امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر؛ لازمه جامعه‌ای سالم

یکی از مهمترین تفاوت های فرهنگ اسلام و غرب همین مسأله است. در فرهنگ غرب تبلیغ می شود که دین امری فردی است و به رابطه فرد با خدا خلاصه می شود. افراد حق ندارند نسبت به مسایل دینی دیگران دخالتی داشته باشند حتی حق ارزش گذاری رفتارهای دینی دیگران را هم ندارند. در فرهنگ غرب بیان می شود که هر کس رابطه خود و خدایش را باید خودش تعریف کند و دیگران در این امر دخالتی ندارند زیرا دین امری فردی است.
تصور غرب بر این امر استوار است که هر فرد اختیار خودش را دارد و برای خودش هر راهی را بخواهد می پیماید و هر آرمانی را خواست می تواند تعریف نموده و ارزش و ضد ارزش آن را مشخص نماید و دیگران دخالتی در این مسأله ندارند.
یکی از زیر بناهای این تفکر، آزادی است. انسان غربی آزاد است و تنها محدود کننده آزادی، خود آزادی است. یعنی آنجایی شما می توانی آزادی دیگران را سلب کنی که به حریم آزادی شما آسیب وارد شده باشد. چون دین امری فردی است و رفتار دینی دیگران به آزادی شما آسیب نمی زند حق دخالت و امر به معروف و نهی از منکر نداری.
نگاه اسلام کاملا با نگاه غرب در این امر تفاوت دارد. از منظر اسلام رفتارهای هر فرد در جامعه، اعم از رفتار دینی و غیر دینی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم روی دیگران اثر گذار است و از آنجا که افراد جامعه مانند ساکنین یک کشتی هستند که اگر یک جای آن آسیب ببیند همه افراد کشتی در معرض خطر قرار می گیرند، هر فرد نسبت به رفتار دیگران ماموریت دارد تا در جهت اصلاح آن اقدامی انجام دهد. اسلام رفتارهای افراد را بی ارتباط با یکدیگر نمی داند. مگر می شود انعکاس رفتار افراد فقط به خودشان منحصر باشد و روی دیگران اثر نگذارد، مگر میشود شما در جمع سیگار بکشید و دود آن به حلق دیگران نرود؟ مگر می شود فردی در خیابان فریاد بزند و روح دیگران آزرده نشود؟ مگر ممکن است فردی معتاد شود و خانواده و جامعه او متأثر از رفتارها و خلقیات او نشوند؟
حال که رفتارهای دیگران بر ما اثر دارد و رفتار ما نیز بر دیگران، عقل سلیم حکم می کند همه افراد جامعه نسبت به افکار و رفتار یکدیگر احساس مسوولیت کرده، با امر به معروف و نهی از منکر در تأمین جامعه ای سالم سهیم باشیم.

ویروس منحوس کرونا به عنوان یک ویروس جسمی، بی تفاوت ترین افراد را هم به سمت تذکر نسبت به رعایت نکات بهداشتی سوق داد و نشان داد اگر نسبت به آن بی تفاوت باشیم خسارت‌های جبران ناپذیری وارد می کند. ویروس های روحی نیز به همین شکل خطرناک است ولی از آنجا که در مدت طولانی اثرش آشکار می شود و البته به دلایل دیگر که در اینجا جای بحث آن نیست حساسیت ها نسبت به آنها کم است.

امیدواریم این پیام امام حسین علیه‌السلام در زمینه امر به معروف و نهی از منکر سرلوحه زندگی ما قرار گیرد./ایرنا-علی رضا شاه فضل قمصریI مدرس معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی کاشان