عراق در ۲۰۲۰، سال شهادت و حاکمیت

به گزارش ایرنا، دولت حماقت پیشه «دونالد ترامپ» برای وقوع این جنایت تمهیداتی چیده بود که در نهایت به وقوع فاجعه سپیده دم جمعه ۱۳ دیماه ۹۸ انجامید و بسیاری از تحولات بعدی عراق در طول ۲۰۲۰ متاثر از این جنایت نابخشودنی شد .

ادعای دروغ و جنایت القائم
کل ماجرا از ادعای دورغ حمله موشکی گروه مقاومت اسلامی «کتائب حزب الله عراق» در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹ (شش دیماه ۹۸) به پایگاه «K۱ » در شمال غربی کرکوک آغاز شد که به ادعای ارتش آمریکا، در آن یک پیمانکار آمریکایی کشته شد.
آمریکایی ها بدون اینکه منتظر نتائج تحقیقات دولت عراق بمانند، دست به کار شده و در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۹ (هشتم دیماه ۹۸) پایگاه نیروهای الحشد الشعبی را در منطقه «القائم» بمباران کرده و ۲۵ تن از این نیروها را شهید و ۵۰ تن دیگر را زخمی کردند.
تحقیقات بعدی دولت عراق نشان داد که کتائب حزب الله در حادثه حمله موشکی به پایگاه «K۱ » نقش نداشته و اصولا هیچ نیرویی از این گروه مقاومت در منطقه حضور ندارد بلکه این گروه تروریستی داعش بوده که متهم به نقش داشتن در این حادثه شد.
ادعای دروغ دوم، مسئله قتل پیمانکار آمریکایی در این حادثه است که درباره اصل این ادعا تردیدهای صورت گرفت امری که هرگز آمریکایی ها نتوانستند اصل قتل پیمانکار را اثبات کنند برای همین بر آن سرپوش گذاشتند.

تحصن در برابر سفارت آمریکا
مراسم تشییع پیکرهای شهدای جنایت القائم در بغداد در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹ با حضور جمع کثیری از مردم بغداد و نیروهای الحشد الشعبی همراه شد و به تدریج مراسم تشییع تبدیل به تظاهرات ضد آمریکایی شد.
تشییع کنندگان خشمگین، دروازه های جنوبی منطقه امنیتی سبز را شکسته و در برابر ساختمان سفارت آمریکا تجمع کرده و علیه آمریکا و رژیم اسراییل شعار داده و روی دیوارهای سفارت شعار «مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر اسراییل» نوشتند.
اعتراضات خود جوش مردمی به تدریج تبدیل به تحصن شد و معترضان خواهان بسته شدن سفارت و بازخواست عوامل جنایت القائم شدند.
اعتراضات و تحصن ها در برابر سفارت آمریکا، دو روز به طول انجامید و به خواست «ابومهدی المهندس» فرمانده نیروی الحشد الشعبی و دولت وقت عراق (عادل عبدالمهدی) خیمه های تحصن در روز دوم که مصادف با آغازین روز سال ۲۰۲۰ بود، برچیده شد.
این اعتراضات مردمی برای آمریکا غیرقابل باور بود و از زمان سقوط رژیم صدام در ۲۰۰۳ برای نخستین بار بود که این اتفاق می افتاد و طی آن، عراقی ها خواهان بسته شدن سفارت و خروج نظامی آمریکا از کشورشان شدند.

ترور نابخشودنی
دو روز بعد از پایان اعتراضات و تحصن در برابر سفارت آمریکا، جنایت بزرگ آمریکایی ها با ترور سپهبد شهید قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس در سوم ژانویه اتفاق افتاد و عراق و جهان را در برابر معادله جدیدی گذاشت.
معادله جدید حاکی از آن بود که آمریکا برای پیشبرد سیاست هایش در منطقه و جهان، حاضر است همه قوانین و عرف های بین المللی و حاکمیت کشورها را زیر پا بگذارد.
«تروریسم دولتی» رویکرد جدیدی بود که آمریکا به جای پروسه سابق یعنی حمایت از گروه های تروریستی امثال القاعده و داعش و زیر مجموعه های آنها در منطقه در پیش گرفته تا طرح خود تحت عنوان «معامله قرن» را پیش ببرد.

