پیشگیری از آسیب شبه رسانه های فضای مجازی و نقش مهم خانواده ها *شهریار غلامپور

اطلاع رسانی و آگاه سازی عمومی از آخرین اخبار و اطلاعات روز دنیا و جهان پیرامونی از مهمترین کارکردها و عملکردهای رسانه است، که این کارکرد در عصر معاصر، در سرعت انتقال داده‌ها و اطلاعات؛ رسانه ها را در تقابلی مثبت؛ پویا و فعال نگه داشته است.

* علاوه بر این کارکرد اصلی رسانه در عصر معاصر، کارکردهای دیگری نیز در راستای افزایش سواد رسانه‌ای و آموزش‌های همگانی به ویژه آموزش خانواده ها و آحاد جامعه، از جمله رسالت ها و اهداف رسانه ها و فعالیت های رسانه‌ای می باشد.

* در کنار رسانه های رسمی و دارای وجاهت قانونی، در عصر دیجیتال؛ رسانه های نوینی در فضای مجازی پای به عرصه ظهور گذاشته‌اند که؛ علاوه بر سرعت در انتقال داده ها و اطلاعات به دلیل دسترسی ساده و سهل الوصول بودن مورد استقبال عمومی افراد جامعه قرار گرفته‌اند.

*دسترسی ساده به این پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی در برهه‌ی کنونی با کمترین ابزار الکترونیکی و تنها با یک دستگاه گوشی تلفن همراه، علاوه بر مزیت ها و محاسن عمده‌ای که دارد، از معایب و اشکالات عدیده ای برخوردار می باشد که این آسیب‌ها و مشکلات؛ بعضا جامعه، خانواده ها، جوانان و نوجوانان را دچار چالش ها و دردسرهای متعددی ساخته است که می طلبد؛ با تدوین قراردادهای اجتماعی در راستای آموزش و استفاده صحیح از این شبه رسانه‌ها در جامعه؛ و به ویژه تدوین قواعد و اصول درون خانوادگی برای استفاده مناسب جوانان و نوجوانان از فضای مجازی، در کاهش آسیب های اجتماعی و مشکلات استفاده از این پیام رسانان و شبکه های اجتماعی تاثیر گذار بود.

* البته؛ این امر نافی مسئولیت های اجتماعی، فرهنگ سازی و آموزش‌های همگانی رسانه‌های رسمی به اجتماع، خانواده، جامعه و جوانان نوجوانان نمی باشد.

*همچنین؛ می‌طلبد تا نظام های حاکمیتی با تدوین قوانین و مقررات قانونی، علاوه بر تدوین قانون برای صدور مجوز و اجازه فعالیت قانونی پیام‌رسانان شبکه های اجتماعی و نظارت بر فعالیت آنان، در بُعد محتوایی، تولیدی و استفاده های عمومی از این شبه رسانه ها، کنترل و نظارت لازم را اعمال نمایند تا ضمن کنترل آسیب‌ها، مشکلات، و چالش های آنها، پیشگیری لازم را اتخاذ نمایند.

* از مهمترین عوامل ارتقای امنیت خانواده‌ها و جوانان و نوجوانان در فضای مجازی، افزایش مهارت توسط خود کاربران در استفاده از این فضا می باشد، آگاهی و سواد رسانه‌ای کاربران، نقش اساسی در کاهش و کنترل آسیب ها و معضلات فضای مجازی در بین جوانان و نوجوانان دارد.

* در کنترل آسیب های فضای مجازی برای فرزندان؛ خانواده و والدین نقش اساسی را بر عهده دارند؛ از مهمترین این نقش‌ها، می توان به آموزش و فرهنگ‌سازی استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی و فضای مجازی برای فرزندان اشاره نمود. همچنین؛ تبیین و حاکمیت قانون مدون و مشخص کاری توسط خانواده ها برای استفاده از فضای مجازی و پیام رسانان شبکه‌های اجتماعی برای فرزندان، جوانان و نوجوانان امری لازم و بازدارنده می‌باشد.

* ایجاد احساس مسئولیت در فرزندان و تعهد پذیری آنان، آموزش و آگاه سازی با استفاده از اطلاعات و تجارب شخصی کشف شده والدین، الگوسازی و مباحث فرهنگی و تربیتی و انتظارات مدنظر والدین برای انتقال به فرزندان بدان معنی که موارد، ابتدا توسط خود والدین باید رعایت شده تا به عنوان الگو مورد قبول فرزندان واقع شود، مدیریت رسانه ای و کسب آگاهی های لازم توسط والدین با هدف شناسایی پیام رسان مناسب، کاربردی و مطلوب خانواده با هدف سالم سازی فضای مجازی و ترقی و تعالی خانواده، مدیریت محتوای مورد استفاده و شناسایی و معرفی آنان به فرزندان، مدیریت زمان و میزان ساعت استفاده فرزندان از ابزارهای الکترونیکی و رسانه های دیجیتال و پیام رسان شبکه‌های اجتماعی و پرداخت به مسائلی همچون مطالعه، تفریح با دوستان، ورزش، بازی و… در کنار استفاده از رسانه های دیجیتال و پیام رسانان شبکه های اجتماعی، مدیریت مکانی استفاده از شبکه های اجتماعی همچون میهمانی های خانوادگی، محیط‌های آموزشی، محل کار، اتاق خواب و….، همراهی والدین با فرزندان هنگام استفاده از فضای مجازی به منظور هدایت گری و راهنمایی فرزندان و پیشگیری و کاهش آسیب های اجتماعی و…. از مهمترین رسالت ها و کارکردهای خانواده ها در مدیریت فرزندان و جوانان و نوجوانان در استفاده از رسانه های الکترونیکی و پیام رسانان شبکه های اجتماعی و شبه رسانه های قابل دسترس می باشد.

*در مجموع؛ به منظور تاثیرگذاری نقش والدین در بُعد تربیتی و فرهنگی در راستای آموزش و افزایش سواد رسانه ای فرزندان، جوانان و نوجوانان در استفاده صحیح از شبه رسانه های فضای مجازی و رسیدن به نتایج مطلوب باید سه شاخصه مهم و اصولی را مد نظر قرار داد:

– ابتدا ابعاد تربیتی و فرهنگی باید منطبق با اصول و قواعد صحیح باشد.

– دوم ابعاد تربیتی و فرهنگی باید به تدریج و مداوم باشد.

– سوم ابعاد تربیتی و فرهنگی باید مستمر و دایمی باشد.

نگاه اقتصاد – شهریار غلامپور