نگاهی به مبلمان و زیباسازی شهر ایلام + گزارش تصویری   * شهریار غلامپور  

سال‌ها پیش یادداشتی را در یکی از روزنامه‌های سراسری درباره مبلمان و زیباسازی شهری در کشور ایتالیا مطالعه کردم که بهانه‌ای برای نگارش یادداشتی تحت عنوان «زیباسازی و مبلمان شهری» در یکی از شمارگان نشریه «ندای زاگرس» شد. وضعیت شهری ایلام بهانه ای شد، با یادآوری یادداشت قبلی، به نگارش یادداشتی دیگر از منظری جدید با نگاه به زیباسازی، جلوه های بصری و حال و روز کنونی شهر ایلام در باب ضرورت توجه به زیباسازی و مبلمان شهری توسط شهرداری و عامه مردم ترغیب شوم.

در دنیای معاصر و پیشرفته امروزی در اکثر کشورهای دنیا استفاده از ظرفیت، پتانسیل، توانمندی و خلاقیت زبده‌ترین و خلاق‌ترین مهندسان، معماران و آرشتیک ها، هنرمندان و صاحبان اندیشه و نظر، برای طراحی و مبلمان شهرها، روستاها و ساخت اِلِمان‌ها، مجسمه‌ها در مبلمان و زیباسازی شهری مورد توجه و همکاری قرار گرفته است.

در یادداشت منتشره در روزنامه فوق الاشاره «مبلمان شهری در کشور ایتالیا»، اشاره شده بود که در طراحی و زیباسازی معابر، میادین و خیابان‌های سطح شهرها و روستاها، شهرداری ها با اعلام فراخوان عمومی و دعوت موردی از شخصیت ها و صاحب نظران، نظرات و ایده های این افراد را برای طراحی و زیباسازی سوژه مورد نظر، به مشارکت عمومی گذاشته و از میان طرح ها و ایده های ارائه شده، بهترین و مناسب‌ترین طرح و ایده را متناسب با فرهنگ بومی و محلی منطقه و مکان سوژه انتخاب و فرآیند کاری و عملیات اجرایی پروژه انجام می‌شود.

در همین ابتدا یادآور می شوم؛ هدف و نیت نگارنده به هیچ وجه مقایسه ایلام با شهرهای کشورهای مختلف اروپایی و مصداقا کشور اشاره شده نبوده، بلکه با بهره‌گیری از روش و ابتکار این کشورها؛ استفاده از توانمندی، ایده و خلاقیت معماران، مهندسان، طراحان، هنرمندان و مجسمه سازان استان در راستای مبلمان و زیباسازی شهر ایلام مدنظر می باشد.

در اکثریت شهرهای ایران، خیابان‌های مرکزی شهرها را با هدف کاهش بار ترافیک خودرویی و جمعیتی، رونق بازار و کسب و کارهای مختلف، خرید اقلام مورد نیاز عموم، به ویژه زیباسازی و مبلمان شهری و… سنگ‌فرش نموده و با استفاده از مجسمه ها، تندیس ها و اِلِمان‌های هندسی، بصری، هنری، نورپردازی و…. زیبایی دوچندانی به این معابر می‌دهند.

در شهر ایلام، درسال های اخیر خیابان‌های سعدی شمالی و جنوبی و خیابان طالقانی ایلام با الهام از این ایده کشوری؛ با صرف هزینه‌های زیاد در راستای آسایش و تسهیل در ترافیک درون شهری و تردد عابران پیاده برای گشت و گذار و خرید در سطح بازار، علاوه بر سنگ فرش و موزاییک‌های رنگارنگ، با نصب المان‌ها، مجسمه‌ها، نورپردازی های رنگارنگ و… طراحی و دیزاین شده و امکان تردد خودرویی در این معابر مرکزی شهر مسدود شد، هر چند که متأسفانه به دلایل مختلف و شاید رفع گره ها و مشکلات متعاقب ترافیکی در هسته مرکزی شهر و یا سهولت در دسترسی عمومی به مراکز پزشکی و مطب های درمانی، تنها پس از مدت کوتاهی با بازشدن مسیرهای تردد خودرویی در این پیاده راه‌های سنگ فرش شده، متأسفانه علاوه بر سلب آسایش عمومی گردشگر و خریدار در بازار، تخریب، ایجاد چاله‌ها و کنده شدن سنگ فرش‌ها و موزاییک‌های آن را به دنبال داشته است هرچند که شاید در بُعد ترافیکی به علت عدم ظرفیت خیابان ها و معابر هسته مرکزی شهر، چاره‌ای جز باز کردن این مسیرها برای عبور و مرور خودروها وجود نداشته، ولی می توان با اتخاذ سیاسیت های ترافیکی و جایگزین کردن معابر دیگر هسته مرکزی شهر، برای سهولت در دسترسی و تسهیل در تردد خودرویی از تخریب بیش از پیش معابر پیاده روهای اشاره شده که با صرف هزینه های زیاد از محل عوارض و مالیات های مردمی انجام شده اند جلوگیری کرد.

