بازارچه هلاله شمالی، دریچه‌ای بسوی توسعه تجارت خارجی در ایلام

 

ایلام – استان ایلام با ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق از گذشته‌های دور تاکنون به واسطه کوتاهی مسافت با استان‌های کشور همسایه عراق از قرابت‌های فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و تجاری برخوردار است هر چند در زمان رژیم بعث صدام این روابط محدود شد.

با از بین رفتن رژیم بعث و ایجاد دولت جدید، کم کم مراودات و برقراری ارتباط با جمهوری اسلامی از سر گرفته شده و در قالب بازارچه‌های مرزی گذرگاه‌های مرزی بین دو کشور ایجاد شد.

وجود بازارچه‌­های مرزی بعنوان یکی از ظرفیت‌­های استان­‌های مرزی بهترین ابزار و راهکار برای توسعه تجارت خارجی است خصوصا استان ایلام که از بیشترین و طولانی‌­ترین مرز با عراق در میان استان‌­های مرزی کشورمان برخوردار است و ظرفیت راه‌­اندازی سه بازارچه مرزی با استان­‌های دیاله، واسط و میسان را در عراق دارد.

کشور عراق به علت نبود صنایع تولیدی و فقر زیرساختی برای تامین کالاها و اقلام مصرفی خود چشم به بازارهای خارج دوخته‌­ است به همین علت با ایجاد و توسعه بازارچه­‌های مرزی در ایلام می­‌توان به اشتغال جوانان و توسعه اقتصادی کمک شایان توجهی کرد.

گسترش صادرات، افزایش امنیت پایدار و تثبیت جمعیت مرزنشین، رونق اقتصاد محلی و کمک به اقتصاد ملی از دیگر مزایای راه‌اندازی بازارچه‌ها و توسعه تجارت خارجی در نوار مرز بشمار می‌رود.

به همین سبب راه‌­اندازی و گسترش بازارچه‌های مرزی یکی از اولویت‌­های مسوولان استانی از جمله ایلام به منظور رشد شاخص‌­های اقتصادی بشمار می­‌رود.

به اعتقاد بسیاری از فعالان اقتصادی ایلام، وجود امنیت کامل در ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک و نزدیکی به شهرهای مختلف عراق در کنار استقبال چشمگیر واردکنندگان این کشور از تولیدات استان، راه‌اندازی و افزایش تعداد بازارچه‌های مرزی را در استان ایلام ضروری کرده است.

ایلام با وجود برخورداری از طولانی‌­ترین مرز مشترک با عراق اکنون تنها یک بازارچه مرزی در شهرستان مهران دارد که می­‌طلبد به منظور توسعه صادرات و مراوده‌­های تجاری با کشور همسایه بازارچه‌های دیگری از جمله هلاله شمالی در این استان که هم مرز با دیاله عراق است، راه‌­اندازی و دایر شود.

شناسنامه سیاسی و اقتصادی استان دیاله عراق

استان دیاله یا دیالی در شرق کشور عراق و در مرز ایران واقع شده و با استان‌های کرمانشاه و ایلام هم ‌مرز است.

دیاله از معدود استان‌های عراق است که دارای ۲ قومیت بزرگ کرد و عرب است و این درحالی است که در پنج استان مرزی دیگر چنین ترکیب جمعیتی وجود ندارد.

مرکز استان دیاله، شهر بعقوبه است که در ۵۶ کیلومتری شمال بغداد قرار دارد و از دیگر شهرهای مهم استان دیاله می­‌توان به خانقین اشاره کرد.

دیاله یکی از حاصلخیزترین استان‌های عراق در زمینه کشاورزی، باغ‌ها و نخلستان‌هاست.

جمعیت این استان یک میلیون و ۶۵۰ هزار نفر و دارای ۶ شهرستان است و مذهب مردم این استان شیعه و سنی است.

وضعیت اقتصادی استان دیاله

میادین نفت و گاز متعددی در دیاله وجود دارد، میدان گازی المنصوریه از بزرگترین و باکیفیت‌ترین میدان­‌های گازی عراق به حساب می­‌آید و سایر میدان ­های نفتی این استان عبارتند از کمیره، جلابات، الخشم الاحمر و نادومان.

تعدادی از قدیمی­‌ترین میدان‌­های گازی و نفتی عراق در شهرستان خانقین قرار دارند که مهم‌­ترین آنها میادین منطقه نفت خانه است که نفت آن به وسیله لوله و با عبور از سلسله جبال حمرین و با گذر از شهرستان بلدروز به پالایشگاه نفت الدوره منتقل می‌شود.

