چرا خوردن صبحانه برای دانش‌آموزان بسیار مهم است؟ *هدی سادات پاک نهاد

گروه ایرنا زندگی – صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی است و باعث افزایش انرژی در بچه‌ها می‌شود. بااین‌وجود، برخی از بچه‌ها به بهانه‌های مختلف وعده صبحانه را از برنامه غذایی خود حذف می‌کنند. برخی به دلیل دیر خوابیدن، صبح‌ها سخت از خواب بلند می‌شوند و زمان کافی برای خوردن صبحانه ندارند. برخی از بچه‌ها قبل از رفتن به مدرسه احساس سیری می‌کنند و برخی دیگر هم به‌طورکلی از خوردن صبحانه اجتناب می‌کنند.

اگرچه نخوردن گهگاه صبحانه طبیعی است اما عادی شدن این امر می‌تواند بر سلامت جسم، روان و حتی عملکرد مدرسه دانش‌آموز تأثیر منفی بگذارد.

چرا صبحانه برای بچه‌ها مهم است؟

کودکانی که صبحانه می‌خورند به‌طورکلی سالم‌تر هستند، فعالیت بدنی بیشتری دارند و وزن بدن خود را حفظ می‌کنند. ازاین‌رو، کارشناسان تغذیه معتقدند که واداشتن بچه‌ها به خوردن صبحانه مهم است. صبحانه با فواید زیادی همراه است، ازجمله:

سطح انرژی را افزایش می‌دهد

خوردن صبحانه برای همه به‌ویژه برای کودکان و نوجوانان مهم است. بعد از ۸ تا ۱۰ ساعت غذا نخوردن در طول خواب، صبحانه سوخت موردنیاز بدن را برای روز فراهم می‌کند. خوردن صبحانه به شروع متابولیسم در روز کمک کرده و غذا را به انرژی تبدیل می‌کند. به‌طورکلی، کودکانی که صبحانه را حذف می‌کنند، در طول روز احساس خستگی، بی‌قراری و تحریک‌پذیری می‌کنند و برعکس، کودکانی که صبحانه می‌خورند، در طول روز احساس نشاط و انرژی بالاتری دارند.

باعث افزایش تمرکز و حافظه می‌شود

مطالعات نشان می‌دهد که خوردن صبحانه بر عملکرد مدرسه تأثیر مثبت دارد. نشان داده‌شده است که خوردن یک صبحانه سالم به افزایش توجه، تمرکز و حافظه کمک می‌کند. همچنین خوردن یک صبحانه خوب به دانش‌آموزان کمک می‌کند فعال‌تر و خلاق‌تر باشند و هماهنگی دست و چشم و مهارت‌های حل مسئله بهتری داشته باشند. همچنین خوردن صبحانه عملکرد بچه‌ها را در آزمون‌ املاء، مسائل ریاضی و کارهای ذهنی چالش‌برانگیز بهبود می‌بخشد.

مطالعات نشان داده است که کودکانی که صبحانه می‌خورند نمرات امتحانی بالاتری دارند و اطلاعات را بهتر حفظ می‌کنند؛ دلیل این امر این است که مغز ما مانند ماهیچه‌های ما برای سوخت به غذا نیاز دارد. درحالی‌که ماهیچه‌های ما می‌توانند از انرژی ذخیره‌شده غذایی که دیروز خورده‌ایم استفاده کنند، مغز ما انرژی را از غذایی که اخیراً خورده‌ایم جذب می‌کند. وقتی گلوکز یا قند خون کافی برای مغز وجود نداشته باشد تا بتواند از آن به‌عنوان سوخت استفاده کند، ما به‌خوبی نمی‌توانیم تمرکز نمی‌کنیم یا احساس هوشیاری نمی‌کنیم. به همین دلیل است که اغلب می‌شنوید که صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی است.