ناگفته نماند تجمع دست فروشان و اشغال فضاهای تردد عابران پیاده و شهروندان، معضل جدیدی در این معابر بویژه پیاده راه طالقانی است که می طلبد با اتخاذ تدابیر لازم از جمله ایجاد بازارچه های محله ای و پیش بینی مکان های مناسب در سطح شهر برای استقرار آنان، علاوه بر کاهش بار ترافیک انسانی در هسته مرکزی شهر ، در توزیع مراکز عرضه و فروش و فروشندگان دوره گرد و دست فروش گستردگی، پراکندگی و توزیع جغرافیایی بازار را در سطح شهر مدنظر قرار داد.

از منظری دیگر اگر به مبلمان و زیباسازی شهر ایلام بنگریم، خیابان‌های اصلی و کوچه‌ پس کوچه های فرعی شهر اکثراً از وضعیت آسفالت نامناسبی برخوردار هستند، فرونشست خیابان ها و کوچه ها حاصل از کنده کاری تعمیرات و توسعه فاضلاب، مخابرات، ساخت و سازها و… که از الزامات توسعه شهری می باشند، ایجاد چاله‌هایی که علاوه بر ایجاد ناهمواری در سطح آسفالت خیابان‌ها، باعث آسیب جدی به خودروهای شخصی و عمومی شده، که می طلبد به صورت آنی و اورژانسی رفع این معضل مورد توجه متولیان شهری قرار گرفته و ایرادات این بخش رفع گردد.

تجمع آشغال ‌و گنداب در جداول شهری و محلات مختلف؛ به ویژه، هسته مرکزی شهر که بخش عمده ی بروز این مشکل، به فرسودگی و پوسیدگی بتن های جداول و خراب بودن بتن کف جداول مربوط بوده و البته عدم رعایت نظافت محیطی و شهری و رعایت اخلاق شهروند مداری توسط برخی از همشهریان و… نیز از دیگر عوامل این مهم می باشد، که می توان با بازسازی و تعویض جدول‌ها، ترجیحا با سنگ های قطور مرمری معدنی و بتن ریزی کف جداول و نیز تعبیه و افزایش باکس ها و سطل های زباله با توزیع و پراکندگی آنها در سطح شهر از ریختن زباله و تجمع آشغال و گنداب در جداول پیشگیری کرد.

سد معبر و پارک خودروهای عرضه میوه‌ها و سیفی جات در معابر و خیابان‌های اصلی شهر، علاوه بر ایجاد گره‌های ترافیکی، معضلی برای تصادفات خودرویی و حتی عابران پیاده و درگیری‌های لفظی و فیزیکی بین رانندگان خودروهای عبوری و خودروهای متوقف شده برای خرید میوه شده است که لازم است با پیش بینی مکان های کافی و طراحی فضاهای مناسب و الزام رانندگان این نوع خودروهای عرضه محصولات مصرفی و… به تمکین تمهیدات اتخاذ شده و استقرار در این فضاها از بروز مشکلات اشاره شده پیشگیری نمود.

سرعت کاه‌های نامناسب و غیر مهندسی سطح شهر که به معضلی برای آسیب رسانی به خودروهای شهروندان تبدیل شده اند، نیز از دیگر چالش های مهم مبلمان شهری است که بازسازی و ترمیم فنی و مهندسی آنها ضروری می باشد.

یکی دیگر از مواردی که می توان به آن اشاره نمود عدم تابلو گذاری و پلاک کوبی معابر، خیابان ها و کوچه های شهر؛ همچنین، با توجه به توسعه شهری و افزایش ساخت و سازهای آپارتمانی و سکونت مردم در مجتمع های آپارتمانی ضرورت نام گذاری مجتمع های آپارتمانی و مسکونی برای سهولت در دسترسی و آدرس دهی برای کلیه امورات پستی و مراجعات حضوری و… است که بیش از پیش محسوس می باشد.

در پایان ضمن تقدیر، تشکر و قدردانی از زحمات شبانه روزی مجموعه خدوم و زحمتکش شهرداری ایلام، پیشنهاد می‌شود با توجه به نزدیکی فصل بازگشایی مدارس، موارد ضروری اشاره شده از جمله: رفع موانع ترافیکی، اصلاح و بهسازی سرعت کاه ها و چاله های سطح معابر، آسفالت، لکه گیری و رفع ایرادات خیابان ها و معابر سطح شهر، اتخاذ تدابیر لازم برای رفع سد معبر پیمانکاران و سازندگان مجتمع های مسکونی در اشغال خیابان ها و معابر با مصالح ساختمانی و… توسط شهرداری ایلام در یک بازه زمانی کوتاه مدت، و نیز با اتخاذ تمهیدات و برنامه ریزی بلند مدت برای استفاده از ظرفیت و خلاقیت هنرمندان، معماران و… با اعلام فراخوان عمومی در راستای مشارکت و همراهی فعالان حوزه معماری، طراحی و…، زمینه و بستر لازم را برای ارائه نظر، ایده، خلاقیت و… این قشر از جامعه را فراهم نمود. همچنین با دعوت عمومی از شهروندان برای ارائه پیشنهادات و نظرات در راستای زیباسازی و مبلمان شهری تمهیدات لازم برای استفاده از خِرَد جمعی فراهم شود.