قرار گرفتن در میان ۲ منبع اصل آب، یعنی رود دیاله و رود عظیم، وجود دریاچه­‌های «عظیم» و «حمرین» و سدهای «قزانیه» و «مندلی»  باعث شده تا این استان از منابع آبی مناسبی جهت کشاورزی برخوردار باشد و جمعیت زیادی از نیروی انسانی در زمینه کشاورزی مشغول به کار باشند.

بخش‌­های زیادی از دیاله مملو از درختان خرماست، کاشت پرتقال، زیتون، گندم، جو و حبوبات نیز در این استان رایج است و از دیگر فعالیت­‌های مردم استان می‌­توان به دامپروری، مرغداری، زنبورداری و پرورش ماهی اشاره کرد.

وضعیت عمومی استان دیاله     

استان دیاله دارای معادن مختلفی از جمله معدن سولفات پتاسیم است.

استان دیالی حلقه ارتباطی جاده­ های اصلی است که شمال عراق را به جنوب و شهرهای شمالی را به بغداد متصل می­ کند.

همچنین کوتاه ­ترین جاده بین ­المللی به طول ۹۶۰ کیلومتــر که تهران را به بغداد متصل می­ کند، شبکه ­های مخابراتی مدرن از قبیل آسیاسل، زین و کورک، تمامی شهرها و بخش ­های استان دیالی را پوشش می ­دهند.

در استان دیالـــی علاوه بر فرودگاه “ابن فرنانس” در شمال بعــــقوبه، سه فرودگاه دیگر نیز جهــــــت پروازهای محــلی در المـــنصوریه، العظیم و بنی اســــــد وجود دارد.

استان دیالی کریدور تجارت کشورهای آسیای میانه با سایر استان ­های عراق به حساب می­ آید.

دیاله استانی واردکننده و مصرف کننده می ­باشد که می ­تواند بازار خوبی برای تولید کنندگان استان ایلام باشد و از نظر فرهنگی کاملا به استان ایلام نزدیک می­ باشند و مراودات سیاسی و فرهنگی از دیرباز بین دو استان ایلام و دیاله وجود داشته است.

مشخصات عمومی منطقه هلاله شمالی

در ایلام جاده شهید کاشی پور پس از جدا شدن از جاده فرعی سه راهی جندالله به بخش بولی و عبور از دشت لیگ به پاسگاه مرزی هلاله شمالی منتهی می ­شود.

این جاده آسفالته و در حال حاضر عشایری منطقه، پاسگاه ­های مرزی و تاسیسات چاه ­های گاز بیجار و کمانکوه جهت تردد از آن استفاده می ­کنند.

طول این راه تا شهر ایلام ۹۵ کیلومتر و تا سه راهی جنداالله (راه اصلی بین المللی) ۶۰ کیلومتر است.

پاسگاه هلاله شمالی از معدود پاسگاه ­های مرزی دارای جاده آسفالته است که فاصله نسبتا کمی با پاسگاه مرزی مقابل خود مناطق مسکونی کشور عراق دارد.

رودخانه تلخاب از کنار منطقه هلاله شمالی و ۱۰۰ متری مکان پیشنهادی عبور می ­کند و منطقه مد نظر در دشتی نسبتا مناسب قرار گرفته و از طریق راه­های شهید کاشی پور به صالح ­آباد و شهر ایلام و جاده تنگ بیجار به دهستان بولی و شهر ایلام متصل می­ گردد.

علاوه بر نزدیکی پاسگاه هلاله شمالی به شهر قضانیه و روستاهای اطراف در کشور عراق به دلیل نزدیکی استقرار با استان دیاله و شهر مندلی از موقعیت سوق ­الجیشی مناسبی برخوردار است.

راه آسفالته ای از حدود چهار کیلومتری پاسگاه جفت الموت عراق را به شهر مندلی و شهر بلدروز (مرکز شهرستان) و از آنجا به بغداد و فضای عمومی کشور عراق متصل می­ کند.

مختصات محل پیشنهادی بازارچه

 فاصله محل پیشنهادی بازارچه تا پاسگاه ۲ هزار و ۷۰۰ متر است.

بازارچه هلاله شمالی در موقعیت جغرافیایی ۰۵۷۱۲۵۰ بر روی ۳۷۱۸۲۱۱ (۰۴-۴۶-۴۵—۰۴-۳۶-۳۳) در نقطه صفر مرزی در آخرین نقطه حوزه استحفاظی مرزبانی در حوالی میله ­های مرزی ۳۵/۲۱ و ۳۶ واقع شده، موقعیت مذکور در دشت ترساق (غازانیه) بخشی از استان دیاله عراق قرار دارد.

