کدام رفتارهای انتخاباتی رسانه‌ها، حقوق مردم را پایمال می‌کند؟

رسانه‌ها به‌خصوص رسانه‌های عمومی و رسمی می‌توانند با عملکرد درست خود، مردم را به مشارکت بیشتر در انتخابات ترغیب کنند و با ایجاد شور و هیجان، فضای انتخاباتی سالم و عاری از هرگونه حواشی، توهین و بی‌اخلاقی‌ ایجاد کنند.
مهمترین ویژگی عملکرد درست یک رسانه عمومی که از بودجه دولتی استفاده می‌کند، در این مقطع زمانی، بی‌طرف بودن است. در واقع نگاه بی‌طرفانه رسانه‌های عمومی به نامزدهای انتخاباتی علاوه بر آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی درست و واقعی به مردم، اعتماد افکار عمومی را هم به دنبال خواهد داشت.

این اصل به اندازه‌ای مهم است که سید اسماعیل موسوی دبیر و سخنگوی ستاد انتخابات کشور با بیان اینکه «همه تلاش مجموعه وزارت کشور بر این است که با اولویت و حفظ سلامت و جان مردم، انتخاباتی مشارکتی و در شان نظام جمهوری اسلامی ایران برگزار شود» رویکرد وزارت کشور را در انتخابات بر دو مدار «قانونمداری و بی‌طرفی» بیان کرد.

رئیس خانه احزاب ایران نیز در ماه گذشته با نگارش نامه‌ای به رئیس صداوسیما، بر رعایت این اصل مهم تاکید کرد. شهاب‌الدین صدر در این نامه‌ نوشت: «خانه احزاب ایران، رسانه ملی را به رعایت بی‌طرفی کامل در تنظیم برنامه‌ها و اختصاص زمان و فرصت برابر به نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری دعوت می‌کند.»

اصرار برخی از رسانه‌های عمومی بر عملکرد غیرحرفه‌ای
بی‌طرفی رسانه‌هایی که از بودجه عمومی استفاده می‌کنند در این موقعیت سرنوشت‌ساز به همان اندازه که مفید، مثبت و سازنده است، نقض آن هم می‌تواند پیامدهای منفی و جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد. حمایت‌ علنی این رسانه‌ها از یک نامزد انتخاباتی و تخریب و زیرسوال بردن نامزدهای دیگر، نه تنها فضای انتخاباتی را به محیطی ناسالم می‌برد بلکه باعث سردرگمی، پریشانی و حتی عدم مشارکت مردم هم می‌شود.

متاسفانه چنین عملکردی را این روزها از برخی روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و حتی صداوسیما شاهد هستیم. اقدامی غیرحرفه‌ای که در انتها تنها به ضرر مردم جامعه خواهد بود.
با دکتر محمدعلی الستی جامعه‌شناس ارتباطات و استاد دانشگاه درباره لزوم رعایت بی‌طرفی رسانه‌ها در زمان انتخابات گفت‌وگو کردیم.

عدم بی‌طرفی رسانه‌ها و مخدوش شدن فضای انتخاباتی
الستی درباره لزوم رعایت بی‌طرفی رسانه‌های عمومی که از بودجه کشور استفاده می‌کنند بویژه صداوسیما به ایرناپلاس گفت: رعایت بی‌طرفی در رسانه‌ها می‌تواند به اعتبار آنها کمک کند و همچنین باعث سالم نگه‌داشتن فضای انتخابات شود. اما اگر رسانه‌ها به شکل‌های متعدد در انتخابات مداخله کنند و جایگاه خود را به بوق‌های تبلیغاتی تغییر ‌دهند؛ یعنی از جایگاه رسانه به شیپورهای تبلیغاتی تبدیل شوند، طبیعتا ضمن اینکه از ارزش و اعتبار این رسانه‌ها کم می‌شود بلکه از اعتماد مردم به خود نیز کاسته می‌شود. علاوه بر این، رعایت نکردن بی‌طرفی، فضای انتخابات را هم مخدوش می‌کند و باعث می‌شود انتخابات جریان ناسالمی پیدا کند. همچنین در مشارکت فعال و مثبت مردم نقش منفی خواهد داشت.