انتقام سخت با سیلی موشکی عین الاسد
جمهوری اسلامی ایران و کل محور مقاومت بعد از ترور فرماندهان شهید، معادله جدید را در برابر معادله آمریکایی تعریف کردند و آن «انتقام سخت» خون فرماندهان شهید است.
مقام معظم رهبری به عنوان واضع این معادله، انتقام سخت را به معنی اخراج کامل نیروهای آمریکایی از منطقه دانستند.
در این راستا به عنوان شروع این طرح، سیلی اول ایران در هشتم ژانویه ۲۰۲۰ (۱۸ دیماه ۹۸) با حملات موشکی کوبنده به پایگاه نظامیان آمریکا در «عین الاسد» در غرب الانبار فرود آمد.
این نخستین حمله نظامی آشکار یک کشور به مواضع نظامی آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم محسوب می شد که واشنگتن کوشید به سختی آن را ببلعد و لب به سخن باز نکند.
سیلی دوم به صورت «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا که دستور رسمی ترور فرماندهان شهید را صادر کرده بود، بعد از شکست در انتخابات آمریکایی نواخته شد اما این سیلی ها هنوز انتقام سخت ایران نیست بلکه همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند انتقام سخت به معنی بیرون راندن کامل نظامیان آمریکا از منطقه است.

پارلمان عراق: آمریکا برو بیرون
یکی از سیلی های سختی که بعد از حادثه ترور فرماندهان شهید بر صورت دولت آمریکا نواخته شد، تصویب قانون اخراج نظامیان آمریکایی از خاک عراق در پنجم ژانویه (۱۵ دیماه ۹۸) در پارلمان عراق است.
آمریکایی ها با وجود تلاش زیادی که کردند تا مانع تصویب این قانون شوند اما در نهایت پارلمان با اکثریت آراء قانون را به تصویب رساند و دولت را ملزم به اخراج نظامیان آمریکایی کرد.
پارلمان و دولت عراق در بازی سیاسی توانستند، یکی سیلی دردآور را بر روی صورت دولت آمریکا بنوازند.
سخنرانی «عادل عبدالمهدی» نخست وزیر وقت عراق در این روز در پارلمان، یکی از سخنرانی های تاریخی محسوب می شود و ادعاهای آمریکا را در خصوص جنایت ترور فرماندهان شهید، تکذیب کرد.
عبدالمهدی گفت که سپهبد شهید به دعوت رسمی دولت عراق به بغداد آمده بود و حامل پیام ایران به عربستان سعودی بوده است.
در آن برهه عراق در حال وساطت برای پایان بخشیدن به تنش بین تهران و ریاض بود اما آمریکایی ها از ترس این نزدیکی بین دو کشور مهم منطقه، با ایجاد بحران، همه این تلاش ها را به محاق بردند.
عبدالمهدی در این جلسه مهم تاکید کرد که حضور نظامی آمریکا در عراق تبدیل به تهدیدی برای کشورش شده و این نیروها از مسوولیت هایی که دارند، تجاوز کرده و باید به حضور آنها پایان داده شود.
پارلمان متعاقب این سخنان تاریخی نخست وزیر وقت عراق، قانون مهم اخراج نیروهای بیگانه که به طور ویژه نظامیان آمریکایی را هدف قرار می داد، تصویب کرد.