پیشینه مناسب داد و ستد و گمرک در منطقه مورد نظر، مناطق میمک و هلاله در ایران و ترساق و مندلی در عراق از دیر باز محل تردد کاروان های تجاری و زوار دو طرف بوده اند.

عمده دلایل توجیهی فنی و اقتصادی راه ­اندازی بازارچه تجاری هلاله شمالی ( فی مابین استان ایلام و دیاله عراق)

– اشتغال و معیشت مرزنشینان و ایجاد امنیت پایدار در مرز

–  اشتراکات اجتماعی، مذهبی و قومی ساکنین دو طرف مرز که تاثیر مثبتی بر انجام مبادله و داد و ستد خواهد گذاشت.

 – وجود میادین گازی توسعه یافته و در حال بهره­ برداری در منطقه و امکان صدور آن به کشور عراق و از طریق کشور عراق به سایر نقاط دنیا.

– وجود زیرساخت ­های مناسب در منطقه، راه­های دسترسی به پاسگاه هلاله شمالی آسفالته بوده و به راحتی به مناطق مسکونی کشور عراق قابل اتصال هستند.

– این منطقه از مناطق کردنشین عراق است که روابط حسنه ای با جمهوری اسلامی ایران دارند.

– وجود راه­های دسترسی منتهی به مکان پیشنهادی بازارچه و …

– نزدیکی به مرکز عراق و شهرهای مذهبی.

– وجود تولیدات فراوان صنعتی و کشاورزی در استان

– وجود اشتراکات فرهنگی و دینی استان ایلام  با استان ­های هم مرز با عراق

– وجود ذخایر نفت و گازی غنی در استان

– وجود مناطق گردشگری و توریستی بکر در استان

– ظرفیت­ های بی نظیر صنایع دستی ایلام برای گردشگران خارجی

– منابع غنی کشاورزی و تولیدات در استان و شهرستان

– وجود منابع آبی، سدها، زیرساخت­ های صنعتی و بندهای انحرافی آب

– وجود تاسیسات برقی، گاز و نفت در استان و شهرستان

– وجود پتانسیل­ ها در زمینه کشاورزی و دامداری صنعتی

– تاثیر راه ­اندازی بازارچه هلاله شمالی بر اقتصاد مرزنشینان و استان ایلام :

بازارچه ها موتور محرکه توسعه مناطق مرزی می ­باشند؛ تاسیس و ایجاد بازارچه­ های مرزی به عنوان راهکاری مطلوب جهت رفع شکاف مناطق مرکزی و مرزی و برون رفت از بحران­ های اقتصادی و اجتماعی کنونی مرزنشینان مورد استقبال بسیاری از برنامه­ ریزان توسعه قرار گرفته است.

در استان ایلام هم با توجه به ترکیب عشایری مناطق مرزی و استقرار آنان در نوار مرزی و نقش آن در ایجاد امنیت پایدار، با وجود راه ­اندازی بازارچه ­های مرزی، بارقه امید در دل مرزنشینان ایجاد شده و بخش عظیمی از مشکلات آنان با ایجاد بازارچه­ ها حل خواهد شد.

بازارچه ­ها ضعف اقتصادی موجود در محدوده مرزها را جبران و از خالی شدن روستاهای حاشیه مرزها جلوگیری می­ کنند، همچنین با پخش منافع توسعه به مناطق پیرامون، زمینه ساز توسعه اقتصادی و اجتماعی آنها می­ گردد.

در واقع در این مناطق بازارچه ­های مرزی خلأ ناشی از برنامه­ های آمایشی استان را برطرف می­ سازند.

ایجاد بازارچه ­ها علاوه بر اشتغال و معیشت مرزنشینان، نقش مهمی در توسعه اقتصادی استان هم خواهد داشت و در نهایت با توسعه صادرات در بازارچه، توسعه اقتصادی در سطح ملی نیز به دنبال خواهد داشت.

لذا با وجود بازارچه ­های مرزی و در نتیجه مبادلات مرزی و صدور محصولات تولیدی از طریق این بازارچه ­ها نه تنها مشکلات معیشتی مرزنشینان حل می­ شود، بلکه سرمایه ه­ای نیز برای ورود به عرصه ­های بزرگ اقتصادی به دست می ­آید.