وزن بدن را  سالم نگه می‌دارد

افزایش وزن و چاقی یک نگرانی عمده برای سلامت عمومی است. یک بررسی در سال ۲۰۱۹ از مطالعات در ژورنال Nutrients نشان داد که کودکان و نوجوانانی که صبحانه نمی‌خورند بیشتر در معرض اضافه‌وزن یا چاقی هستند. این ممکن است تا حدی به این دلیل باشد که بسیاری از کودکانی که صبحانه را حذف می‌کنند، تمایل دارند در طول روز غذاهای ناسالم بخورند. درحالی‌که خوردن صبحانه متابولیسم بدن را فعال می‌کند؛ این بدان معناست که بدن شروع به سوزاندن کالری می‌کند. همچنین نخوردن صبحانه باعث می‌شود که دانش‌آموزان از روی گرسنگی، در طول روز پرخوری کنند و همین عامل باعث افزایش وزن در آن‌ها می‌شود.

سلامت روانی- اجتماعی را بهبود می‌بخشد

تاکنون تحقیقات مختلفی درموردنقش صبحانه در سلامت کودکان انجام‌شده و اکنون محققان این موضوع را ازنظر سلامت روانی و اجتماعی موردتوجه قرار داده‌اند و به نتایج جالبی دست پیداکرده‌اند. نتایج مطالعه جدیدی نشان می‌دهد کودکان و نوجوانانی که صبحانه‌های مقوی در خانه می‌خورند، از سلامت روانی-اجتماعی بالاتری برخوردارند؛ زیرا نخوردن صبحانه منجر به کاهش سطح انرژی در هنگام شروع روز می‌شود و کاهش سطح انرژی، بر خلق‌وخو، تمرکز و عملکرد شناختی ما تأثیر می‌گذارد.

نتایج تحقیق نشان می‌دهد صبحانه‌ای که شامل لبنیات یا غلات باشد مثل شیر، پنیر، ماست، نان، شیرینی و… باعث می‌شود کودکان و نوجوانان بامشکلات رفتاری کمتری درگیر شوند.

سالم‌ترین صبحانه برای دانش‌آموزان چیست؟

بعد از حدود ۸-۹ ساعت خوابیدن و غذا نخوردن، میزان انرژی ذخیره‌شده در بدن کودکان به حداقل می‌رسد و مغز آن‌ها نیاز به سوخت کافی دارد، بنابراین آن‌ها پس از خواب لازم است صبحانه‌ای که ترکیبی از پروتئین، فیبر، کلسیم و کمی چربی‌های سالم باشد، مصرف کنند تا با انرژی، روز خود را شروع کنند اما انتخاب صبحانه نیز به‌اندازه خوردن آن مهم است. سالم‌ترین و مقوی‌ترین صبحانه برای دانش‌آموزان عبارت‌اند از:

تخم‌مرغ: پروتئین موجود در تخم‌مرغ به‌ویژه برای کودکان در حال رشد بسیار مهم است زیرا به ساخت ماهیچه‌ها و بافت‌ها کمک می‌کند. همچنین، در مقایسه با غلات، تخم‌مرغ ممکن است باعث شود بچه‌ها در طول صبح احساس سیری بیشتری داشته باشند. علاوه بر این، زرده تخم‌مرغ منبع آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند لوتئین و زآگزانتین است که برای سلامت چشم و مغز مفید است.

شیر: شیر می‌تواند سطح کلسیم و ویتامین D را افزایش دهد که هر دو برای رشد و پیشگیری از بیماری بسیار مهم هستند.

پنیر: پنیر سرشار از کلسیم، کالری، پروتئین و مواد مغذی مانند ویتامین ‏D است که برای رشد دندان‌ها و استخوان‌های سالم موردنیاز است و تمام انرژی موردنیاز کودک را در طول روز تأمین می‌کند.

گردو: گردو حاوی فولات و همچنین امگا ۳ است. هردوی این مواد مغذی در درجه اول به رشد مغز کودک کمک می‌کنند. این مواد با افزایش حافظه و تقویت فعالیت سلول‌های مغز، قدرت مغز را بهبود می‌بخشند. گردو همچنین سرشار از مواد معدنی ضروری مانند منیزیم، پتاسیم، فولات، کلسیم، روی و سلنیوم است. این‌ها برای رشد مطلوب کودک بسیار موردنیاز هستند.

