حذف مانع بزرگ برای بیمه‌شدن فعالان صنایع دستی

یکی از مشکلاتی که سال‌هاست هنرمندان صنایع دستی با آن مواجه‌اند، لزوم مهارت‌سنجی برای تمدید بیمه است؛ آن هم در حالی که بسیاری از پیشکسوتان این حوزه و افرادی که سال‌ها تجربه کار دارند، به دلیل لزوم مهارت‌سنجی برای ثبت‌نام در بیمه، از انجام آن صرف‌نظر کردند.

مهارت‌سنجی برای هنرمندانی که دور از مرکز زندگی می‌کنند، دشواری‌هایی به همراه دارد، زیرا آنان گاهی برای انجام این آزمون باید مسافت طولانی را طی کنند. همچنین برای برخی از پیشکسوتان، انجام آزمون مهارت‌سنجی، غیرقابل پذیرش است، زیرا علاقه‌ای به دادن آزمون در برابر یکی از شاگردان خود ندارند. این مسائل باعث شده است، بسیاری از هنرمندان نتوانند از خدمات بیمه استفاده کنند.

۲۲ آذرماه ۱۳۸۸ در جلسه‌ای با حضور وزیران وقت رفاه و تامین اجتماعی، بازرگانی، کار و امور اجتماعی، تعاون و سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و وزیران عضو کمسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک، به پیشنهاد وزارتخانه‌های رفاه و تامین اجتماعی و بازرگانی و سازمان میراث فرهنگی و به استناد اصل ۱۳۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با رعایت تصویب‌نامه دهم دی‌ماه ۱۳۸۶، آیین‌نامه اجرایی قانون بیمه‌های اجتماعی قالیبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه‌دار (کددار) را تصویب کردند.

مدارک لازم برای بهره‌مندی از بیمه صنایع دستی، دارا بودن یکی از مجوزهای صنایع دستی، یعنی داشتن پروانه تولید انفرادی یا پروانه تولید کارگاهی از این اداره کل، دارا بودن گواهی مهارت از سازمان فنی‌وحرفه‌ای کشور و ارائه معرفی‌نامه از اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری به یکی از شعبه‌های بیمه است.

اقدام مناسبی که از رفت‌وآمد و زحمت هنرمندان کم می‌کند
براساس اصلاحیه هیات وزیران در ۱۹ اردیبهشت امسال، شرط تمدید مدرک کارت مهارت فنی، از فهرست مدارک درخواستی سازمان تامین اجتماعی حذف شد.
هیات وزیران به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی و به موجب مصوبه هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار، با اصلاح «آیین نامه اجرایی قانون بیمه‌های اجتماعی قالیبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه‌دار» موافقت کرد.

پس از آن، علی‌اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی در توئیتر نوشت: تسهیل فعالیت هنرمندان صنایع‌دستی، همیشه از دغدغه‌های ما در وزارت میراث فرهنگی بوده‌ است. با تلاش همکارانم در معاونت صنایع‌دستی و حسن توجه هیات وزیران، از این پس برای استمرار بیمه هنرمندان صنایع دستی نیازی به آزمون مجدد مهارت‌سنجی نخواهد بود.

اردشیر اروجی کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری درباره مصوبه اخیر به خبرنگار ایرناپلاس گفت: مصوبه بسیار خوبی است و کمک بزرگی به هنرمندان صنایع دستی و قالیبافان می‌کند. زیرا تا پیش از تصویب آن، هنرمندان باید برای اثبات مهارت خود زحمت می‌کشیدند. این در حالی است که بعد از اثبات مهارت فرد برای کسب مجوز، بعد از چند سال کار کردن در آن حوزه، تبحر بیشتری کسب می‌کنند و ضرورتی ندارد تا دوبارهه بخواهند مهارتشان را به اثبات برسانند.

به گفته وی، این‌گونه به نظر می‌رسد که اثبات دوباره مهارت هنرمندان از ابتدا اقدامی غیرضروری بود و در شرایط همه‌گیری ویروس کرونا، مصوبه اصلاحی برای آزمون مهارت‌سنجی به قالیبافان و هنرمندان صنایع دستی در کاهش رفت‌وآمد آنها کمک می‌کند.

ضرورت برداشتن موانع از سر راه فعالان صنایع دستی
بررسی روند فعالیت هنرمندان صنایع دستی نیاز به پژوهش گسترده‌ای دارد تا اگر مسائلی مانند مهارت‌سنجی که برای استمرار بیمه لازم بود، مورد تجدیدنظر قرار گیرد.
اروجی با بیان اینکه ممکن است مواردی که مانع فعالیت هنرمندان حوزه صنایع دستی می‌شود، هنوز هم وجود داشته‌باشد، ادامه داد: لازم است از هنرمندان صنایع دستی و قالیبافان خواسته شود اگر مواردی در روند کارشان مشکل‌ساز است، اطلاع دهند. با توجه به اینکه سال رفع موانع تولید است، انصافا تجدیدنظر در فعالیت‌ها ضروری است تا موانع از سر راه برداشته‌ شود.

