نقش ویژه خدمات پستی در عرصه کارآفرینی سازمانی

به گزارش روابط عمومی اداره کل پست استان،  مهدی عارف نیا کارشناس روابط عمومی پست ایلام یادداشتی با عنوان “نقش ویژه خدمات پستی در عرصه کارآفرینی سازمانی” نگاشته که در پایگاه تحلیلی خبری نگاه اقتصاد و گروه رسانه ای ندای زاگرس منتشر شده است. متن این یادداشت به این شرح است.

ادارات پست در جهان از پیشگامان کارآفرینی سازمانی هستند و در این میان نقش شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران در کارآفرینی برای کشور و در بعد ملی و بین المللی بسیار حائز اهمیت و تاثیر گذار است.

پست همواره و از قدیم الایام مورد توجه حکومت ها و مردم بوده و نقش ویژه ای در زندگی عادی و روزمره مردم داشته است، به خصوص از زمانی که مردم خواندن و نوشتن آموختند و اقدام به نوشتن نامه برای یکدیگر کردند.قدمت خدمات پستی در ایران به بلندای تاریخ تمدن ایران زمین است و ایرانیان جزو اولین دولت هایی بودند که دارای تشکیلات منظم و با تقسیم کار مشخص در خدمات چاپاری شدند و به همین جهت نام بلند ایران بر تارک درخشان پست جهان می درخشد.

به جرات می توان گفت که کیفیت خدمات پستی از ابتدای فعالیت های آن از اهمیت ویژه و با ضریب اطمینان بالایی برخوردار بوده است، زیرا توجه حاکمان وقت برای استفاده از این خدمات نشان از امنیت و سرعت بالای انتقال اطلاعات در اینگونه خدمات می باشد.

از داریوش سخن معروفی به یادگار مانده که بر سر در ساختمان اداره پست شهر نیویورک توجه همگان را جلب می کند، “نه برف و باران و نه تاریکی شب نمی توانند پیک های تندرو را از حرکت باز دارند”.سیر تاریخی پست در ایران با فراز و نشیب های اجتماعی و اقتصادی کشورمان عجین بوده و دوران چاپاری در عصر هخامنشی و ساسانی تا دیوان برید در دوران اسلامی را تجربه کرده است و همراه با رنسانس دوران سردار سازندگی، میرزاتقی خان امیرکبیر با رویکرد نوین همراه و از حالت صرفا دولتی خارج و با عرضه خدمت رسانی به آحاد جامعه، پست مردمی شکل گرفت و این نقطه عطف دیگری بود که پست در دسترس همگان قرار گیرد.

با تصویب قانون پست داخله در سال ۱۲۹۴ فعالیت های پستی جزء اولین تشکیلات ایرانی و دارای قانون و استاندارد خاص خود شد و به منظور کنترل کیفیت خدمات عنوان پست سازمانی ممیز در تشکیلات بوجود آمد.

اولین فناوری ارتباطی تحت عنوان تلگراف در این شبکه عظیم ارتباطی و قدیمی مورد استفاده قرار گرفت که بیانگر قدرت استفاده و بکارگیری فناوری های نوین در عرضه خدمات پستی با کیفیت می باشد؛ امروزه اینگونه خدمات را تحت عنوان پست ترکیبی۲ یا Hybrid Post می شناسیم.این شبکه عظیم ارتباطی خاستگاه وزارت پست، تلگراف و تلفن(وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات کنونی) شد که شبکه ارتباطی مخابرات و پست بانک از دیگر خاستگاه های آن محسوب می شوند.از سال ۱۳۶۶ فعالیت های پستی در قالب یک شرکت دولتی تحت نظارت وزارت مذکور با عنوان شرکت پست جمهوری اسلامی ایران ساماندهی شد تا ماموریت خود را به استناد ماده یک قانون، تشکیل و به انجام رساند.شرکت ملی پست در راستای تعهدات اجتماعی با هدف افزایش رفاه عمومی، کاهش سفرهای درون و برون شهری، ایجاد اشتغال و غیره از دهه ۷۰ اقدام به تصویب برخی قوانین و مقررات نمود که از جمله می توان به مصوبه ۳۵۲۰ شورایعالی اداری و برخی از مواد قانون برنامه دوم توسعه در زمینه انجام خدمات دبیرخانه‏ای (تبصره۴۰) و نیابتی از طریق این شرکت اشاره کرد که پیامدهای آن را می توان در ارائه خدمات مرتبط با ناجا(از قبیل صدور گذرنامه‏ها، اسناد خودرو، نظام وظیفه و غیره) و خدمات نیابتی سایر دستگاه ها نظیر صدور دفترچه های اسناد مالکیت، خدمات نیابتی ثبت احوال (صدور کارت ملی هوشمند)، پزشکی قانونی، مراکز بهداشتی و درمانی،و صدها خدمت دیگر ملاحظه کرد.

