آبگیری سد «شهری کور» ؛ زدودن غبار عطش از چهره سیستان و بلوچستان

به گزارش ایرنا، در طول سال‌های اخیر نسخه‌های فراوانی توسط مسوولان و کارشناسان امر برای حل مشکلات ناشی از خشکسالی در پهناورترین استان کشور یعنی سیستان و بلوچستان پیچیده شد که برخی از آنها در همان ابتدای امر با شکست مواجه شد و برخی نظیر “آبرسانی سقایی” با مشکلات فراوان هنوز هم به کار خود ادامه می‌دهد تا حداقل نیاز برخی روستاها در شبانه‌روز رفع شود.

حدود دو سالی است که عزم‌ها جزم شده تا بویژه در منطقه سیستان که با خشکسالی‌های بیش از دو دهه، قهر طبیعت و بدعهدی کشور همسایه در دادن حقابه رودخانه هیرمند(سالانه ۸۲۰ میلیون متر مکعب) دست و پنجه نرم می‌کند، کورسوی امید در دل مردم منطقه روشن شود.

با سپردن سکان اداره کشور به دولت سیزدهم و حضور شهید آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رسیدگی به مشکلات مردم و ضعف‌ها و کاستی‌های برجا مانده از دولت‌های قبل شتاب بیشتری گرفت به گونه‌ای که گام‌هایی برای پایان دادن به محدودیت‌های آبی با اجرای طرح بزرگ جهاد آبرسانی، آغاز انتقال آب از دریای عمان، ساخت آب‌شیرین‌کن‌ها و افزایش ظرفیت شیرین‌سازی آب از دریا و حفر چاه‌های آب ژرف برداشته شد و اینها تنها گوشه‌ای از اقدامات برای رفع مشکلات آبی در سیستان است.

اگر چه وضعیت منابع آبی در این خطه که ۱۱.۴ درصد مساحت کشور را به خود اختصاص داده از سایر نقاط به مراتب بدتر است؛ اما مردمانی که خشکسالی و کمبود آب امانشان را بریده و رس زمین‌هایشان را کشیده، اینک امید به دلشان بازگشته، چرا که طبق گفته خودشان صدایشان به گوش متولیان رسیده و حالا مسوولان برای کاهش این محدودیت‌های آبی عزم جدی دارند و مردم به مرور آثار محسوس اقدامات را لمس می کنند.

با تمام این تفاسیر؛ منطقه سیستان دارای ۱۱ شهر و ۹۴۰ روستا و آبادی است که چاه‌نیمه‌ها تنها منبع تأمین آب آشامیدنی ساکنان آن محسوب می‌شود، این در حالیست که با تحقق نیافتن حقابه هیرمند در سال‌های اخیر، دولت سیزدهم اقدام به اجرای طرح جامع آبرسانی سیستان کرده است که برای نخستین بار وابستگی آب آشامیدنی منطقه را به منابع خارج از سرزمین قطع می‌کند.

طرح تامین آب اضطراری سیستان و زاهدان از سه راهی دشتک، طرح انتقال آب از دریای عمان و ساخت سدهای مختلف تنها بخشی از گام‌های دولت سیزدهم در مدیریت منابع آبی است.

تغییر راهبرد آبرسانی به سیستان در دولت سیزدهم

سخنگوی صنعت آب کشور با بیان اینکه در مناطق میانی سیستان و بلوچستان تامین آب مورد نیاز از طریق منابع آب سطحی، زیرزمینی و سدهای مهم صورت می‌گیرد، افزود: در این بخش سد «ماشکید علیا» ساخته شده و «ماشکید سفلی» در دست ساخت قرار دارد؛ به علاوه سد «شهری کور» نیز آبگیری شد.

عیسی بزرگ‌زاده با بیان اینکه ساخت سد «شهری کور» از سال ۱۳۹۱ در جنوب شرق کشور آغاز شده است، بیان کرد: این سد از نوع بتنی غلطکی دارای ۵۷ مترارتفاع از پی، با طول تاج ۳۲۶ متر، عرض تاج هفت متر و حجم مخزن ۱۰۳ میلیون مترمکعب است.

وی توسعه پایدار در نواحی مرزی، گسترش رفاه و ایجاد اشتغالزایی را از اهداف ساخت سد شهری کور عنوان کرد و گفت: در منطقه زاهدان تامین آب بر منابع آب زیرزمینی و دریافتی از حقابه هیرمند و تامین آب مورد نیاز منطقه سیستان در طول تاریخ بر حقابه هیرمند متمرکز بوده است.

سخنگوی صنعت آب کشور اظهار کرد: در دهه‌های گذشته، راهبرد وزارت نیرو برای تامین آب مورد نیاز منطقه سیستان و بخشی از زاهدان از طریق تخصیص منابع آب دریافتی از محل حقابه رودخانه هیرمند که در چاه نیمه‌ها ذخیره می‌شد در نظر گرفته شده بود؛ اما در سال‌های گذشته به دلیل اخلال در تامین حقابه، بیم بروز بحران تامین آب در بخش شرب، کشاورزی، صنایع و خدماتی رخ داد.

وی تاکید کرد: در همین راستا بعضا شاهد بازنشر قضاوت‌هایی بودیم مبنی بر اینکه سیستان و بخشی از زاهدان با شرایط سخت بحران آب روبرو است و تخلیه خواهد شد و از همان زمان بود که راهبرد وزارت نیرو در دولت سیزدهم به منظور تامین آب مورد نیاز این منطقه تغییر یافت.

