قصه دردناک و تکراری آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع

از مجموع مساحت چهارمحال و بختیاری حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار آن معادل ۸۶.۴ درصد را عرصه منابع ملی شامل جنگل‌ها و مراتع تشکیل می‌دهد که آتش‌سوزی به دلایل انسانی و غیرانسانی و عوامل طبیعی یک تهدید جدی و غیرقابل جبران برای این عرصه‌هاست.

امسال به دلیل خشکسالی، کم‌آبی، گرم شدن زمین و خشک شدن علوفه‌ها و زیر اشکوب جنگل و درختان، تعداد آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی در استان افزایش یافته است و کمبود نیروی انسانی متخصص، کمبود تجهیزات اطفاء حریق از جمله بالگرد و تجهیزات با توجه به سخت‌گذر بودن مناطق مهمترین مشکلات در حین خاموش کردن آتش در این مناطق است.

بر اساس اعلام نظر کارشناسان حوزه منابع طبیعی و محیط‌زیست، بیش از ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌های رخ داده در این مناطق، ناشی از عوامل انسانی عمدی و سهوی است که برخی افراد سودجو با ایجاد آتش‌سوزی عمدی قصد تغییر کاربری و زمین‌خواری جنگل یا مراتع را دارند و یا برخی مواقع به دلیل بی‌احتیاطی گردشگران، چوپانان و یا کشاورزان در هنگام برداشت محصول و آتش‌زدن کاه و کلش و سرایت آن به مراتع و اراضی ملی آتش‌سوزی سهوی رخ می‌دهد.

همه ساله بر اثر وقوع آتش‌سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی و محیط‌زیست، تعدادی از دوستداران و همیاران طبیعت در هنگام مهار آتش دچار مصدومیت می‌شوند و سال گذشته یکی از اعضای داوطلب جمعیت هلال احمر شهرستان اردل حین مهار آتش بر اثر سقوط سنگ به شهادت رسید و امسال نیز یکی از عشایر دامدار در منطقه حفاظت شده هلن در منطقه وقوع آتش سوزی  فوت کرد.

در این میان نبود بیمه برای همیاران طبیعت و دوستداران طبیعت یکی از مشکلات این قشر است.

ضرورت آموزش جوامع محلی برای کاهش آتش‌سوزی

مسوول انجمن زیست محیط‌ی و منابع طبیعی شهرستان‌های لردگان و خانمیرزا با اشاره به گرم شدن هوا و خشک شدن پوشش گیاهی و افزایش خطر آتش‌سوزی گفت: استفاده از ظرفیت‌های نیروی بسیج، هلال احمر و آتش‌نشانی و همیاران طبیعت و جوامع محلی برای کاهش آمار حریق در مراتع و منابع طبیعی ضروری است که باید به این افراد آموزش‌های لازم در خصوص مهار آتش ارائه شود.

طالب حسنی افزود: بارندگی زیاد و خشکسالی هر ۲ به عنوان عوامل تشدید کننده و بروز آتش‌سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی و جنگلی است که به دلیل افزایش رویش گیاهان زیر اشکوب درختان و یا خشک شدن آنها باعث بروز و تشدید آتش‌سوزی می‌شود.

وی اظهار داشت: پایین بودن آگاهی جوامع محلی، گردشگران، کشاورزان، جوامع عشایری، روستایی دامداران، باغداران نسبت به حفظ و حراست از عرصه‌ها از دیگر عوامل بروز حریق است که در برخی مواقع برافروختن آتش کوچک توسط این جوامع و خاموش نکردن آن و یا آتش زدن باقیمانده محصولات کشاورزی باعث گسترش و سرایت آتش به سمت عرصه‌های منابع طبیعی می‌شود و خسارت جبران‌ناپذیری بر تنوع زیستی وارد می‌کند.

وی به تامین اعتبار برای برگزاری دوره‌های آموزشی توسط تشکل‌ها و انجمن‌ها برای جوامع محلی تاکید کرد و گفت: این آموزش‌ها در خصوص جلوگیری از وقوع آتش‌سوزی و مهار آتش و استفاده از امکانات و تجیهزات است.