تظاهرات میلیونی بغداد و تشییع پیکرهای فرماندهان شهید
تظاهرات مردم بغداد در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰ (چهارم بهمن ماه ۹۸) یکی از همه پرسی های بزرگ اجتماعی در عراق به شمار می رود که طی آن جمعیت میلیونی پایتخت خواهان اخراج نظامیان آمریکایی ها شدند.
در این روز، حضور بسیاری از شخصیت های لشکری و کشوری و رهبران سیاسی در این مراسم از جمله عادل عبدالمهدی نخست وزیر وقت نشان داد که مطالبه اخراج نظامی آمریکا از عراق تنها یک خواست سیاسی یا محدود به طیف خاصی از جریان های سیاسی نیست بلکه اکثریت مردم عراق خواهان پایان دادن به حضور بیگانگان در کشورشان هستند.
این تظاهرات بعد از مراسم بی سابقه تشییع میلیونی پیکرهای فرماندهان شهید و همراهانشان در عراق و ایران دومین همه پرسی بزرگ محسوب می شد که نشان داد خروج نظامی آمریکا از منطقه نه تنها خواست مردم عراق بلکه عموم ملت های منطقه از ایران تا فلسطین است.

اعتراضات اجتماعی و سرپوش گذاشتن بر جنایت آمریکا
آمریکایی ها که بازی سیاسی را به عراقی ها و معادله قدرت را به محور مقاومت و ایران باخته بودند، به سیاست همیشگی خود یعنی فتنه انگیزی برگشتند.
اعتراضات اجتماعی که از اول اکتبر ۲۰۱۹ (نهم مهرماه ۹۸) آغاز شده بود بعد از ترور فرماندهان شهید، با ورود شدیدتر آمریکا به این مسئله، شدت و حدت بیشتری در عراق پیدا کرد.
روند عملیات ترور فعالان اجتماعی در این برهه به دست عوامل آمریکا بیشتر شد که از جمله آنها ترور دو فعال رسانه ای در بصره در ۱۲ ژانویه (۲۲ دیماه ۹۸) و حذف فیزیکی «هاشم الهاشمی» تحلیلگر برجسته سیاسی عراق در ششم جولای (۱۶ تیرماه ۹۹) است که منجر به تشدید اعتراضات در بغداد و عموم استان های جنوبی و مرکزی عراق شد.
عادل عبدالمهدی نخست وزیر وقت عراق که قبلا در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۹ (نهم آذرماه ۹۸) به درخواست مرجعیت عالی دینی این کشور، استعفای خود را اعلام کرده بود، برای پنج ماه اول سال ۲۰۲۰ به عنوان نخست وزیر پیشبرد امور، کشور را اداره می کرد.
عبدالمهدی همچنان از جریان های سیاسی و پارلمان می خواست که نامزد مورد نظر خود را برای پست نخست وزیری برگزینند تا کشور از بلاتکلیفی خارج شود.
بعد از دو بار ناکامی پارلمان و جریان های سیاسی و انتخاب های ناموفق «عدنان الزرفی» و «محمد توفیق علاوی» بالاخره «مصطفی الکاظمی» رییس سازمان اطلاعات و امنیت عراق به عنوان نخست وزیر در هفتم ماه می ۲۰۲۰ (۱۸ اردیبهشت ماه ۹۹) برگزیده شد.

شروع به کار دولت الکاظمی با تنش
دولت الکاظمی تحت تاثیر فضای عمومی که در نتیجه اعتراضات اجتماعی ایجاد شده بود کوشید قدرت خود را با پاره ای مانورهای سیاسی به نمایش بگذارد که بارزترین آنها حمله به مقر نیروهای «کتائب حزب الله عراق» در منطقه «الدوره» در جنوب بغداد در ۲۶ ژوئن ۲۰۲۰ (ششم تیرماه ۹۹) است که به بازداشت ۱۴ تن از این نیروها انجامید.
دولت الکاظمی، نیروهای کتائب حزب الله وابسته به الحشد الشعبی را متهم کرد که در حملات راکتی به سفارت آمریکا در بغداد نقش دارند اما متعاقبا مشخص شد که همه این اتهامات باطل است و چند روز بعد، همه نیروها آزاد شدند.
یکی از پدیده های مهمی که بعد از ترور فرماندهان شهید بروز کرد، تشدید حملات موشکی و کاتیوشایی به سفارتخانه آمریکا در منطقه محافظت شده امنیتی در مرکز بغداد است.
گرچه اغلب این حملات فاقد تلفات انسانی و حتی مادی بود اما بسیاری را در عراق نگران کرده بود.

