رشد مناطق حفاظت شده دارای طرح جامع مدیریت از ۱۶۵ به ۱۹۵ منطقه

گروه جامعه ایرنا – انسان همواره با طبیعت ارتباط تنگاتنگی داشته است، غذا، لباس و سرپناه خود را از محیط اطراف خود تامین می کرد، اما به مرور با توسعه شهرنشینی و صنعتی؛ دست اندازی به طبیعت آغاز شد، این شروع تخریب محیط زیست و هر آنچه که در آن است بود، به مرور برخی گونه های جانوری و گیاهی از بین رفتند، رودخانه ها کم آب و تالاب ها خشک شدند، دودهای سیاه هوا را در بر گرفت به طوری که دیگر نفس کشیدن و زندگی کردن داشت سخت و سخت تر می شد، این شد که کم کم دولت ها به این نتیجه رسیدند که با ادامه این روند تا چند سال آینده دیگری اثری از طبیعت برجای نخواهد ماند و دیگر زمین جای زندگی کردن نخواهد بود، به این ترتیب جرقه ایجاد مناطق حفاظت شده زده شد.

به این ترتیب اقدامات آغاز و مناطقی که از لحاظ تنوع زیستی قوی بودند در قالب مناطق چهارگانه تحت حفاظت قرار گرفتند، به این ترتیب اولین سنگ بنای مناطق حفاظت شده ایران در سال ۱۳۴۶، یعنی ۹۵ سال پس از احداث اولین پارک ملی جهان ( پارک ملی یلو استون در آمریکا) و ۱۹ سال پس از بنیانگذاری اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع نهاده شد که همان پارک ملی گلستان است، این پارک یکی از غنی‌ترین زیستگاه های ایران است که از سال ۱۳۳۶ تحت حفاظت قرار گرفت و در سال ۱۳۴۶ به عنوان نخستین پارک ملی ایران تعیین شد، اما اکنون در ایران ۳۰۹ منطقه حفاظت شده با وسعت حدود ۱۹ میلیون هکتار وجود دارد.

اما کار به همین جا ختم نمی شود، اینکه گمان کنید یک سری مناطق به عنوان مناطق حفاظت شده نامگذاری شدند و حالا از گزند یک سری انسان های زیاده خواه در امان خواهند بود، خیالی واهی است، بشر با آن طبع سیری ناپذیر خود همه چیز را برای خود می خواهد از این رو این مناطق هم در امان نماندند و به بهانه های مختلف مانند راهسازی و یا فعالیت های معدنی تخریب می شوند، برای همین منظور سازمان حفاظت محیط زیست با هدف حفاظت بهتر و موثرتر از این مناطق طرح جامع مدیریت منطقه را برای مناطق چهارگانه تعریف کرده است.

زیرساخت های قانونی برای حفاظت از مناطق چهارگانه با همکاری بخش خصوصی ضعیف است که در دولت سیزدهم در قالب بازنگری قانون شکار و صید در صدد تقویت آن هستیممعاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع‌زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست دراین باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: تا ابتدای سال ۱۴۰۰ تقریبا ۱۶۵ منطقه از مناطق چهارگانه ما دارای طرح جامع مدیریت منطقه بود که با اقدامات صورت گرفته اکنون به ۱۹۵ منطقه رسیده است یعنی این تعداد منطقه دارای طرح مدیریت هستند.

حسن اکبری اظهار داشت: البته در زمینه اجرا طرح هایی هم که قبلا تهیه شده نیز بین ۱۰ تا ۱۵ درصد پیشرفت داشتند، اعتباری که سازمان برنامه و بودجه برای مدیریت و اجرای این طرح ها می دهد محدود است از سوی دیگر زیرساخت های قانونی برای اینکه بتوانیم با مشارکت بخش خصوصی در این زمینه همکاری کنیم نیز بسیار ضعیف است از این رو برای تقویت این زیرساخت ها لایحه حفاظت و بهره برداری پایدار حیات وحش را حدود یک سال و نیم پیش به دولت دادیم و در حال پیگیری برای تصویب آن هستیم.

اکبری افزود: چون قانون شکار و صید بیش از نیم قرن پیش نوشته شده بود دیگر جوابگوی نیاز امروز نبود از این رو به بازنگری نیاز داشت و باید به روز می شد بنابراین در فرایند بازنگری مسائلی مانند مشارکت در حفاظت، بهره برداری پایدار از حیات وحش، الزامات پیشگیری، مدیریت منطقه، مقابله و برخورد با تکه تکه شدن زیستگاه ها و تخریب زیستگاه ها در مناطق آزاد دیده شد که تمام آنها را در قالب یک لایحه اصلاحی به دولت دادیم، تاکنون ۱۰ جلسه دفاعیه در کمیسیون مربوطه برگزار شد و اکنون مراحل آخر بررسی کارشناسی را می گذراند و امیدواریم زودتر بتوانیم مصوبه دولت را بگیریم تا برای تصویب به مجلس برود و در صورت تصویب به عنوان یک زیرساخت قانونی خوب بتواند سال ها موثر واقع شود.

وی درباره طرح جامع مدیریت منطقه توضیح داد: طرح جامع شرح خدمات مشخصی دارد به طوری که تمام منابع پایه منطقه از جمله وضعیت حیات وحش، پوشش گیاهی، شرایط آب و خاک، تهدیدات و نیازهای اقتصادی – اجتماعی را بررسی می کند و در نهایت به چند زون بندی و ناحیه بندی می رسد که در این زون ها بخش هایی از منطقه صرفا برای حفاظت، بخشی برای تفرج و طبیعت گردی و بخش های کوچکی برای فعالیت اداری در نظر گرفته می شود.

وی افزود: در واقع زون بندی و مدیریت با توجه به شرایط منطقه و بر اساس کاربری که می تواند داشته باشد انجام می شود که در این حالت دیگر یک سری محدودیت ها در این زون ها اعمال می شود، مثلا فعالیت هایی مانند جاده کشی و یا معدونکاوی در زون هایی از منطقه ممنوع می شود که در نهایت منجر به حفاظت بهتر و بیشتر از منطقه خواهد شد، شاید هم ممکن است بخشی به عنوان زون بازسازی و احیا در نظر گرفته شود که در این زون ها کارهای احیا انجام می شود./ایرنا