مزایای راه اندازی بازارچه مرزی هلاله شمالی

با ایجاد بازارچه هلاله شمالی بیش از ۱۰ روستای خالی از سکنه، مجددا به روستاهای مرزی بازگشت خواهند داشت.

تعداد اشتغال پیش بینی شده با راه ­اندازی بازارچه هلاله شمالی در فاز اول بازارچه یک هزار نفر و در فاز دوم سه هزار نفر است.

نقش بازارچه هلاله شمالی در توسعه صادرات غیر نفتی

برای فاز اول راه اندازی بازارچه در بخش صادرات غیر نفتی حداقل در یکسال ۴۰۰ میلیون دلار صادرات انجام خواهد شد و پیش بینی می شود در فاز دوم این آمار تا ۵۰۰ میلیون دلار صادرات در یکسال انجام خواهد گرفت.

استاندار ایلام به همراه تیم اقتصادی در ماه اخیر به استان دیالی سفر کرد که اهداف این سفر و تفاهمات انجام گرفته به شرح ذیل آمده است.

هدف از سفر و دیدار با استاندار دیاله

این سفر با دعوت رسمی آقای مثنی علی مهدی استاندار دیاله انجام و به منظور اجرای تفاهم­نامه فی مابین مورخ ۲۸/۱۱/۱۴۰۰ که در دیدار مرزی در محل هلاله شمالی بین دو استاندار (ایلام و دیاله) جهت ایجاد بازارچه هلاله شمالی و توسعه مناسبات سیاسی، تجاری ، امنیتی و اقتصادی انجام گرفته بود صورت پذیرفت.

۱۲ فروردین ماه هیأتی از استان ایلام از جمله معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی، معاون هماهنگی امور اقتصادی، فرمانده سپاه امیرالمومنین (ع) استان، مدیرکل اطلاعات، مدیر کل حوزه استاندار، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان، امام جمعه شهرستان مرزی چوار،  فرماندار مرزی چوار، مدیرکل گمرکات استان، مدیر کل دفتر هماهنگی امور سرمایه گذاری و اشتغال استانداری، مدیر کل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری، مدیر کل دفتر امور روستایی استانداری، مدیر کل جهاد کشاورزی و رابط بخش خصوصی بین دو استان حضور داشتند.

مهمترین موضوعات مطرح شده در دیدار بین دو استاندار

نقش جمهوری اسلامی ایران، سپاه قدس و سردار حاج قاسم سلیمانی در شکست داعش در عراق.

اشتراکات فرهنگی و سیاسی بین دو کشور و دو استان

عزم جدی استان ایلام برای توسعه مبادلات تجاری و سیاسی و فرهنگی به استان دیاله.

عزم جدی استان ایلام برای بازگشایی مرز هلاله شمالی و راه اندازی بازارچه هلاله شمالی.

آمادگی استان ایلام جهت راه ­اندازی شهرک صنعتی مشترک بین دو استان در مرز مشترک در محل پیشنهادی بازارچه

آمادگی استان ایلام جهت ایجاد بازارچه­ ها و نمایشگاه ­های موقت فصلی برای فروش محصولات و تولیدات مرزنشینان دو طرف.

تاکید بر توسعه سرمایه­ گذاری بین دو استان

پیگیری مجوز رسمی بازارچه یاد شده از سوی دو استاندار در دولت ­های دو طرف

پیگیری ایجاد زیرساخت ­های لازم در محل پیشنهادی بازارچه از سوی دو استان.

عزم جدی دو استان برای راه ­اندازی موقت بازارچه مذکور در کمتر از یک ماه.

انجام اولین محموله صادراتی به استان دیاله در کمتر از یک هفته بعد از دیدار.

اشتراکات فرهنگی و مذهبی دو کشور ایران و عراق بر کسی پوشیده نیست، افزون بر آن قرابت های فامیلی بین دو کشور بیش از هر عامل دیگری باعث در هم تنیدگی و استحکام این روابط  بوده است.

شهادت سرداران مقاومت ایران و عراق به دست ارتش تروریستی آمریکا انسجام بین دو ملت را بیش از هر زمانی بیشتر کرد، تشییع­ های باشکوه آن عزیزان در عراق و ایران که تا همیشه در حافظه تاریخ باقی خواهد ماند، نشان از ارتباطاتی دارد که فراتر از ارتباط دو کشور از نظر سیاسی است.