شکل گیری گروه های مقاومت جدید در عراق
ترور ناجوانمردانه فرماندهان شهید سلیمانی و المهندس نه تنها فضا را برای آمریکایی ها در عراق آسوده خاطرتر نکرد بلکه آنها را در وضعیت ناامن تری گذاشت.
نخستین گروه مقاومت جدید به نام «عصبه الثائرین» در ۱۵ مارس ۲۰۲۰ (۲۵ اسفند ۹۸) مسوولیت حمله موشکی به پایگاه التاجی در شمال بغداد که نیروهای آمریکایی در آن مستقر بودند را برعهده گرفت.
گروه های مقاومت به تدریج با اعلام حملات مکرر به کاروان های نظامی و تجهیزات پشتیبانی و پایگاه های حضور نظامی آمریکا در عراق، شروع به اعلام موجودیت کردند.
بعد از عصبه الثائرین، «ثار المهندس»، سپس «اصحاب الکهف»، «ثوره العشرین» و غیره شکل گرفتند.
حملات به مواضع و نیروهای آمریکایی از شمال تا جنوب عراق را در برگرفت و بی شک دردآورترین این حملات، بمباران موشکی پایگاه التاجی در ۱۲ مارس ۲۰۲۰ (۲۲ اسفند ۹۸) است که طی آن دو سرباز آمریکایی و یک نظامی انگلیسی کشته و ۱۱ سرباز آمریکایی نیز زخمی شدند.
آمریکا از بیم دامنه دار شدن بحران، ناچار شد این حمله نیز را ببلعد و به آن واکنشی نشان ندهد.
آمریکایی ها ناچار شدند که تعداد نیروهای دیپلماتیک خود را در سفارت کاهش داده و در نهایت در چهارم ژولای ۲۰۲۰ (۱۴ تیرماه ۹۹) سامانه جدید دفاع موشکی خود را در سفارت نصب کردند امری که باعث ارعاب و وحشت در پایتخت عراق شد.

گروه های دفاع از ارزش های اخلاقی و دینی در عراق
یکی از تحولات جدید در عرصه اجتماعی عراق در ۲۰۲۰ شکل گیری پاره ای تشکل های جوان و ارزش گرا برای دفاع از ارزش های اخلاقی و دینی جامعه متدین عراق بود که آمریکا با همکاری برخی کشورهای غربی بعد از اشغال عراق در ۲۰۰۳ این ارزش ها را هدف قرار داده بود و می خواست ناهنجارهای ضد اخلاقی را جایگزین آنها کند.
ایجاد تشکل های حمایت از همجنسگرایان مانند «عراق کویر» مورد حمایت سفارت انگلستان یا بالا بردن پرچم همجنسگرایان در سفارتخانه های کانادا، انگلیس و دفتر اتحادیه اروپا در بغداد در ۱۷ مارس (۲۸ اردیبهشت ماه ۹۹) و حمایت های سفارت آمریکا از این گونه فعالیت های ناهنجار و برنامه ضد اخلاقی «ایلپ» که سفارتخانه آمریکا از ۲۰۱۳ به اجرا گذاشته بود و طی آن بین جوانان عراقی انحرافات اخلاقی و جنسی را رواج می داد، باعث شکل گیری این گونه تشکل های ارزشگرا در عراق شد.
از مهمترین فعالیت های آنها، تجمع اعتراضی در برابر سفارت فرانسه در بغداد به خاطر اهانت «ایمانوئل مکرون» رییس جمهوری فرانسه به اسلام و ارزش های اسلامی و اهانت نشریه «شارلی ایبدو» فرانسه به پیامبر اسلام (ص) در ۱۷ سپتامبر و ۲۶ اکتبر (۲۷ شهریورماه و پنجم آبان ماه ۹۹) بود.
جدا از اینها این گروه های مردمی و ارزشی جوان در برابر حملات تبلیغاتی هدفمند آمریکا و عوامل داخلی آنها در عراق که الحشد الشعبی را به شکل وسیع تری بعد از ترور فرماندهان شهید هدف قرار داده بود، با قدرت ایستادند.
از مهمترین این حوادث قضیه اهانتی بود که «هوشیار زیباری» عضو برجسته حزب دمکرات کردستان عراق به الحشد الشعبی روا داشت و در نتیجه آن این گروهای ارزشگرا، مقر حزب دمکرات کردستان عراق را در بغداد در ۱۷ اکتبر (۲۶ مهرماه ۹۹) به آتش کشیدند.

