انتخابات ۱۴۰۰ و طولانی‌ترین صف نامزدهایی با سابقه نظامی

نزدیک شدن به زمان برگزاری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، نام‌های مختلفی را به عنوان نامزدهای احتمالی ریاست‌جمهوری بر سر زبان‌ها انداخته است. فهرست‌های طولانی که برخی از افراد حاضر در آن، خود برای نامزدی اعلام آمادگی کرده و تدارک دیده‌اند و برخی دیگر نامزدی خود را نه برآمده از اراده خود، بلکه ادعایی از سوی رسانه‌ها عنوان می‌کنند.

نامزدهای نظامی بالقوه برای انتخابات ۱۴۰۰

بازار گمانه زنی در مورد نامزدی نظامیان این دوره داغ تر از همیشه است. تاکنون نام‌های متعددی از نظامیان در فضای سیاسی و رسانه‌ای مطرح شده است؛ نام‌هایی چون «حسین دهقان»، «رستم قاسمی»، «محسن رضایی»، «علی شمخانی»، «پرویز فتاح»، «سعید محمد» و …

طرح نام‌های متعدد نظامیان به عنوان نامزد احتمالی در انتخابات پیش رو، از فضای سیاسی کشور متاثر است؛ فضایی که جریان‌هایی در آن از نظامیان (در جایگاه رئیس‌جمهور) به عنوان مدیرانی کارآمد، مقتدر، مشرف به امور، مردمی، خوداتکا، صلح طلب، توانمند و ساختارمند، دارای تفکر سازمانی و پایبند به نظر جمعی و گروهی و … یاد می‌کنند که گویا می‌تواند با سرپنجه جادویی خود گره همه مشکلات کشور در حوزه اقتصاد، سیاست داخلی و خارجی و … را گشوده و چهار ساله همه آرمان‌های ملی را محقق کند.

حضور نظامیان در انتخابات البته امری بدیع و نوپدید نیست. این مساله سابقه‌ای طولانی دارد. پیش از این و در دوره‌های مختلف، نظامیانی چون «سیداحمد مدنی»، «علی شمخانی»، «محمدباقر قالیباف» و «محسن رضایی» در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرده اند. مدنی در انتخابات سال۵۸، شمخانی در سال ۸۰، قالیباف در سال۸۴ ،۹۲ و ۹۶ و محسن رضایی در سال ۸۸ و ۹۲ در قامت نامزد انتخاباتی حاضر شدند.

با این حال در هیچ دوره‌ای ریاست‌جمهوری نظامیان اینگونه مورد تبلیغ و حمایت قرار نمی‌گرفت که برایش در مجلس طرح تصویب کنند و کتاب و مقاله بنویسند و رسانه‌هایی را در حمایتش به خدمت بگیرند.

اگرچه طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری مصوبه مجلس یازدهم به خاطر عدم تایید از سوی شورای نگهبان به این دوره از انتخابات نرسیده، ولی بندهای از این طرح از حمایت جدی گروه‌هایی خاص از ریاست جمهوری نظامیان حکایت داشته و دارد.

این جریان در راستای اقناع افکار عمومی درخصوص کارآمدی ورود نظامیان به قدرت هم تلاش می‌کند. رونمایی از کتابی با عنوان «رییس جمهور نظامی» در روزهای آخر سال گذشته اتفاقا با حضور جمعی از نظامیان که نام برخی از آنها در میان نامزدهای احتمالی به چشم می‌خورد، نشان از این تلاش منسجم و سازمانمند دارد.

اما و اگرهای ورود نظامیان به قدرت

از دید بسیاری از ناظران، ورود نظامیان به قدرت با اصول مردمسالاری و تفکیک قدرت سیاسی از نظامی منافات دارد. این منتقدان، نظرات خود را به تاکیدات بنیانگذار انقلاب در منع ورود نظامیان به قدرت مستند می‌کنند.

امام خمینی (ره) بارها در فرمایشاتشان به صراحت نیروهای ارتش و سپاه را از ورود به مناسبات سیاسی منع کردند. در جلد ۱۶ صحیفه امام آمده است: من عرض می کنم به همه این قوا و به فرماندهان این قوا که این افراد در هیچ یک از احزاب سیاسی، در هیچ یک از گروه ها وارد نشوند. اگر ارتش یا سپاه پاسدار یا سایر قوای مسلحه در حزب وارد بشود، آن روز باید فاتحه، آن ارتش را خواند، در حزب وارد نشوید، در گروه ها وارد نشوید، اصلا تکلیف الهی– شرعی همه شما این است که یا بروید حزب یا بیایید ارتش باشید. کسانی که در راس ارتش هستند و کسانی که در راس سپاه پاسدارن هستند، موظف هستند که ارتش را و سپاه را و سایر قوای مسلح را از احزاب کنار بزنند.

منتقدان حضور نظامیان در عرصه سیاست از جلد ۱۹ صحیفه هم نقل کرده اند: برای سپاهی ها جایز نیست که وارد بشوند به دسته بندی و آن طرفدار آن یکی، آن یکی طرفدار آن یکی، به شما چه ربط دارد که در مجلس چه می گذرد؟ در امر انتخابات باز هم به من اطلاع دادند که بین سپاهی ها باز صحبت هست، خوب انتخابات در محل خودش دارد می شود، جریانی دارد، به سپاه چه کار دارد که آنها هم اختلاف پیدا بکنند، برای سپاه جایز نیست این، برای ارتش جایز نیست این. سپاهی را از آن تعهدی که دارد، از آن مطلبی که به عهده اوست باز می دارد و همین طور ارتش را.

استدلال طرفداران ایده رئیس‌جمهور نظامی این است که این نامزدهای احتمالی سال‌ها پیش بازنشسته شده‌اند یا پیش از انتخابات رخت نظامی را از تن بیرون آورده‌اند،این در حالی است که منتقدان این ایده می‌گویند اصل، خوی نظامی‌گری است که با اصل «جمهوریت» نظام همخوانی ندارد.

روزنامه «جمهوری اسلامی» اخیرا در یادداشتی نوشت: تفاوتی هم میان آن کس که چند ماه قبل از انتخابات لباس نظامی را درآورده با آنکه چند سال قبل این کار را کرده وجود ندارد. خُلق و خوی نظامی‌گری در آنها وجود دارد و این همان چیزی است که با حکمرانی دارای صبغه جمهوریت منافات دارد.

به رغم این نظرات، ولی گویا برخی چهره‌های نظامی از مدتها پیش برای ورود به کارزار انتخابات تدارک دیده‌اند. «سعید محمد» که در روزهای اخیر بحث چند و چون خروجش از فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا خبرساز شد، یکی از این چهره‌ها است. «رستم قاسمی» وزیر احمدی‌نژاد هم که سابقه نظامی‌گری دارد هم به نظر می‌رسد برای ورود به رقابت‌های انتخاباتی بی میل نباشد. همینطور«محمدباقر قالیباف» که اکنون در جایگاه ریاست بهارستان نشسته و حرف و حدیث‌هایی در مورد نامزدیش در انتخابات بیان شده، سبقه‌ای نظامی را در کارنامه خود دارد./ ایرنا