اخذ مالیات عادلانه و مبتنی بر سود واقعی با سامانه مودیان

قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان به‌زعم بسیاری از کارشناسان می‌تواند با دستیابی به اطلاعات دقیق مؤدیان مالیاتی به‌عنوان گام اولیه‌ در اصلاح نظام مالیاتی کشور مطرح باشد. این قانون در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه با عناوین و اهداف مشابهی تصویب و اجرا شده است.

اجرای این قوانین دستاوردهای قابل توجهی را برای نظام‌های مالیاتی، فعالان اقتصادی و آحاد جامعه در این کشورها به دنبال داشته است؛ ازجمله این کشورها می‌توان به جمهوری کره (۲۰۰۵)، اسلواکی (۲۰۰۸)، سوئد (۲۰۱۰)، کانادا (۲۰۱۳)، مجارستان (۲۰۱۴)، بلژیک (۲۰۱۴)، اتریش (۲۰۱۶)، جمهور چک (۲۰۱۶)، روسیه (۲۰۱۷) و نروژ (۲۰۱۷) اشاره کرد.

ضعف‌های ساختاری نظام مالیاتی ایران بر کسی پوشیده نیست و مشکل درک شده است. به همین دلیل تاکنون قوانین مختلفی در راستای اصلاح این ساختار داشته‌ایم.

دولتمردان زیادی نیز در مورد اصلاح نظام مالیاتی کشور وعده داده‌اند. این موضوع در برنامه‌های توسعه نیز دیده شده است؛ اما به نظر می‌رسد تاکنون عزم لازم برای تغییر اساسی این ساختار در کشور وجود نداشته است؛ در حالی که در اختیار داشتن یک نظام مالیاتی کارآمد مزایای بی‌شماری دارد. به‌طور مثال به افزایش درآمدهای دولت و سوق دادن سرمایه‌ها به سمت تولید و مقابله با اقدامات مخرب سوداگرانه منجر می‌شود.

مالیات باید تابعی از عملکرد مؤدیان باشد

جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت‌وگو با ایرنا در مشکلات نظام مالیاتی کشور و حل آن، اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین مسائل ما این است که تا الآن مالیات به‌صورت علی‌الرأس اخذ می‌شد و تابعی از تشخیص مأمور مالیاتی بود. در این روش مأموران مالیاتی قدرت مانور زیادی داشتند و در واقع اراده انسانی در مالیات‌گیری بسیار دخیل بود. در این سازوکار ارتباط منطقی بین مالیات وصولی و عملکرد مؤدیان وجود نداشت.

وی ادامه داد: تا کنون در نظام مالیات گیری ایران شفافیتی وجود نداشته است و مالیات با درصدی افزایش نسبت به سال گذشته اخذ می‌شد. درواقع امور سامان‌ِمند نبود. سامانه مؤدیان این زمینه را فراهم می‌کند که مالیات تابعی از عملکرد مؤدیان باشد.

این نماینده مردم در مجلس گفت: شاخص عملکرد در طول سال‌ها ممکن است برای واحدهای مختلف تغییر کند و یک سال آنها سود بیشتری داشته باشند و سال دیگری سودشان کاهش یاید. این مسائل باید در مالیات ستانی لحاظ شود.

قادری افزود: اینکه میزان مالیات با توجه به میزان سود تغییر کند، به خودی خود اعتمادی را در مؤدیان به وجود می‌آورد که باعث تعامل دو طرفه بین مالیات‌دهندگان و مالیات گیرندگان می‌شود. در این شرایط افراد با انگیزه بیشتری مالیات می‌پردازند، زیرا می‌دانند که همه چیز سامان‌مند و شفاف است و اجحافی در حقشان صورت نگرفته است.

وی تصریح کرد: مزیت دیگر سامان دادن به بحث مالیات‌گیری در کشور این است که بدون افزایش نرخ مالیات و یا هزینه‌های تولید، سود دولت از این حوزه افزایش می‌یابد و بنابراین شاهد افزایش تورم هم نخواهیم بود.

مالیات ستانی از فعالیت‌های سودآور سوداگرانه، مخرب و واسطه‌ای

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس خاطرنشان کرد: راه‌اندازی سامانه مؤدیان به رصد جریان کالایی کشور منجر می‌شود، بنابراین می‌توان با پدیده قاچاق مقابله کرد. با اتصال دستگاه‌های کارتخوان به سامانه مؤدیان در واقع می‌توان فهمید که کالاها از ابتدا تا انتهای زنجیره چه روندی را طی کرده‌اند و بنابراین، امکان پیگیری جریان کالایی کشور نیز مهیا می‌شود.

قادری اضافه کرد: اگر فردی کالا را دریافت کند و آن را عرضه نکند، همین امر نشان می‌دهد که کالا از پروسه قانونی خودش خارج و در بسترهای غیرقانونی عرضه شده است. با توجه به اطلاعاتی که از سامانه مؤدیان به دست می‌آوریم می‌توانیم با چنین مسائلی مقابله کنیم.

وی تأکید کرد: به‌ طور کلی سامان‌ِمند کردن نظام مالیات گیری در کشور مزایای بی‌شماری دارد که درنهایت نفعش برای عموم مردم است. به طور مثال، از طریق اطلاعات این سامانه می‌توانیم به اخذ مالیات از کالاهایی که خارجی‌ها در ایران تهیه کرده‌اند، بپردازیم و این به معنای افزایش درآمدهای دولت است. همچنین مالیات ستانی از فعالیت‌های سودآور سوداگرانه، مخرب و واسطه‌ای نیز از طریق این سامانه امکان‌پذیر خواهد شد که علاوه بر کنترل سوداگری، منابع ایجاد شده از این مالیات‌های تنظیمی می‌تواند در بخش عمرانی کشور مورد استفاده قرار بگیرد./ایرنا