با تصویب و ابلاغ قوانینی که از سوی این شرکت پیشنهاد شده بود، زمینه های برون سپاری و مشارکت در خدمات پستی فراهم شد و موجب گردید شرکت ها و موسسات بسیاری در زمینه خدمات پستی پدید آید که علاوه بر اشتغال بالغ بر ده ها هزار نفر، نقش و مسئولیت اجتماعی پست در کاهش آلودگی های صوتی و هوایی، جلوگیری از ترددهای غیرضروری مردم به ویژه در ایام شیوع ویروس کرونا بمنظور کاهش انتشار ویروس در جامعه با استفاده از اقبال چشمگیر مردم بسمت خریدهای اینترنتی در بستر الکترونیک بیش از پیش مشخص تر شد.شرکت ملی پست ایران از سال ۸۹ با تشکیل کمیته‏ای به ریاست مدیریت ارشد و مرکب از مدیران ستادی و کارشناسان خبره و با استفاده از تجارب مشاوران دانشگاهی، اقدام به استقرار نظام مدیریت استراتژیک کرد. این رویکرد که بر اساس نتایج حاصل از تحقیقات شرکت بنیاد صنعتی ایران تحت عنوان سند راهبردی نظام جامع و برنامه توسعه پست در سال ۸۶ انجام شده بود با هوشیاری مدیران ارشد اتخاذ شد. این رویکرد که از سال ۹۰ به صورت نظام مند در شرکت استقرار یافت اوائل هر سال مورد بازنگری مدیریت قرار می گیرد.

شرکت ملی پست ایران در پایان برنامه پنجم سازمانی خواهد بود پـویا، سرآمد، تـامین کننده رضایت ذینفعان و دارای تعامل موثر در روابط پستی بین الملل. سه عنصر اصلی پویایی، سرآمدی و تامین؛ برگرفته از حروف تشکیل دهنده پست می‏ باشند که در راستای ماموریت شرکت عرضه خدمات پستی(فیزیکی، الکترونیکی و مالی) با گسترده‏ترین شبکه ارتباطی کشور، متکی بر سرمایه انسانی توانمند و فناوری های نوین، به منظور تامین رضایت ذینفعان داخلی و خارجی تدوین شده است.

در واقع شبکه عظیم و مویرگی پست خاستگاه بنگاه های اقتصادی بزرگی چون مخابرات و پست بانک می باشد: ورود جدی شرکت ملی پست به عرصه کارآفرینی سازمانی در ایران به دهه ۷۰ بر می گردد که با تصویب مصوبه ۳۵۲۰ شرکت پست سعی در انجام خدمات نیابتی داشته و با این هدف مهم اولین گام را در انجام خدمات خودرویی با تعامل موثر با نیروی انتظامی و با تاسیس شرکت خدمات خودرویی که شرکت واسط شرکت پست و نیروی انتظامی بود آغاز کرد.در همین دهه با راه اندازی پست مالی و توسعه و رونق این سرویس اقتصادی پایه های تشکیل پست بانک بنا نهاده شد. شرکت پست با تشکیل آژانس های پستی که بعدها الگوی دفاتر خدمات ارتباطی و به تبع آن دفاتر پیشخوان دولت الکترونیک شد، نقش بسزایی در ایجاد بنگاه های کوچک ایفا کرد.

