چالش‌های زنجیره تأمین و آسیب کسب‌وکارها؛ راهکار چیست؟

زنجیره تأمین، شبکه‌ بین شرکت‌ها و تأمین‌کننده‌ها برای تولید و توزیع کالا به مصرف‌کنندگان نهایی است. مدیریت درست و نوآوری در زنجیره تأمین می‌تواند از مسیر کاهش هزینه‌ها هم به رقابت‌پذیری شرکت‌ها بینجامد، هم به سود مصرف‌کنندگان باشد؛ زیرا می‌تواند مخارج پرداختی مصرف‌کنندگان را کاهش دهد.

مدیریت زنجیره تأمین در دو سطح شرکت‌ها و اقتصاد کلان، اهمیت پیدا می‌کند. در سطح شرکت می‌توان مدیریت زنجیره تأمین را بخش مهمی از فرآیند کسب‌وکار دانست که در صورت مدیریت کارآمد می‌تواند هزینه شرکت را کاهش دهد و سودآوری آن را بهبود دهد.

در سطح کلان نیز زنجیره تأمین می‌تواند در کاهش قیمت‌ کالاهای مصرفی نقش داشته باشد. در واقع افزایش کارایی زنجیره تأمین به معنای تحمیل هزینه نهایی پایین‌تر به مصرف‌کنندگان است.

کرونا و چالش‌های زنجیره تأمین

در این میان همه‌گیری کرونا موجب شد چالش‌های زنجیره تأمین بیش از پیش آشکار شود. محدودیت‌هایی که در ماه‌های نخست همه‌گیری ایجاد شد از دو مسیر، زنجیره تأمین را تحت تأثیر قرار داد و تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان را دچار مشکل کرد.

نخست، محدودیت‌های درون کشوری و دوم، محدودیت‌های بین‌المللی به عاملی برای بروز برخی کندی‌ها در تأمین مواد اولیه و واسطه‌ای تبدیل شد و پس از آن نیز، مصرف‌کنندگان به دلیل همین محدودیت‌ها، امکان دسترسی به کالاهای تولید شده را نداشتند.

با این حال، تحولات دیجیتال توانست به بخشی از چالش‌های ایجاد شده پاسخ دهد، اما این همه واقعیت زنجیره تأمین در کشور ما نیست.

نظام توزیع و کسب‌وکارهای کوچک

بر اساس گزارش پایش ملی محیط کسب‌وکار در بهار سال ۱۴۰۰، ضعف نظام توزیع و مشکل در رساندن محصول به بازار یکی از موانع پیش روی کسب‌وکارها در سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات بوده است.

شاخص ملی محیط کسب‌وکار با استفاده از ۷۰ نماگر که شامل ۲۸ مؤلفه پیمایشی و ۴۲ مؤلفه آماری است محاسبه می‌شود و «ضعف نظام توزیع و مشکل در رساندن محصول به بازار» یکی از مؤلفه‌های پیمایشی این شاحص است که با استفاده از داده‌های پرسشنامه، جمع‌آوری می‌شود. در هر یک از مؤلفه‌های شاخص ملی محیط کسب‌وکار امتیاز ۱۰ به معنای بدترین ارزیابی است.

چالش‌های زنجیره تأمین و آسیب کسب‌وکارها؛ راهکار چیست؟

بر اساس این گزارش، کسب‌وکارهای نوپایی که ظرفیت تولیدی پایین و کارکنان کمتری دارند، بیشتر از سایر کسب‌وکارها از کاستی‌های نظام توزیع آسیب می‌بینند.

پیشنهادهایی برای عبور از ریسک‌های زنجیره تأمین

در گزارش ریسک‌ها و استراتژی‌های کسب‌وکار ایران در سال ۱۴۰۰ نیز یکی از ریسک‌های پیش روی کسب‌وکارهای کشور در پنج سال پیش رو، زنجیره تأمین و تولید معرفی شده است.

براساس این گزارش، ریسک اختلال در زنجیره تأمین مواد اولیه به دلیل ادامه محدودیت‌های ارتباطی بین کشورها که در اثر همه‌گیری کرونا ایجاد شده، ادامه خواهد یافت.

شناسایی ریسک‌ها و پایش مداوم اطلاعات زنجیره تأمین در دوران بحران یکی از راهکارهای پیش رو برای رفع مشکلات و غلبه بر چالش‌های زنجیره تأمین است. علاوه بر این، جست‌وجو برای یافتن راهکارهایی با هدف جلوگیری از تأخیر در دسترسی به مواد اولیه ضروری است.

پیشنهاد دیگر در رابطه با غلبه بر چالش‌های زنجیره تأمین است. این راه‌حل‌ها می‌توانند طیف گسترده‌ای از اقدامات مانند شناسایی تأمین‌کنندگان جدید و نیز اقدامات نوآورانه‌ای مانند جایگزینی مواد اولیه باشند. در سطح شرکت نیز می‌توان مشارکت با دیگر شرکت‌ها برای کاهش موانع زنجیره تأمین و نیز ایجاد تیم‌های بین واحدی برای تصمیم‌گیری شفاف و پایش مستمر را پیشنهاد داد./ایرناپلاس