اخلاق انتخاباتی و انتخابات اخلاقی ✍️شهریار غلامپور

انتخابات به عنوان پدیده ای اجتماعی که قاطبه جامعه بشری را درگیر خود می‌نماید همواره به عنوان یکی از مهمترین رویدادهای سیاسی، نقش مهمی در سایر مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و… داشته است. در این رویداد جایگاه اخلاق در انتخابات بسیار مهم بوده و ابعاد گوناگونی را دربر می‌گیرد.

اخلاق در تمامی عرصه‌های مختلف اجتماعی به ویژه در مبحث انتخابات نقش جامع و کلیدی را ایفا می-کند. در جوامع اسلامی اخلاق و ارزش‌ها همواره در سرلوحه امور قرار داشته و توجه ویژه‌ای به آنها شده است به طوری که سلامت انتخابات نتیجه رعایت اخلاق اسلامی، انسانی و حرفه‌ای در این عرصه می‌باشد.

سلامت انتخاباتی درگرو رعایت اخلاق، ارزش‌ها و حفظ حرمت‌ها است که نمود عینی و جامعیت پیدا کرده و اطمینان و اعتماد عمومی را در مردم ایجاد می‌کند. قوانین و مقررات و عوامل اجرایی، نامزدهای انتخابات و رأی دهندگان، سه رکن اصلی و اساسی در هر رویداد انتخاباتی می باشند که هرکدام نقش مهمی را در اخلاق انتخاباتی و انتخاباتی اخلاقی دارند.

اخلاق عمومی و اخلاق اختصاصی، دو مقوله ی مهم مباحث انتخاباتی در جوامع بشری بوده که همواره کانون توجه و مناقشه بوده‌اند.

رعایت انصاف، تقوا، پرهیز از گناه و همیشه خدای را ناظر بر اعمال خود دانستن به عنوان خصیصه اصلی باید مورد توجه ارکان انتخابات قرار گیرد و این مهم نقش تعیین کننده¬ای را در انتخابات دارد.

انجام وظیفه به عنوان یکی از موارد اخلاقی است که هر سه رکن اشاره شده هم اخلاقاً و هم شرعاً موظف به رعایت آن هستند تا با جدیت علاوه بر اجرای کیفی امور با کمترین نواقص نتیجه مطلوب حاصل شود.

افزایش آستانه تحمل ، صبر و شکیبایی، رقابت سالم و بدون تنش، حفظ آرامش و امنیت روحی روانی جامعه، احترام به نظرات و آرای دیگران، پیشگیری از بروز تنش و تخریب نامزد رقیب، پیشگیری از بروز اختلافات قومی، قبیله‌ای و ایلیاتی در رقابت‌های انتخاباتی و… از مواردی هستند که به عنوان شاخصه های اخلاق عمومی در انتخابات باید مورد توجه نامزدهای انتخاباتی، رأی دهندگان و مجریان قانون قرار گیرند، همچنین اشرافیت و آگاهی به قوانین و مقررات تبلیغاتی، تمکین قانون و اجرای کامل، جامع و دقیق آن، دقت و توجه کافی به کم کاری و خطاهای احتمالی و برخورد قانونی با قانون شکنان و افرادی که باعث ایجاد اخلال در فرآیندهای انتخاباتی می‌شوند، امانت داری، دقت نظر و توجه جدی به خیانت در امانت، عدم اعمال نظرات و سلایق شخصی در انجام وظایف و کوتاهی در کارها و… از مهمترین مفاد اخلاقی عوامل اجرایی و مسئولان برگزار کننده انتخابات می‌باشند که باید با جدیت و اهتمام لازم دنبال شوند.

نامزدها و کاندیدهای انتخاباتی باید با رعایت نکاتی از جمله؛ تلاش برای مشارکت حداکثری در انتخابات رعایت اخلاق حرفه‌ای، پیشگیری از تخریب رقبا، ارائه برنامه‌های کاربردی، پرهیز از شعارهای توخالی و اقداماتی که از عهده و توان نامزدها خارج می باشد، توجه به قوانین و مقررات و پرهیز از خرید و فروش آرا، جلب اعتماد عمومی، راستگویی و پرهیز از دروغگویی، عدم سوء استفاده از ارزش‌ها و افراد معتمد و شناخته شده برای دستیابی به آرای بیشتر، عدم رفتار منافقانه، تظاهر و دورویی در تبلیغات انتخاباتی با هدف فریب عمومی، انجام تبلیغات سالم و بدون حاشیه، تلاش برای افزایش شناخت، بینش و آگاهی عمومی با هدف انتخاب فرد اصلح و شایسته، عدم استفاده از زرق و برق، تشریفات و تجملات تبلیغاتی در انتخابات، پرهیز از اسراف و تبذیر و… اخلاق حرفه‌ای و انتخاباتی را رعایت کنند.

در حوزه رأی دهندگان؛ افزایش ضریب آگاهی و بینش رأی دهندگان، ضرورت انجام تحقیق و بررسی درباره نامزدها و برنامه‌های آنان، انتخاب افراد شایسته و اصلح که متدین و مقید بر احکام اسلامی و دارای بینش و بصیرت لازم و آگاه به موضوعات روز دنیا بوده، مشورت با افراد صاحب نظر و معتمد برای انتخاب نامزد اصلح و … از مواردی هستند که رأی دهندگان در راستای انتخاباتی سالم و انتخابی اصلح باید مدنظر قرار دهند.