به گفته وی، ناکافی بودن تجهیزات اطفای حریق به خصوص تجهیزات فردی از دیگر مشکلات در حوزه مهار آتش است تا با استفاده بهینه از این امکانات خسارت کمتری در زمان وقوع حریق به عرصه‌ها وارد شود.

حسنی با اشاره به اینکه تشکل زیستی آنها به عنوان نخستین تشکل کشوری است که تیم اطفای حریق را فعال کرده است، افزود: استان چهارمحال وبختیاری به عنوان یکی از استان‌های  حوزه زاگرس دارای مناطق جنگلی سخت‌گذر است و برای حفاظت و حراست از این عرصه‌ها و یا مهار آتش نیاز به استفاده از ظرفیت و توانمندی جوامع محلی است و باید امکانات لازم برای این افراد ازجمله تجهیزات فردی و بیمه حوادث مهیا باشد.

۹۰ درصد آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی عامل انسانی است

دبیر تشکل و سمن‌های زیست محیطی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه وقوع آتش‌سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی و محیط زیست در سال‌های گذشته به دلیل خشکسالی افزایش یافته است، گفت: بیش از ۹۰ درصد آتش‌سوزی در این عرصه‌ها عامل انسانی است.

اصغر شاهرخی افزود: مهمترین علت بروز آتش‌سوزی به دلیل برخی سهل‌انگاری‌ها توسط گردشگران و یا جوامع محلی است که به دلیل حساس بودن زیرآشکوب جنگل و با کمترین جرقه دچار آتش می‌شود.

وی به طمع برخی افراد سودجو برای منفعت طلبی از عرصه جنگلی مرتعی به عنوان یکی از عوامل بروز آتش‌سوزی اشاره کرد و گفت: برخی افراد سودجو برای شکار، یا برپایی کوره زغال و یا تصرف اراضی اقدام به برپایی آتش می‌کنند تا بتوانند تخلفات خود را انجام دهند.

استاد مدعو دانشگاه پیام نور و دانشکده منابع طبیعی و آبخیزداری دانشگاه شهرکرد گفت: برخی باورهای کشاورزان و دامداران در خصوص آتش‌زدن باقیمانده محصول در اراضی کشاورزی و یا گونزارها از دیگر عوامل بروز آتش‌سوزی است که بر خلاف تصور خسارت زیادی به عرصه‌ها وارد می‌کند.

تجهیز استان به بالگرد اطفاء حریق یک ضرورت است

به گفته وی، با توجه به اینکه ۸۰ درصد مساحت استان سخت‌گذر و کوهستانی است و اطفای حریق در این عرصه‌ها نیاز به تجهیزات به خصوص بالگرد دارد.

وی به احداث آتش‌بُر در عرصه‌های مختلف جنگلی و مرتعی به منظور جلوگیری از سرایت آتش به بخش‌های پایین‌تر تاکید کرد و گفت: مدیریت جنگل و جنگلداری در قالب جلوگیری از گسترش آتش یک اولویت است.

شاهرخی به اختصاص تجهیزات و امکانات اطفای حریق در ۲ سال گذشته اشاره کرد و گفت: این میزان تجهیزات و امکانات پاسخگوی نیست .

وی با تاکید بر اینکه پس از وقوع یک آتش‌سوزی در جنگل‌های زاگرس، احیای مجدد آن زمان‌بَر است، گفت: بعد از بروز یک آتش سوزی در جنگل‌های زاگرس به ۵۰ تا ۱۰۰ سال نیاز است که درختان و جنگل رشد مجدد داشته باشد در صورتی که خشکسالی و آفات اجازه رشد به درختان را بدهند.

وی بر حمایت بیشتر از نیروهای مردمی، دوست‌داران طبیعت و محیط زیست از سوی مسوولان تاکید کرد و گفت: تامین هزینه ایاب و ذهاب و بیمه این افراد یک ضرورت است.

