی به ارسال آثار نیست
به گفته دبیر اجرایی سیزدهمین دوره جایزه ادبی جلال، لزومی به ارسال کتاب از سوی ناشر یا مولف برای دبیرخانه نیست و بسیاری از آثار توسط داوران معرفی شده و مورد بررسی قرار گرفته است.
جلالی درباره روند بررسی آثار در این جایزه توضیح داد: از روی فهرست بانک اطلاعاتی خانه‌کتاب و ادبیات ایران که همه کتاب‌های منتشر شده در آن اعلام وصول می‌شود، فهرست ابتدایی را به دست می‌آوریم؛ این فهرست ریزش اولیه دارد. به این دلیل که برخی کتاب‌ها ترجمه یا تجدید چاپ هستند، از طرفی ممکن است کتاب در موضوع‌های این رویداد قرار نگیرد، همچنین ممکن است اثری ابتدا توسط یک ناشر چاپ و در سال‌های بعد توسط ناشر دیگری منتشر شود، فقط چاپ نخست توسط نخستین ناشر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

او تاکید کرد، آثار داوران، اعضای دبیرخانه و اعضای هیات علمی در این رویداد مورد بررسی قرار نمی‌گیرد تا این افراد بتوانند کتاب‌هایی را معرفی و داوران آن را بررسی کنند.

تفاهم برای استفاده از طرح گرنت
یکی از امکاناتی که جایزه جلال به برگزیدگان و تقدیرشدگان ارائه می‌دهد، معرفی آثار در سطح بین‌المللی است.
جلالی در این‌باره توضیح داد: به تفاهمی با علی فریدونی از ادره کل امور مجامع معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رسیدیم برای اینکه شایستگان تقدیر و برگزیدگان جایزه جلال در اولویت‌های گرنت – طرح حمایت از ترجمه و انتشار کتاب ایرانی در بازارهای جهانی – و حمایت برای چاپ آثارشان به زبان‌های دیگر قرار بگیرند و برای بسیاری از آثار این اتفاق افتاده است.

به گفته او، سایتی برای معرفی آثار فاخر و همچنین آثار برندگان جایزه جلال به زبان‌های مختلف در حال راه‌اندازی است تا این آثار بیشتر مورد توجه قرار گیرند.
جلالی ادامه داد: تا به حال تعدادی از آثار برگزیدگان جایزه جلال به دیگر زبان‌ها ترجمه شده‌اند و حتی برخی از آثار دیگر آن نویسنده، از این راه مورد توجه ناشران قرار گرفته‌ است.

ابراهیم محمدحسن بیگی دبیر علمی؛ مصطفی راضی‌جلالی دبیر اجرایی؛ مرتضی سرهنگی، محمدرضا بایرامی، مصطفی جمشیدی، دکتر ابوالفضل حری، علی چنگیزی، دکتر مریم مشرف، حمید حسام و محمدرضا شرفی خبوشان، هیات علمی سیزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد را عهده‌دار بودند./ایرناپلاس