دوشیدن شیر گاوهای نفتی: تحقیر ملایم با لبخند دیپلماتیک ✍🏻عباس خزلی

*ترامپ و واژگانِ بازار: سیاست به زبان معامله

دونالد ترامپ نه یک سیاست‌مدار کلاسیک است، نه دیپلماتی اهل تعارف. او تاجری‌ست که سیاست را با منطق بازار می‌سنجد. در سفر تاریخی‌اش به عربستان سعودی در سال ۲۰۱۷، قراردادهایی به ارزش بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار در حوزه نظامی، انرژی و زیرساخت‌ها بست. این معاملات چنان گسترده بود که خود ترامپ بعدها با لحن تمسخرآمیز گفت:
“آن‌ها (رهبران عرب) مثل گاو شیرده هستند، ما باید شیرشان را بدوشیم تا وقتی که شیر دارند، و بعد ول‌شان کنیم.”

او این را صریح و بی‌پرده گفت، و عجیب آن‌که نه‌تنها سرزنشی از جانب میزبانانش نشد، بلکه با طبل و دهل و شمشیر و رقص، از او استقبال کردند. اینجا جایی‌ست که «تشنگی برای محبت» دیگر نه استعاره‌ای شاعرانه، که تصویری تلخ از خلأ عزت‌نفس در روابط بین‌الملل می‌شود.

*تحقیر در لفافه‌ی دیپلماسی:
ترامپ در ادامه ادعا کرد که «بیش از آن‌چه تصور می‌شود یک انسان بتواند انجام دهد، دست دادم.» این جمله ساده و طنزگونه در واقع به‌وضوح یک پیام دارد: رؤسای کشورهای نفت‌خیز عرب، با طمع به قدرت آمریکا، حاضر به هرگونه کرنش بودند. و ترامپ هم مانند یک شعبده‌باز، از این عطش قدرت و مشروعیت، نهایت بهره‌برداری را کرد. او مهره‌ها را خوب چید، قراردادها را بست، عکس‌های تبلیغاتی را گرفت، و با لبخندی تمسخرآمیز برگشت.

*از محافظه‌کاری نفتی تا وابستگی مرگبار:
آنچه این کشورها را تا این حد آسیب‌پذیر می‌کند، نه فقط نفت و دلار است، بلکه وابستگی مزمن به قدرت‌های خارجی برای حفظ موجودیت سیاسی داخلی‌شان است. اغلب رژیم‌های عربی، به‌ویژه در حاشیه خلیج فارس، بقای خود را نه در اتکا به ملت، که در پشت گرمی به پنتاگون و وال‌استریت می‌بینند.

این همان جایی‌ست که ترامپ، هوشیارانه، پا در میدان گذاشت: با وعده امنیت، قراردادهای نظامی میلیاردی فروخت. با وعده نفوذ در غرب، اعتبار سیاسی اجاره داد. و در نهایت، با چند لبخند و چند دست دادن اضافی، آن‌چه می‌خواست را گرفت.

*وقتی سیاست از کرامت تهی می‌شود:
واکنش ترامپ نه فقط تمسخر حاکمان عرب است، بلکه هشداری‌ست برای هر ملتی که «پیشرفت» را در خریدهای نظامی از قدرت‌های خارجی، و «اعتبار» را در گرفتن عکس یادگاری با رؤسای جمهور آمریکا می‌بیند. این اتفاق، آن روی تلخ دیپلماسی وابسته است؛ جایی که رابطه بین‌المللی به شکل رابطه آقا و خدمتکار تقلیل پیدا می‌کند.

* ماجرا فقط ترامپ نیست:
ترامپ فقط یک آینه بود. تصویر اصلی، خود ما هستیم. اگر ملتی کرامت خود را در لبخند بیگانه بجوید، نه‌تنها شیرش دوشیده می‌شود، که تحقیرش هم دائمی می‌گردد.
ترامپ رفت، اما بازی همچنان ادامه دارد. این‌بار شاید با چهره‌ای آرام‌تر و زبانی مؤدب‌تر. اما اصل ماجرا یک چیز است:

تا وقتی امنیت، عزت و پیشرفت از بیرون مرزها خریداری شود، «دوشیدن» تنها آغاز ماجراست.