به گفته وی، مدیریت آتش و آتش‌سوزی در سه مرحله قبل، حین و بعد از آتش‌سوزی تقسیم می‌شود که باید با احداث آتش‌بُر و فرهنگسازی در خصوص حراست از این عرصه‌ها و جلوگیری از دام مازاد در این زمینه گام برداشت.

شاهرخی افزود: در حین آتش‌سوزی نیز باید مدیریت صحیح برای اطفای حریق انجام داد و پس از آن مناطقی که دچار حریق شده را قرق و عملیات‌های احیا در این عرصه‌ها انجام داد.

۱۳فقره حریق در مناطق جنگلی و مرتعی چهارمحال و بختیاری امسال رخ داده است

مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه امسال ۱۳ فقره حریق در مناطق جنگلی و مرتعی استان رخ داده است، گفت: در این آتش‌سوزی‌ها بیش از ۱۰ هکتار دچار خسارت شدند که هفت فقره در عرصه‌های جنگلی به وسعت ۴.۲ هکتار و ۶ فقره در عرصه‌های مرتعی به وسعت ۶هکتار بوده است.

سید اسماعیل صالحی افزود: پارسال ۱۰ فقره آتش‌سوزی در سطحی بیش از ۱۱۵ هکتار از جنگل‌ها و مراتع استان به وقوع پیوست.

وی با اشاره به اینکه بیش از ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها عامل انسانی است، گفت: آتش‌سوزی در عرصه جنگل و مراتع به دلیل عوامل طبیعی از جمله بالا بودن دمای هوا، خشک شدن عرصه‌های مرتعی و جنگلی، وزش باد، صاعقه و رعد و برقی و عوامل انسانی شامل روشن کردن آتش توسط گردشگران، چوپانان و بی‌توجهی نسبت به خاموش کردن آتش، بی‌احتیاطی و پرتاب کبریت و سیگار، آتش‌زدن کاه و بازمانده محصولات در زمین‌های کشاورزی، رها کردن ظروف شیشه‌ای که متمرکزکننده نور خورشید است، رخ می‌دهد.

صالحی یکی از مهمترین مشکلات در حوزه حراست از عرصه‌های منابع طبیعی را کمبود امکانات و نیروی انسانی و کمبود بالگرد اطفای حریق دانست و گفت: هم اکنون یک پَد برای فرود بالگرد اطفای حریق در شهرستان لردگان در حال احداث است تا در صورت وقوع حریق گسترده در مناطق جنگی از سایر استان‌ها بالگرد اعزام شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری افزود: با هماهنگی انجام شده با سازمان جنگل و مراتع کشور در استان یک بالگرد آب‌پاش مستقر خواهد شد تا در مواقع بروز بحران، نیروهای کنترل‌کننده و پشتیبانی و تجهیزات در کوتاه‌ترین زمان به محل حادثه اعزام شود.

وی با تاکید بر اینکه بیشترین آتش‌سوزی‌ها در مناطق سخت‌گذر و عرصه جنگلی و مرتعی رخ می‌دهد و امکان ورود خودروهای آتش‌نشانی به این عرصه‌ها به سختی امکان‌پذیر است، گفت: استفاده از  تجهیزات انفرادی برای اطفای حریق یک ضرورت است که امسال بیش از ۲۵ میلیارد ریال تجهیزات اطفای حریق در سطح استان توزیع شد.

صالحی اظهار داشت: کمبود وسیله نقلیه سبک از جمله موتورسیکلت که در سریعترین زمان به محل کمک‌رسانی شود، کمبود تجهیزات انفرادی از جمله کوله پشتی و چراغ قوه پیشانی بند و خودروهای اطفاء حریق در مواقع وقوع آتش‌سوزی محسوس است.

وی از فعال شدن گروه‌های همیار طبیعت و نیروهای گشت و مراقبت به منظور پیشگیری از بروز آتش‌سوزی در این عرصه‌ها از ابتدای فصل گرما خبر داد و گفت: ارائه آموزش به این گروه‌ها و تامین تجهیزات فردی در دستور کار قرار دارد.

همیاران طبیعت بازوی توانمند منابع طبیعی در حفاظت از عرصه هاست

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: حفاظت و حراست از منابع طبیعی بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست و همیاران طبیعت بازوهای اجرایی سازمان جنگل‌ها و مراتع در حوزه حفاظت و حراست از منابع طبیعی هستند.