همزمان با افزایش دفاتر بخش غیر دولتی و گسیل ارائه خدمات سازمان های دولتی از طریق دفاتر پستی، نظیر بیمه های خدمات درمانی و غیره شکل گیری بنیاد تعاون ناجا با الهام از فرآیند تولید و ارائه خدمات پستی منجر به افزایش خدمات قابل ارائه در دفاتر بخش خصوصی شد که بخشی از آن در دفاتر خدماتی و بخش دیگر از طریق دفاتری که بعدها تحت عنوان دفاتر پلیس +۱۰ معرفی شدند، قابل ارائه گردید.

با توسعه دفاتر خدمات ارتباطی و شکل گیری دفاتر پلیس +۱۰ ، سازمان های دیگر نیز با الهام از کارآفرینی سازمانی شرکت پست ایران و سایر شرکای تجاری پست، اقدام به ارائه خدمات از طریق راه اندازی دفاتر خدمات الکترونیک نمودند که از آن جمله می توان به عملکرد خوب شهرداریها و سازمان خدمات درمانی و غیره اشاره کرد.

هر چند سیاست های کلی نظام در قالب برنامه های پنج ساله به خصوص برنامه چهارم توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی؛ زمینه را برای آزادسازی و کاهش تصدیهای حاکمیتی فراهم کرد، اما نقش غیر قابل انکار شرکت پست در خلق ایده های نو و نوآوری در ارائه خدمات بخش دولتی و حاکمیتی از طریق بخش خصوصی زمینه را برای اجرای برنامه چهارم توسعه هموارتر ساخت.هم اکنون شرکت پست ایران در ایجاد و راه اندازی حدود ۱۶ هزار واحد دفاتر ICT شهری و روستایی نقش مستقیم داشته و در زمینه تاسیس دفاتر سایر سازمانها که بالغ بر ۳۰ هزار واحد می شود، نقش غیر مستقیم ایفا نموده و زمینه اشتغال هزاران نفر را فراهم کرده است.

شرکت ملی پست ایران همواره حامی و یاور کارآفرینان بوده و هیچگاه از ابزارهای قانونی، موجبات تعطیلی و یا خلل در روند ایجاد کارآفرینی را فراهم ننموده است، از آن جمله می توان به حضور فعال بخش های بین المللی نظیر DHL و غیره و بخش های داخلی مانند تی پاکس، بادپا و غیره اشاره کرد.

این شرکت عظیم و گسترده بستر مناسبی برای بهره گیری از فناوری های نوین جهت کارآفرینی است و همزمان با شفاف تر شدن قوانین تجارت الکترونیک، شرکت پست مقدمات خرید و فروش اینترنتی را با راه اندازی بازارهای الکترونیک فراهم کرد که منجر به شکل گیری شرکت های خرید و فروش اینترنتی در این زمینه شد که تراکنش مالی آنها سالانه بالغ بر صدها میلیارد تومان می باشد.شرکت پست همواره رقابت را به مثابه فرصت برای افزایش کارآفرینی و ارتقای بهره وری دانسته و اکنون در آستانه برنامه پنجم توسعه در انتظار حضور کارآفرینان بزرگ در عرصه خدمات پستی است که با حضور رسمی اپراتورهای پستی علاوه بر افزایش سطح کیفی خدمات، با خلق بازارهای جدید پستی و نوآوریهای جدید شاهد نقش بیش از پیش خدمات پستی به خصوص شرکت پست در عرصه کارآفرینی سازمانی باشیم.

شرکت ملی پست ایران با شناخت از استراتژی های توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور، نقش محوریت خود را در دستیابی به افق چشم انداز ۱۴۰۴ با توجه به تعاملات گسترده صنعت و دانشگاه و بهره گیری از توانمندیهای علمی موجود در دانشگاه های کشور، پای در راه ایجاد بنگاههای کارآفرینی گذاشته و در آینده ای نه چندان دور زمینه اشتغال بالغ بر ده ها هزار نفر را فراهم خواهد ساخت.