راهبردهایی از برنامه هفتم برای توسعه استان ایلام * امیررضا غلامی

امروز، با تصویب نهایی قانون برنامه هفتم توسعه جمهوری اسلامی ایران، استان ایلام فرصت تاریخی یافته تا نه‌فقط از چتر حمایت قانونی بهره‌مند شود، بلکه با ابتکار عمل، الگوی توسعه پایدار برای استان‌های کم‌برخوردار باشد. برنامه هفتم با رویکردی عمل‌گرایانه، به‌ویژه در فصل حکمرانی و توسعه منطقه‌ای، چارچوب‌هایی روشن برای شکستن چرخه تمرکزگرایی و تسریع در رشد متوازن ترسیم کرده است. ایلام، به‌عنوان یکی از استان‌های هدف بندهای ناظر به مرز، محرومیت‌زدایی، اقتصاد مردم پایه و بهره‌وری، می‌تواند کانون اثبات عینی مفاد این برنامه باشد.

بر اساس ماده ۱۹ این برنامه که بر «کاهش شکاف توسعه‌ای بین استانها» تاکید دارد، ایلام با اولویتدهی به زیرساختهای ارتباطی، انرژی و دیجیتال؛ میتواند جایگاه خود در اقتصاد ملی را بازتعریف نماید. تکمیل کریدور زمینی و ریلی مهران- ایلام (مطابق ماده ۵۷ برنامه در حوزه حمل و نقل مرزی) و توسعه شبکه جادهای به سمت مرزهای عراق، نه تنها دسترسی به بازار ۴۰ میلیونی همسایه غربی را تسهیل میکند، بلکه این استان را به «پل ارتباطی برنامه هفتم» برای صادرات غیرنفتی تبدیل خواهد کرد.

مطابق بند پ ماده ۹۹ برنامه هفتم توسعه، ایلام با تمرکز بر میدانهای نفتی مهران و دهلران، به پایگاهی برای جذب سرمایهگذاری در بخش بالادستی و پاییندستی نفت و گاز بدل شده است. بند (۱-۳) ماده ۱۴ برنامه، مشارکت بخش خصوصی در اکتشاف و استخراج میادین مشترک را تسهیل کرده که فرصت طلایی برای شرکت‌های داخلی و خارجی در این استان مرزی است. از سوی دیگر، توسعه نیروگاههای خورشیدی در مناطق مستعد ایلام (همسو با ماده ۴۶ برنامه در زمینه تولید ۳۰ درصدی انرژیهای تجدیدپذیر)، استان را پیشگام «اقتصاد کم کربن» غرب کشور میکند.

بر اساس مباحث حوزه جهش تولید کشاورزی در برنامه هفتم (ماده ۳۲)، ایلام با اختصاص اعتبارات استانی به مدرن‌سازی آبیاری و توسعه گلخانه‌ها، در مسیر برنامه ریزی برای ایجاد زنجیرههای ارزش در محصولات استراتژیک مانند زیتون، انجیر و گیاهان دارویی است. ایجاد «مراکز فرآوری هوشمند» با استفاده از تسهیلات بند ت تبصره ۵ ماده ۶ (حمایت از صنایع تبدیلی روستایی)، نه تنها ضایعات کشاورزی را به ثروت تبدیل میکند، بلکه با پیوند به کریدور صادراتی مهران، دسترسی به بازارهای عراق و خلیج فارس را ممکن می‌سازد.
همسو با تاکید توسعه گردشگری به‌عنوان محور اشتغالزایی (بند پ تبصره واحده ماده ۵۲)، ایلام با احیای جاذبه های تاریخی و توسعه زیرساخت های اکوتوریستی در جنگل های دامنه کبیرکوه، مانشت و… به مقصدی نوین برای گردشگران داخلی و حتی عراقی تبدیل خواهد شد.

دولت با اختصاص وام های کم بهره به پروژه های اقامتی در شعاع ۵۰ کیلومتری مرزها را تصویب نموده که فرصتی استثنایی برای سرمایه گذاران در احداث هتل های بین المللی و اکوکمپ‌ها ایجاد میکند.

مطابق بند ج ماده ۲۷ برنامه هفتم و ماده ۱۵۹ برنامه پنجم توسعه، سرمایه گذاران در استان های مرزی محروم مانند ایلام از معافیت مالیاتی ۱۰ ساله برخوردارند. این استان با استفاده از ابزارهای نوین برنامه هفتم، از جمله «حوزه های ویژه اقتصادی دیجیتال» در مسیر تبدیل شدن به الگویی برای دیگر استان های مرزی قرار گرفته است. برنامه هفتم توسعه، ظرفیت این را دارد که با تبدیل ایلام به «مُهره کلیدی توسعه غرب کشور»، فصل تازهای در اقتصاد این استان گشوده است. اجرای دقیق مواد این برنامه، از ریل گذاری تا جذب سرمایه های فرامرزی، نه تنها محرومیت تاریخی را کاهش میدهد، بلکه الگویی عینی از «پیشرفت عدالت‌محور» را به نمایش میگذارد.

آینده ایلام، امروز در ترازوی برنامه هفتم سنجیده می شود؛ برنامه‌ای که از حرف تا عمل، فاصله چندانی ندارد.