وی افزود: در استان پنج هزار نفر از اقشار مختلف همیار طبیعت هستند که از این تعداد ۷۰۰ همیار طبیعت در بحث اطفاءحریق جنگل‌ها و مراتع فعالیت دارند.

این مسوول به افزایش گشت‌های مراقبت و تامین تجهیزات و استفاده از ظرفیت همیاران طبیعت به عنوان یکی از راهکار برای پیشگیری از بروز حوادث و عوامل تخریب در عرصه‌های جنگلی و مرتعی اشاره کرد و گفت: امسال ۱۳ فقره قراداد مراقبت و کنترل و اطفاء حریق و گشت‌های مراقبت در عرصه‌های جنگلی و مرتعی براساس پهنه‌بندی‌های جدید منعقد شده است.

صالحی به نقش همیاران طبیعت در کاهش بروز آتش‌سوزی و پیشگیری از گسترش خسارت زیاد در زمان وقوع آتش‌سوزی اشاره کرد و گفت: بحث اطلاع‌رسانی و حضور به موقع مهمترین مشکل در زمانم بروز حریق است.

وی از مردم خواست تا در صورت بروز آتش‌سوزی این حوادث را با تلفن امداد جنگل و مرتع با شماره‌های ۱۳۹ و ۱۵۰۴ اطلاع رسانی کنند.

۳۰۰ کیلومتر آتش‌بُر در عرصه‌های منابع طبیعی استان  احداث شده است

رییس اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: از ابتدای امسال تاکنون ۳۰۰ کیلومتر آتش‌بُر در مناطق بحرانی در حوزه منابع طبیعی استان از جمله مراتع و جنگل‌ها با مشارکت جوامع محلی در عرصه‌های منابع طبیعی شهرستان‌های لردگان، خانمیرزا، اردل، بروجن و شهرکرد با بیش از ۴۰۰ میلیون ریال از محل اعتبارات این اداره کل اجرا شده است.

محسن امانی افزود: احداث آتش‌بُر در عرصه‌های منابع طبیعی با توجه به فصل گرما و احتمال افزایش آتش‌سوزی‌ها در عرصه‌های جنگلی و مرتعی استان و در راستای اعمال تدابیر و اقدامات پیشگیرانه از آتش‌سوزی‌های احتمالی در مناطق بحرانی اجرا شده است.

امانی افزود: ۷۴۰ هزار هکتار وسعت استان شامل جنگل‌ها و مراتع متراکم و نیمه متراکم با تراکم پوشش بیش از ۲۵ درصد در شرایط بحرانی آتش‌سوزی قرار دارد.

۷۴۰ هزار هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری در شرایط بحرانی آتش‌سوزی است

معاون حفاظت و امور اراضی منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: براساس طرح پهنه‌بندی و تعیین مناطق دارای خطر آتش‌سوزی، ۷۴۰ هزار هکتار وسعت استان شامل جنگل‌ها و مراتع متراکم و نیمه متراکم با تراکم پوشش بیش از ۲۵ درصد در شرایط بحرانی آتش‌سوزی قرار دارد.

رحمان توکلی افزود: ۸۹۳ هزار هکتار از عرصه‌های استان دارای شرایط نیمه بحرانی و عادی قرار دارد.

وی با اشاره به اینکه تراکم پوشش گیاهی به عنوان ماده سوختنی از مهمترین عوامل گسترش آتش‌سوزی در سطح مراتع و جنگل‌هاست ،افزود: پراکنش عامل انسانی و بهره‌برداران منابع طبیعی و گردشگران به عنوان عامل اصلی بروز آتش‌سوزی است.

توکلی افزود: سرعت وزش باد، شیب و جهت شیب عرصه منابع طبیعی، میزان پوشش گیاهی جنگلی و مرتعی، میزان بارش سالانه و رطوبت خاک، وجود مواد قابل اشتغال و گیاهان علفی یکساله از جمله علف‌ها، فاصله از اراضی کشاورزی، فاصله از ایستگاه اطفای حریق و  پراکنش جاده‌ها در پهنه و وسعت حریق تاثیرگذار است.