غلات: غلات دارای مواد مغذی مفید و مهم برای کودکان است که شامل نان‌های سبوس‌دار، گندم، جو دوسر، ذرت و… می‌شود. یک غلات سالم  دارای پروتئین و فیبر کافی بوده و به سلامت و رشد دانش‌آموزان کمک شایانی می‌کند.

علاوه بر این‌ها، کره، مربا، خرما، فرنی، شیر برنج، حلیم و عدسی حاوی مواد مغذی هستند که بخشی از انرژی موردنیاز روزانه را تأمین می‌کنند و به‌منظور تنوع غذایی می‌توان آن‌ها را در وعده صبحانه کودکان گنجاند.

چطور فرزندمان را به خوردن صبحانه تشویق کنیم؟

هر تلاشی برای تشویق کودک به خوردن صبحانه بهتر از نخوردن آن است. برای تشویق کودک به خوردن صبحانه می‌توانید راه‌های زیر را امتحان کنید:

زمان خواب فرزندتان را تنظیم کنید

اطمینان حاصل کنید که فرزندتان آن‌قدر زود به رختخواب می‌رود که به‌موقع از خواب بیدار شود و صبحانه بخورد. خواب یک عنصر حیاتی در سلامت کلی کودکان بدون توجه به سن آن‌ها است.

در صورت امکان صبحانه را خانوادگی بخورید

تحقیقات نشان می‌دهد خانواده‌هایی که باهم غذا می‌خورند، غذای سالم‌تری دارند. همچنین دسته جمعی غذا خوردن به والدین این فرصت را می‌دهد که ازنظر تغذیه و رفتارهای غذایی به‌عنوان الگو عمل کنند. بااین‌حال، شاید خوردن صبحانه با اعضای خانواده امکان‌پذیر نباشد، در این صورت  سعی کنید زمان کافی به کودک اختصاص دهید تا بدون استرس صبحانه بخورد.

فرزندتان را در صبحانه خوردن محدود نکنید

اگر فرزندتان علاقه‌ای به خوردن غلات و لبنیات ندارد، او را محدود نکنید. می‌توانید برای انتخاب صبحانه فرزندتان خلاقیت به خرج دهید و حتی به میوه، سبزیجات و انواع نوشیدنی‌های پرخاصیت فکر کنید. به‌عنوان‌مثال، اگر کودک شما غذاهای معمولی صبحانه مانند تخم‌مرغ، نان یا شیر را دوست ندارد، گزینه‌هایی مثل شیرموز، ملیک شیک، آب پرتقال و… را جایگزین کنید.

علاوه بر این، والدین می‌توانند در رابطه بااهمیت خوردن صبحانه با فرزند خود صحبت کرده و با اصلاح و اجرای رفتار غذایی مناسب، فرزندان خود را به الگوپذیری در راستای تغییر مصرف غذایی نادرست به درست کمک کنند.

در این میان، نباید از آگاه‌سازی معلمان و خوردن صبحانه به‌صورت گروهی با حضور معلمان در مدارس غافل شد؛ این امر می‌تواند نقش مهمی در تشویق و ترغیبت دانش‌آموزان به مصرف مواد غذایی مقوی ایفا کند.

وقتی فرزندمان هنگام صبحانه گرسنه نیست چه باید کنیم؟

برخی بچه‌ها علاقه و میل به خوردن صبحانه ندارند. اگر فرزند شما از خوردن صبحانه امتناع می‌کند، صبحانه‌ای مثل تخم‌مرغ آب پز، نان و پنیر، پنکیک، میوه برش زده و… را از شب قبل آماده کنید و داخل کیف فرزندتان بگذارید تا هر زمانی که احساس گرسنگی کرد آن را در مدرسه میل کند. همچنین اگر فرزندتان صبحانه، میلی به خوردن چیزهای جویدنی ندارد، او را به خوردن نوشیدنی‌های مغذی مثل شیر و عسل، آبمیوه طبیعی، شیرکاکائو و… تشویق کنید.