کرونا در عراق و بحران اقتصادی
عراق همانند کشورهای دنیا در نهایت به ویروس کرونا آلوده شد و در ۲۴ فوریه ۲۰۲۰ (۵ اسفند ۱۳۹۸) اولین مورد ابتلا به آن در مرکز عراق شناسایی شد.
در مدت کوتاهی کرونا به طرز عجیبی در این کشور منتشر شد و دولت ناچار شد برای کنترل اوضاع، مرزهای هوایی و زمینی خود را با همه کشورها ببندد و برای دو ماه کشور در قرنطینه کامل فرو رفت.
ادارات دولتی، مدارس، دانشگاه ها و بازارها همه تعطیل شدند و تردد بین شهرها و استان ها قطع شد، این شرایط تبعات اقتصادی سنگینی بر این کشور به دنبال آورد.
در نتیجه کرونا، میزان فقر در این کشور بالا رفت و وزارت برنامه ریزی عراق در ۲۲ آوریل (سوم اردیبهشت ماه ۹۹) اعلام کرد که در نتیجه کرونا میزان فقر ۲۰ درصد افزایش یافته است.
هرچه میانگین مبتلایان و مرگ و میرها براثر کرونا در عراق بیشتر می شد، به تبع آن آثار اقتصادی بیشتر نمود می کرد تا اینکه وزارت برنامه ریزی عراق در اکتبر ۲۰۲۰ (مهرماه ۹۹) اعلام کرد که درصد فقر از ۲۰ به ۳۴ درصد رسیده است.
به این معنا که ۱۰ تا ۱۲ میلیون از جمعیت ۳۹ میلیونی جمعیت عراق زیر خط فقر قرار گرفته اند.
کرونا در عراق در میان شخصیت ها از جمله ورزشکاران، هنرمندان و چهره های سیاسی قربانی گرفت که از جمله آن «احمد راضی» مهاجم سابق تیم ملی عراق، «ناظم شاکر» مربی باشگاه نیروی هوایی عراق، «توفیق الیاسری» شخصیت سیاسی، «غیدا کمبش» نماینده پارلمان و «صباح الهلالی» شاعر عراقی هستند.