به گفته وی، ضرورت دارد برای دریافت مجوز فعالیت هنرمندان صنایع دستی و قالیبافان، سخت‌گیری‌ها کمتر شود، تا افراد از این اقدام منصرف نشوند. اما نظارت بر این فعالیت باید بیشتر شود.
اروجی بیان کرد: باید شرایطی عمومی برای اعطای مجوز در نظر گرفته‌شود که زیاد دست‌وپا گیر نباشد، اما به سختی نظارت شود که فعالیت هنرمندان در این حوزه به محیط زیست و میراث فرهنگی آسیب نزند، موارد تخصصی و حیثیت افراد در نظر گرفته‌ شود و نظارت قوی باشد. اگر فردی از قوانین تخطی کرد و آنها را نادیده گرفت، به صورت جدی مجوز فعالیتش باطل شود. این روش در همه کشورهای دنیا انجام می‌شود.

وی افزود: اینها در حالی است که در ایران مجوز گاهی با رانت یا دشواری زیاد اعطا می‌شود و بعد هیچ‌گونه نظارتی بر روند فعالیت افراد نمی‌شود. در این صورت فعالیت در حوزه صنایع دستی و گردشگری به دلیل آسیبی که به سایر افراد و محیط زیست منطقه وارد می‌کند به ضد خود تبدیل می‌شود.
به نظرم باید از اتحادیه صنایع دستی و دست‌اندکاران این بخش خواسته‌شود تا اگر مشکلاتی در اجرا وجود دارد که برای روند کار مانع ایجاد می‌کند، روی مسائل تجدیدنظر و موارد ضروری اصلاح شود.

اتحادیه دموکراتیکی در حوزه صنایع دستی نداریم
اروجی با تاکید بر اینکه اتحادیه دموکراتیک و سراسری در حوزه صنایع دستی وجود ندارد تا مشکلات فعالان این حوزه را به مسئولان منتقل کند، ادامه داد: صادرات صنایع دستی باید ساماندهی شود.
بهتر است معاونت صنایع دستی در هر استان از میان فعالان این حوزه نمایندگانی انتخاب کند، منتخب این افراد در شهرستان‌ها و نمایندگان آنها در استان اتحادیه ملی صنایع دستی را تشکیل دهند. این اتحادیه می‌تواند مطالبات فعالان حوزه صنایع دستی را منتقل کند اما هنوز در ایران وجود ندارد.

این کارشناس میراث فرهنگی افزود: انجمن‌هایی در حوزه صنایع دستی فعال هستند که ارتباط ضعیفی با جامعه برقرار کرده‌اند و به همین دلیل نتوانستند اعتماد آنها را جلب کنند. بی‌اعتمادی میان بخش‌های مختلف باعث شده که مشکلات از شهرها جمع‌آوری و به تهران منتقل نشود. در چنین شرایطی وجود اتحادیه ملی صنایع دستی الزامی است که در همکاری با نمایندگان مجلس و مسئولان مشکلات را رفع کند.

تحریم‌ها، مانع بزرگ صادرات صنایع دستی
به گفته اروجی، یکی از مشکلاتی که فعالان و هنرمندان صنایع دستی و قالیبافان با آن مواجه‌اند، کمبود و کیفیت نامطلوب مواد اولیه است.
او ادامه داد: هنرمندان در چنین شرایطی نمی‌توانند کار را به خوبی انجام دهند. در نتیجه از تولیدهای خود ناراضی هستند. تا زمانی که پل ارتباطی میان هنرمندان و مسئولان وجود نداشته‌باشد این روند کامل نخواهدشد. در حالی که صنایع دستی قابلیت این را دارد که در برنامه‌های توسعه پنجم تصمیم‌های بزرگی برای سیاستگذاری آن گرفته‌شود.

در حالی یکی از منابع درآمد مهم در ایران صنایع دستی است که برخی از کشورهای شرق آسیا اقدام به تولید صنایع دستی ایرانی با کیفیت پایین کرده‌اند. تا جایی که در میدان نقش جهان اصفهان این سبک از صنایع دستی بیش از صنایع دستی اصیل دیده می‌شود.

این کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری با بیان اینکه پیش از این در زمان همه‌گیری ویروس کرونا، دولت وام‌هایی با رقم و بهره کم برای کمک به فعالان این حوزه در نظر گرفته‌بود، گفت: تحریم‌ها باعث شده، فعالان حوزه صنایع دستی نتوانند تولیدات خود را به کشورهای دیگر صادرکنند و به همین دلیل زیان بزرگی دیدند. این مساله در حوزه فرش کاملا جدی است./ایرناپلاس