وی گفت: علاوه بر اقدامات پیشگیرانه از جمله احداث آتش‌بُر در جنگل‌ها و مراتع  به ضرورت آموزش بهره‌برداران و دامداران، استقرار نیروهای بیشتر و بالا بردن ضریب حفاظتی در مناطق پرخطر حریق، استفاده از ظرفیت نیروهای مردمی، تشکل‌ها و استفاده از پتانسیل‌ همیاران طبیعت در راستای اطفاء حریق جزء اولویت های بخش منابع طبیعی است.

امسال ۱۱ هکتار از عرصه‌های مناطق حفاظت‌شده چهارمحال و بختیاری طعمه حریق شد

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری گفت: امسال پنج مورد حریق در عرصه‌های مناطق حفاظت شده استان به وقوع پیوسته که ۱۱ هکتار از این عرصه‌ها طعمه حریق شد.

شهرام احمدی افزود: در استان پنج منطقه حفاظت‌شده شامل منطقه حفاظت‌شده شیدا، هلن، سبزکوه،  منطقه حفاظت‌شده تنگ صیاد، پارک ملی، یک اثر طبیعی لاله واژگون و یک پناهگاه حیات وحش و ۲ منطقه شکار ممنوع وجود دارد که امسال به دلیل خشکسالی تعداد آتش‌سوزی در این عرصه‌ها افزایش داشته است.

وی گفت: در سال گذشته  ۳.۲ هکتار از عرصه‌های محیط زیست استان دچار آتش‌سوزی شده بود.

به گفته وی، امسال با توجه به کم‌آبی و خشکسالی تدابیر خاص از جمله افزایش گروه‌های گشت و کنترل، آماده‌باش شبانه‌روزی یگان حفاظت و توزیع تجهیزات اطفای حریق در سطح استان انجام شده است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان با تاکید بر اینکه بیشترین تعداد آتش‌سوزی در منطقه حفاظت شده هلن رخ داده است، گفت: به دلیل کوهستانی و سخت گذر بودن مناطق حفاظت شده استقرار یک بالگرد برای زمان بحرانی و وقوع آتش‌سوزی ضروری است.

احمدی افزود: با توجه به کاهش بارش در سال زراعی جاری ۹۰ چشمه در مناطق حفاظت‌شده استان خشک شده است و میزان آبدهی مابقی چاه‌ها و قنات‌ها و چشمه‌ها در این مناطق ۵۰ تا ۷۰ درصد کاهش پیدا کرده است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه بیشترین علت آتش‌سوزی در مناطق حفاظت شده عامل انسانی و غیرعمد بوده است، گفت: ارائه آموزش به جوامع محلی در دستورکار قرار دارد.

چهار پایگاه اطفاء حریق در چهارمحال و بختیاری احداث می‌شود

سرپرست اداره‌کل مدیریت بحران استانداری چهارمحال و بختیاری گفت: چهار پایگاه اطفای حریق در مناطق جنگلی استان به منظور کاهش خسارت در زمان بروز حریق احداث می‌شود.

خسرو کیانی افزود: احداث این پایگاه‌ها یکی از مصوبات سفر رییس سازمان مدیریت و برنامه و بودجه کشور به استان بود که این پایگاه‌ها در شهرستان‌های کیار، اردل، کوهرنگ و لردگان احداث می‌شود تا  تجهیزات و امکانات آتش سوزی تامین شود.

وی با اشاره به اینکه حوادث گوناگون از جمله آتش‌سوزی، خشکسالی و عوامل انسانی از عوامل تهدید و خطر برای جنگل‌های استان است، گفت: سالانه به طور میانگین ۴۰ مورد حادثه آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع استان ثبت می‌شود.

به گزارش ایرنا،یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از مساحت چهارمحال و بختیاری را مراتع و جنگل‌ها پوشش داده است که رقمی معادل ۸۶.۵ درصد از سطح این استان را شامل می‌شود./ایرنا