اگر رسانه‌ها به شکل‌های متعدد در انتخابات مداخله کنند و جایگاه خود را به بوق‌های تبلیغاتی تغییر ‌دهند؛ یعنی از جایگاه رسانه به شیپورهای تبلیغاتی تبدیل شوند، طبیعتا ضمن اینکه از ارزش و اعتبار این رسانه‌ها کم می‌شود بلکه از اعتماد مردم به خود نیز کاسته می‌شود.
برداشتی نادرست از شخص اصلح
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه در مورد انتخاب شخص اصلح، برداشت نادرستی در جامعه وجود دارد، بیان کرد: نظام ما، جمهوری اسلامی است. یعنی از یک طرف نظام‌ دموکراتیک و مبتنی بر رای مردم است و از طرف دیگر منطبق با معیارها و ضوابط اسلامی‌.
وقتی شورایی با عنوان شورای نگهبان وجود دارد که حال به درست یا اشتباه بین کاندیداها فیلترینگی انجام می‌دهد، بنابراین در اینجا اسلامیت نظام اعمال شده است. یعنی اینکه هر کسی ناشایست است و صلاحیت ندارد را، حذف کرده و آنهایی را معرفی می‌کند که صلاحیت رئیس‌جمهور شدن دارند. از اینجا به بعد مراجعه به رای مردم یا همان وجه جمهوریت نظام مطرح می‌شود.

شخص اصلح، همان انتخاب مردم است
الستی درخصوص انتخاب مردم در تعیین شخص اصلح و معرفی چنین شخصی در بین نامزدها توسط برخی از رسانه‌ها گفت: از بین افرادی که صالح هستند و شورای نگهبان تایید می‌کند، هر کسی را که مردم انتخاب کنند، اصلح است نه اینکه مردم بگردند و شخص اصلح را پیدا کنند. اگر این‌چنین باشد شیپور دموکراسی را وارونه زده‌ایم.
معنی دموکراسی این است که وقتی در یک موقعیتی به مردم حق رای داده شده، هر کسی را که مردم انتخاب کنند، او اصلح است. نمی‌شود به مردم توصیه کرد باید فلان فرد را که اصلح است، انتخاب کنند.

یک عمل عوام‌فریبانه
همه ساله در زمان انتخابات با افزایش فعالیت رسانه‌ها روبه‌رو می‌شویم. این فعالیت‌ها به نوعی با خود شور و هیجان انتخاباتی را در میان فعالان این عرصه و حتی مردم به همراه می‌آورد. اما این شور و هیجان‌ زمانی منفی عمل می‌کنند که رسانه‌ها دست به نقض بی‌طرفی می‌زنند و عملا حمایت خود را از نامزد انتخاباتی مورد نظرشان اعلام می‌کنند.
الستی درباره پیامدهای چنین اتفاقی گفت: این کار عوام‌فریبی است که برای تحریک مردم به حضور در انتخابات و رای دادن به فردی خاص، تظاهر کنیم که اکثریت غالب کشور به فلان کاندیدا نظر دارد تا مردم تحریک شوند و به آن شخص رای دهند. چنین اتفاقی، آلت دست قرار دادن احساسات، نگاه و خود مردم است که اگر هم تاثیری در افزایش شور انتخابات داشته باشد، آن شور و هیجان کاذب است.

نقض بی‌طرفی و پایمال شدن حق مردم
این استاد دانشگاه درباره پیامدهای نقض بی‌طرفی رسانه‌ها افزود: متاسفانه فیلترینگ موجود در تعیین صلاحیت نامزدها، در سال‌های متعدد بد عمل کرده است. در حال حاضر بسیاری از رسانه‌ها، نقش ادامه آن تبعیض‌ها را بازی می‌کنند. در واقع رسانه‌ها با نقض بی‌طرفی و ایجاد تبعیض در مورد کاندیداها، به شکل دیگری حقوق ملت را پایمال می‌کنند./ایرناپلاس