روابط عراق و ایران در مسیر درست
الکاظمی نخست وزیر عراق در راستای تقویت روابط با کشورهای منطقه و جهان، نخستین سفر خارجی خود را به جمهوری اسلامی ایران اختصاص داد.
مصطفی الکاظمی در راس یک هیات بلندپایه در ۲۱ ژولای ۲۰۲۰ (۳۱ تیرماه ۱۳۹۹) سفر دو روزه خود را به تهران آغاز کرد و مورد استقبال رییس جمهوری ایران قرار گرفت.
الکاظمی بعد از پایان رایزنی ها با دولت دکتر «حسن روحانی» که در آن بر توسعه روابط و رساندن سقف تبادلات تجاری دو کشور به ۲۰ میلیارد دلار تاکید شد، با مقام معظم رهبری دیدار کرد.
الکاظمی دیدار خود را با رهبر معظم انقلاب اسلامی ویژه خواند و در عین حال ایشان نیز قضیه ترور ناجوانمردانه فرماندهان شهید را بازگو کرد و خطاب به الکاظمی گفتند: «سپهبد شهید سلیمانی میهمان شما عراقی ها بود و در خاک عراق شهید شد.»
این سخنان مقام معظم رهبری در عراق بازتاب گسترده ای داشت و بسیاری نسبت به آن واکنش نشان داده و ابراز داشتند که رهبر معظم انقلاب اسلامی با حفظ احترام میهمان خود، این سرزنش را به سمع رییس قوه مجریه عراق رساند و از اینکه بغداد تاکنون واکنش جدی در برابر این جنایت نشان داده، از دولت عراق انتقاد کرد.
در ۲۰۲۰ تعدادی از مقام های بلندپایه ایرانی به بغداد سفر کردند که از مهمترین آنها، دو بار سفر «عبدالناصر همتی» رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در ۲۸ خرداد و ۲۱ مهرماه ۹۹، «رضا اردکانیان» وزیر نیرو در ۱۴ خردادماه ۹۹ و «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در ۲۹ تیرماه ۹۹ است.
سردار «اسماعیل قاآنی» فرمانده نیروی قدس نیز در همین راستا برای تقویت و توسعه روابط دو کشور و بررسی اوضاع منطقه به بغداد سفر و با مقامات عالی عراقی بحث و گفت وگو کرد.

دولت الکاظمی به دنبال خروج از بحران
دولت الکاظمی از ابتدای شروع به کارش برای حل مشکلات عراق تلاش کرده اما هرچه زمان می گذشت، تبعات کرونا و تاثیر آن بر اوضاع اقتصادی بیشتر آشکار می شد.
ریزش قیمت های جهانی نفت که از ابتدای ۲۰۲۰ با همه گیری کرونا همه کشورهای تولید کننده نفت را درگیر کرده بود، عراق را به طرز محسوس تری گرفتار کرد.
این کشور ناچار شد با مجموعه اوپک پلاس برای کاهش تولید به تفاهم برسد و این امر متعاقبا باعث شد که این کشور در پرداخت حقوق کارکنان دولتی در داخل دچار مشکل شود.
دولت عراق در این سال دو بار به پارلمان برای گرفتن وام از بانک های داخلی و خارج متوسل شد و پارلمان نیز با ناخرسندی با این وضعیت بغرنج تن داد.
آخرین تدبیر دولت عراق برای مقابله با شرایط اقتصادی، کاهش ۲۳ درصدی ارزش پول ملی بوده که از دو روز گذشته در عراق، با اعتراضات اجتماعی و سیاسی مواجه شده است.
بغداد اعلام کرده است که در وقت حاضر هیچ راه حل دیگری ندارد و تنها به این صورت می تواند از اثرات بحران اقتصادی بکاهد به این امید که قیمت جهانی نفت در سال ۲۰۲۱ بالا برود.
الکاظمی همچنین در این مدت با سفر به کشورهای منطقه از جمله جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، اردن و همچنین کشورهای اروپایی و آمریکا کوشید که از توسعه این روابط برای عبور از وضعیت بد اقتصادی بهره ببرد.
برخی از کشورهای عربی نیز در این برهه به طور محسوسی به توسعه روابط با عراق علاقه مندی نشان دادند که از جمله آنها عربستان سعودی است که منجر به گشایش گذرگاه «عرعر» بین دو کشور در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۰ (۲۸ آبان ماه ۹۹) شد.
مصر و اردن نیز از جمله کشورهای عربی بودند که در این مدت برای توسعه روابط با عراق تلاش کرده و از مهمترین نمودهای آن نشست سه جانبه رهبران عراق، مصر و اردن در «امان» در ۲۵ اوت ۲۰۲۰ (چهارم شهریور ماه ۹۹) است.
این نشست در ادامه نشست های قبلی سران سه کشور برای توسعه روابط و همچنین هماهنگی مواضع در قبال تحولات منطقه از جمله در قضیه معامله قرن صورت گرفته است.
با وجود تلاش های دولت الکاظمی از زمان شروع به کارش برای حل مشکلات اقتصادی عراق اما آخرین گزارش کمیته پارلمانی ارزیابی عملکرد دولت در ۱۹ دسامبر ۲۰۲۰ (۹ آذرماه ۹۹) حاکیست که دولت الکاظمی تاکنون فقط توانسته است در حد ۱۷ درصد از برنامه دولتی خود را به اجرا بگذارد، امری که به باور کارشناسان، ناکامی دولت الکاظمی را نشان می دهد.
از مهمترین دستاوردهای دولت الکاظمی در این برهه تعیین زمان برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی در ششم ژوئن ۲۰۲۱ (۱۶ خردادماه ۱۴۰۰) عنوان شده است.

