فرزندآوری در دعاهای صحیفه سجادیه

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف ایرنا، امروز پنجشنبه -۲۶ بهمن- مصادف با پنجم شعبان و سالروز میلاد امام سجاد(ع) است؛ امامی که با صحیفه سجادیه و رساله حقوق، دو یادگار جاویدان از خود به جا گذاشت و اگرچه صحیفه سجادیه پس از قرآن و نهج البلاغه به عنوان مهم‌ترین میراث مکتوب شیعه به نام‌های خواهر قرآن و انجیل اهل بیت (ع)مشهور است ولی کمتر به مفاهیم و آموزه های صحیفه سجادیه پرداخته می شود.

امام سجاد (ع) بسیاری از معارف دینی مانند خداشناسی، جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، فرشتگان، رسالت انبیا، جایگاه پیامبر(ص) و اهل بیت (ع)، گرامی داشت اعیاد، مسائل اجتماعی و اقتصادی، اشارات تاریخی، فضایل و رذایل اخلاقی، آداب دعا، تلاوت قرآن، ذکر، نماز و عبادت را در این کتاب به زبان دعا مطرح کردند.

موضوع کاهش موالید و لزوم توجه به افزایش جمعیت از موضوعات مهمی است که در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. بررسی این موضوع در صحیفه کامله سجادیه و تاکید امام سجاد (ع) بر فرزندآوری از نکات قابل توجه است. صحیفه کامله سجادیه، اگر چه به عنوان یک متن دعایی شناخته می شود اما تنوع مطالب و موضوعات مطرح شده در این مجموعه دعایی به گونه ای است که برخی از عالمان و بزرگان، این کتاب را دائره المعارف علوم اسلامی معرفی کرده اند. این دانشنامه به عنوان مجموعه ای از معارف و دانش های الهی و انسانی که به ظاهر در قالب ۵۴ دعا تدوین شده است، اما با بررسی دقیق تر می‌توان هزاران موضوع اصلی و فرعی در محورهای فرهنگی، سیاسی، نظامی، اجتماعی، اقتصادی، تربیتی و خانوادگی در آن پیدا کرد.

موضوع کاهش موالید و فرزندآوری از نکاتی است که در دهه‌های گذشته، به عنوان موضوعی بنیادین در نظام اسلامی مورد توجه مسئولین بوده و بارها در سخنان رهبر معظم انقلاب مورد تاکید قرار گرفته است. ایشان با نگاهی به وضعیت کنونی فرزندآوری در جامعه، تلاش برای تبلیغ و ترویج فرزندآوری را یکی از مصادیق امر به معروف در کشور می دانند و بیان می کنند که «محدودکردن نسل، برای کشور ما خطر بزرگی است.»

فرهنگ‌سازی در مساله جمعیت از نکاتی است که رهبر معظم انقلاب در همایش ملی تغییرات جمعیتی و نقش آن در تحولات مختلف جامعه برآن تاکید داشتند و رفع موانع مرتبط با فرزند آوری را خواستار شدند؛ آن جا که فرمود «متفکرین ما و صاحبان دانش مرتبط با مساله جمعیت می توانند در این زمینه منطق صحیح و قابل قبولی را ارائه کنند. چون فرهنگ سازی در این مساله مثل خیلی از مسائل دیگر اجتماعی، حرف اول را می زند که متأسفانه امروز این فرهنگ سازی نیست، تعطیل است. ….جوانب قضیه را بسنجید، ببینید چه چیزهایی است که موجب می شود جامعه ما دچار میل به کم فرزندی بشود. عواملش چیست؛ مثلاً بلاشک یکی از چیزهایی که باروری را محدود می کند، بالا رفتن سن ازدواج است؛ خب، این یکی از کارهایی است که باید در کشور فکر بشود. چرا سن ازدواج در کشور ما بالا رفته؟ واقعاً کار بشود؛ عوامل کاهش جمعیت و موجبات افزایش جمعیت به نحو مطلوب و با اعتدال متناسب، درست سنجیده بشود، (تا) اقناع بشوند افکار نخبگان.»

ایشان وظیفه تبلیغ و فرهنگ سازی در حوزه فرزندآوری را بر عهده همگان می‌دانند اما تاکیدی خاص بر فعالیت های تبلیغی و فرهنگی توسط روحانیون و مداحان دارند و لذا فرمود «این مساله افزایش نسل جزو مباحث مهمی است که واقعاً همه مسئولین کشور – نه فقط مسئولین اداری – روحانیون، کسانی که منبرهای تبلیغی دارند، باید در جامعه درباره آن فرهنگ سازی کنند.»

توجه به تحدید نسل و کاهش موالید در صحیفه سجادیه

سید علی اصغر حسینی پژوهشگر صحیفه سجادیه در گفت‌وگو با خبرنگار معارف ایرنا گفت: شاید برای علاقه‌مندان به معارف دینی قابل توجه باشد که موضوع تحدید نسل و کاهش موالید در صحیفه سجادیه نیز مورد توجه قرار گرفته است، امام سجاد (ع) در دعای بیست و هفتم که به عنوان دعا برای مرزداران شناخته می شود، همراه با همه نفرین هایی که برای دشمنان اسلام و پیروزی رزمندگان و مدافعان از نظام اسلامی دارد، موضوع تحدید نسل و کاهش موالید را برای دشمنان اسلام درخواست می کند.

وی افزود: امام سجاد (ع) در بخشی از دعای ۲۵ صحیفه که به عنوان دعای برای فرزندان شناخته می شود، نه فقط فرزند زیاد از خداوند طلب می‌کند بلکه تقریبا تعداد و جنسیت آنها را نیز از خدا می خواهد اما مهمترین نکته این است که اجابت این درخواست را منوط به “خیربودن” دانستهاند. امام به درگاه الهی عرضه می دارد «وَ أَعِنِّی عَلَی تَرْبِیَتِهِمْ وَ تَأْدِیبِهِمْ وَ بِرِّهِمْ وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ مَعَهُمْ أَوْلَاداً ذُکُوراً وَ اجْعَلْ ذَلِکَ خَیْراً لِی وَ اجْعَلْهُمْ لِی عَوْناً عَلَی مَا سَأَلْتُکَ؛ مرا در تربیت و ادب کردن و نیکی در حقّشان یاری کن و مرا از سوی خود علاوه بر آنان، فرزندان پسر بخش و آن را برایم خیر قرار بده و آنان را در آنچه از تو می‌خواهم یاورم ساز.»

این کارشناس مذهبی افزود: ضمیر کلمه «معهم» که امام (ع) بعد از آن، درخواست فرزند پسر می کند، این گونه به ذهن می رسد که حداقل فرزند از دیدگاه امام سجاد (ع)، چهار فرزند است. چون ضمیر «هُم» دلالت بر سه و بیشتر دارد و حضرت بعد از درخواست سه فرزند، درخواست فرزند پسر می کند که دست کم چهار فرزند و بیشتر می شود. اگر چه می تواند بر اساس اینکه امام سجاد(ع) در دعا فرموده اند اولادا ذکورا یعنی چند فرزند پسر، تعداد حداقل فرزندان مطلوب از نظر ایشان را ۶ فرزند یا بیشتر دانست.

وی افزود: البته امام زین العابدین (ع) اجابت این درخواست را با عبارت و اجعل ذلک خیرا لی مشروط به خیر بودن دانسته و روشن است که ممکن است برای برخی بدون فرزند بودن، یا فقط فرزند پسر یا فقط پسر دختر داشتن نیز خیر است و باید در کنار دعا کردن از خداوند، اجابت همه درخواست ها را به شرط خیر بودن دانست./ایرنا