بزرگ‌زاده تاکید کرد: بر این اساس مقرر شد با اتخاذ تدابیری، آسیب‌پذیری تامین آب سیستان از محل حقابه کاهش یابد تا هرگونه اخلال در این روند موجب بروز بحران نشود.

وی ضمن قدردانی از مردم منطقه سیستان و زون۲ زاهدان و نیز ۹۵۰ روستای سیستان به دلیل اعتماد به وزارت نیرو در راستای پیشبرد راهبرد جدید تامین آب، افزود: در همین زمینه اقدامات سریع در پاسخ به این شرایط طرح‌ریزی شد، نکته مهم اینکه اجازه نخواهیم داد بیم بحران آب تبدیل به بحران شود.

سخنگوی صنعت آب کشور اظهار کرد: بر اساس این راهبرد، تامین آب مورد نیاز مناطقی که تحت تاثیر تحقق حقابه هیرمند بودند شامل پنج شهر سیستان، زون ۲ زاهدان و ۹۵۰ روستا که جمعا حدود یک میلیون نفر را تشکیل می‌دهد، از طریق منابع مطمئن داخلی انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه حقابه حق مردم سیستان است، ادامه داد: در کنار تامین و پایدارسازی آب مورد نیاز شرب، بخش خدمات و صنعت با استفاده از منابع داخلی، حقابه هیرمند برای توسعه کشاورزی و زیست‌پذیر کردن منطقه از جمله جلوگیری از بروز گرد و غبار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بزرگ زاده گفت: اتکا به منابع آب درون سرزمینی برای بخش‌های شرب، خدماتی و صنعتی، آسیب‌پذیری زندگی مردم منطقه سیستان را از اخلال در تامین حقابه هیرمند کاهش داد، ضمن اینکه آثار برنامه‌ریزی و پیشبرد این سیاست در دیپلماسی آب مشهود و در ۲ ماه اخیر بخشی از حقابه هیرمند معادل ۳۰۰ میلیون مترمکعب دریافت شد.

وی با بیان اینکه سیستان به هیچ عنوان از حقابه هیرمند بی‌نیاز نمی‌شود، تاکید کرد: راهبرد جدید وزارت نیرو، سایه و نگرانی تامین آب در بخش‌های مختلف را در منطقه سیستان برطرف و شرایط را برای گفت‌وگوی منطقی‌تر در فضای همسایگی و برادرانه با کشور افغانستان و دریافت حقابه فراهم کرده است.

سخنگوی صنعت آب کشور با بیان اینکه تغییر راهبرد وزارت نیرو با تعریف پروژه‌های مختلف در سه لایه همراه شد، افزود: تعریف طرح‌های کوتاه مدت و اضطراری شامل حفر چاه‌ها، طرح‌های میان مدت شامل انتقال آب از آبخوان شرقی و طرح‌های بلندمدت شامل استفاده از آب دریا در دستور کار قرار گرفت.

وی با بیان اینکه آب چاه‌ها در مناطق مختلف به استثنای شیله، شوری بسیاری داشتند و نمک‌زدایی را در برنامه‌ریزی خود قرار دادیم، گفت: همه دستگاه‌ها و بخش‌های مربوطه در این تیم‌ها عضو هستند، همچنین از دانش و توان بهترین مشاوران و پیمانکاران برای پیشبرد طرح‌های تعریف شده تامین آب مورد نیاز سیستان و بلوچستان بهره‌مند می‌شویم.

بهره‌برداری از سد شهری کور

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان گفت: سد «شهری کور» سراوان امروز آبگیری شد و این امر برای بیش از یک‌هزار و ۸۰۰ نفر ایجاد اشتغال به دنبال داشته است.

محمدامین بارانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: هدف از ساخت سد شهری کور، کنترل منابع آب از طریق ذخیره و تنظیم جریان‌های سیلابی، تامین آب مورد نیاز صنعت، آشامیدنی، کشاورزی و جلوگیری از خروج آب‌های مرزی از کشور است.

وی با بیان اینکه برای سد شهری کور از محل صندوق توسعه ارزی هزینه شده است، ادامه داد: سد شهری کور می‌تواند به محرومیت‌زدایی، توسعه و بهبود شرایط پایدار منطقه، ایجاد اشتغال، افزایش امنیت، افزایش شاخص‌های محیط زیست و همچنین تامین آب کشاورزی مورد نیاز اراضی و آب شرب روستاهای مجاور کمک کند.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان گفت: سد شهری کور در محل تلاقی رودخانه‌های “بریسان” و “گزو” ساخته و در جنوب شرق کشور واقع شده است.

بارانی بیان کرد: این سد از نوع بتنی غلطکی دارای ۵۷ متر ارتفاع از پی، با طول تاج ۶ هزار و ۳۲۵ متر، عرض تاج هفت متر و حجم مخزن ۱۰۳ میلیون مترمکعب است.

وی سرریز پلکانی با حوضچه آرامش را از دیگر مشخصات این طرح دانست و افزود: سد مخزنی شهری کور دارای یک هزار و ۳۲۴ متر دایک جانبی و سیستم انحراف با ۲ کالورت بتنی در حال اجراست.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان افزود: ساخت این سد برای ۳۵۰ نفر به‌طور مستقیم و یک‌هزار و ۱۴۰ نفر به‌طور غیرمستقیم شغل ایجاد کرده است.