اعتراضات اجتماعی خاتمه روابط اربیل و بغداد
روابط بغداد و اربیل بعد از انتخاب مصطفی الکاظمی به عنوان نخست وزیر عراق به دلیل نزدیکیش به دو حزب حاکم در اقلیم کردستان عراق (اتحادیه میهنی و حزب دمکرات) و همچنین «برهم صالح» رییس جمهور کردتبار، با رویکرد مثبتی شروع شد.
رفت و آمد هیات های رسمی و حزبی کرد به بغداد بیشتر شد و در این راستا نخست وزیر در دهم سپتامبر ۲۰۲۰ (۲۰ شهریور ۹۹) به اربیل سفر کرد و مورد استقبال گرم «مسرور بارزانی» نخست وزیر و «نیچروان بارزانی» رییس اقلیم کردستان عراق و همچنین «مسعود بارزانی» رهبر حزب دمکرات کردستان عراق قرار گرفت.
مقامات کردستان عراق نیز در این راستا به بغداد آمدند که از جمله آنها سفر نیچروان بارزانی همزمان با حضور «امانوئل مکرون» رییس جمهوری فرانسه در پایتخت عراق در دوم سپتامبر (۱۲ شهریورماه ۹۹) است.
یکی از دلایل بارز بر مناسبات خوب بغداد و اربیل در این سال تفاهمنامه عادی سازی شرایط در سنجار در نهم اکتبر (۱۸ مهرماه ۹۹) بین دولت مرکزی و اقلیم کردستان عراق بود که مورد استقبال آمریکا، ترکیه و مصر قرار گرفت.
این شرایط چندان دوام نیاورد و اوضاع بد اقتصادی بر روابط اربیل و بغداد تاثیر گذاشت امری که منجر به شکل گیری اعتراضات در کردستان عراق در سوم دسامبر (۱۳ آذرماه ۹۹) علیه طبقه سیاسی حاکم در شمال عراق شد.
به تدریج هرچه اعتراضات در کردستان عراق به خاطر دیرکرد پرداخت حقوق کارکنان دامنه پیدا می کرد، پرده از رسوایی های بیشتر فساد در میان طبقه سیاسی حاکم در کردستان عراق بیشتر کنار می رفت.
یکی از این رسوایی ها فروش ۵۰ ساله نفت اقلیم کردستان عراق به ترکیه با قیمت ثابت ۱۰ دلار است که بدون موافقت دولت مرکزی عراق در ۲۰۱۳ امضا شده است.
مشروط کردن بغداد به پرداخت حقوق ها و سهمیه مالی اقلیم به بازپرداخت درآمدهای حاصل از فروش نفت به دولت مرکزی، شکاف را بین بغداد و اربیل بیشتر و درعین حال فضا را برای اعتراضات اجتماعی در کردستان فراهم کرد.
اعتراضات اجتماعی در کردستان عراق منجر به تلفات انسانی در بین معترضین و آتش سوزی دفاتر احزاب حاکم در اقلیم کردستان عراق شد که در نهایت دولت اقلیم توانست بعد از یک هفته بحرانی و پرتنش، به تدریج اوضاع را تا حدودی کنترل کند.
گرچه اربیل در نهایت ناچار شد به شروط بغداد تن در دهد اما مقامات محلی اقلیم کردستان عراق نگرانند که اگر بحران اقتصادی در عراق همچنان ادامه یابد و دولت مرکزی نتواند مطالبات مالی اربیل را پرداخت کند، اعتراضات اجتماعی با شدت بیشتری از سرگرفته شود و تبعات امنیتی برای شمال عراق به دنبال داشته باشد.

آمریکا عقب نشینی گام به گام
آمریکا بعد از جنایت ترور فرماندهان شهید ناچار شد، سیاست عقب نشینی گام به گام را در پیش گیرد که بارزترین شواهد بر این عقب نشینی در سفر پنج روزه ۱۸ اوت ( ۲۸ مرداد ۹۹) نخست وزیر عراق به آمریکا نمود یافت.
«دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا در دیدار با مصطفی الکاظمی اعلام کرد که نیروهای آمریکایی تا سه سال آینده خاک عراق را ترک می کنند.
متعاقب این اظهارات، ستاد عملیات مشترک نظامی عراق در۲۱ نوامبر (اول آذرماه ۹۹) اعلام کرد که اولین گروه سربازان آمریکا به تعداد ۵۰۰ سرباز خاک عراق را ترک کردند.
وزارت دفاع آمریکا نیز اعلام کرد که آمریکا تا ۱۵ ژانویه (۲۶ دیماه ۹۹) دو هزار و ۵۰۰ سرباز خود را از خاک عراق بیرون می کشد.
طبق اعلام مقامات آمریکایی و دولت عراق انتظار می رود که تعداد سربازان آمریکایی از پنج هزار نفر در ۲۰۲۰ به حدود سه هزار سرباز در ابتدای ۲۰۲۱ برسند.
باوجود این ادعاها، اما گروه های مقاومت و جریان های سیاسی نزدیک به مقاومت اسلامی در عراق نسبت به ادعاهای واشنگتن در خصوص تعداد نیروهای موجود در خاک این کشور و رساندن آنها به سه هزار نفر در ابتدای ۲۰۲۱ تردید دارند.
یکی از انتقادهای مهم به بغداد اینکه آمار دقیقی از تعداد واقعی نیروهای آمریکایی در خاک عراق ندارد و مبنای ارزیابیش درباره تعداد نیروهای آمریکایی، ادعاهای واشنگتن است و همین امر بر پیچیدگی قضیه افزوده است.
در راستای فشارهای مردمی، سیاسی و مقاومتی در عراق، آمریکا در ۲۰۲۰ ناچار شد نیروهای خود را از پایگاه های مختلف در این کشور خارج کرده و در دو پایگاه «عین الاسد» الانبار و «الحریر» اربیل محصور کند.
نیروهای ائتلاف بین المللی تحت امر آمریکا نیز در این راستا به دلیل گره خوردن نام آنها با آمریکاییها از بیم حملات گروه های مقاومت عراقی، ناچار شدند پایگاه های نظامی را تحویل عراقی ها داده و نیروهای فرانسوی، ایتالیایی و چک به طور کامل خاک عراق را ترک کردند.
به اعتقاد بسیاری سال ۲۰۲۰ بعد از ترور ناجوانمردانه فرماندهان شهید برای عراق تبدیل به سال شهادت و بازیافت حاکمیت ملی شده و بر همین اساس، کمیته مرکزی برپایی نخستین سالروز گرامیداشت فرماندهان شهید که از اواخر ماه جاری میلادی برنامه های متنوعش آغاز می شود و تا هشت روز ادامه دارد بر آن عنوان «حاکمیت و شهادت» نهاده است./ایرنا