با استقرار دولت مردمی و برچیده شدن نظام جنایتکار بعثی در عراق، دو کشور دوست و همسایه ایران و عراق در پی استحکام بیشتر ارتباطات خود هستند چرا که امنیت در هر کدام برای دیگری نیز بسیار با اهمیت است و هر دو در تلاشند که از ظرفیت‌های مهم و تاثیرگذار نهایت استفاده را برای مردمان دو کشور داشته باشند.

تاکید استاندار دیاله به ارتباط اقتصادی بیشتر با ایران نسبت به سایر کشورها.

تاکید استاندار دیاله بر دور زدن تحریم ­های ایران از طریق مرز هلاله شمالی و صادرات سوخت و انرژی و سایر محصولات تولیدی جمهوری اسلامی ایران  به کشور عراق و استان دیاله.

بررسی کالاهای صادراتی به کشور عراق در دیدار یاد شده.

توافقات دو استاندار در دیدار یاد شده

 بازگشایی مرز هلاله شمالی و ایجاد  فاز اول بازارچه مرزی بین دو استان و شروع صادرات به کشور عراق در کمتر از یک ماه ( محموله­ های مورد نیاز استاندار دیاله پس از سیر مراحل قانونی، در گمرک مهران اظهار خواهد شد و از طریق مرز هلاله شمالی به استان دیاله صادر خواهند شد)

لازم به ذکر است پس از انجام این دیدار، استاندار ایلام و هیات همراه به منظور زیارت آقا امیرالمومنین علی (ع) به نجف اشرف و پس از آن به کربلا و زیارت سیدالشهداء آقا اباعبدالله الحسین علیه السلام و علمدار کربلا حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام مشرف شدند.

آغاز عملیات اجرایی ساخت راه دسترسی به مرز هلاله شمالی در ایلام

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری ایلام از آغاز عملیات اجرایی ساخت راه دسترسی به مرز هلاله شمالی خبر داد.

شهریار عباسی اظهار داشت: طبق توافقاتی که با استاندار دیاله عراق به عمل آمده است در خصوص ایجاد راه دسترسی به مرز هلاله شمالی جهت راه اندازی بازارچه مرزی هلاله شمالی، به دستور استاندار ایلام عملیات اجرایی ساخت این جاده آغاز شد.

وی تاکید کرد: تمام تلاش مسوولان استان بخصوص استاندار بازگشایی هر چه سریعتر بازارچه هلاله شمالی به منظور انجام مبادلات تجاری و صادرات از این بازارچه و رونق اقتصادی در استان است.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار ایلام افزود: استان دیالی هم مرز با استان ایلام دارای یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر جمعیت بوده و از نظر اقتصادی برای تجارت با استان و کشور حائز اهمیت است.

عباسی اظهار داشت: توافقات بسیار خوبی با استاندار این استان در دیدار اخیر استاندار ایلام و تیم اقتصادی در سفر به عراق صورت گرفت.

وی وجود ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک و هم مرز بودن با سه استان کشور عراق را از دیگر ظرفیت های خاص و مهم استان ایلام برای توسعه تجارت و مراودات خارجی برشمرد.

وی افزود: به تازگی با تلاش مجموعه اقتصادی و پیگیری استاندار مراودات دیپلماتیک خاصی شکل گرفته و مرز هلاله شمالی هم در حال راه اندازی است.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار ایلام گفت: مرز هلاله شمالی استان دیالی عراق در مجاورت استان ایلام از نظر مسائل اقتصادی بسیار حائز اهمیت است.

عباسی اظهار داشت: برای توسعه استان تفاهم نامه های خوبی به امضا رسیده که نیاز است برای توسعه تجارت بین المللی زیرساخت های مناسبی ایجاد شود.

وی ابراز امیدواری کرد با راه اندازی این بازارچه شاهد رونق اقتصادی و تحول و توسعه تجارت خارجی با کشور همسایه باشیم.

استاندار ایلام نیز گفت: توسعه مرزهای تجاری جمهوری اسلامی ایران و کشور عراق نقش ماندگار و موثری در ارتقا معیشت و اشتغال استان دارد و در این راستا رونق بازارچه هلاله شمالی از اولویت های کاری تیم جدید مدیریتی استانداری است.

حسن بهرام نیا اظهار داشت: وجود مرز مشترک استان ایلام با کشور عراق یک موهبت الهی است و از فرصت مرزها باید در راستای توسعه تجارت خارجی استفاده کنیم.

وی با اشاره به دیدارها و رایزنی های صورت گرفته با طرف های عراقی افزود: با استانداران دو استان دیاله و واسط دیدار داشتیم و نقاط قوت این استان ها برای توسعه مناسبات بویژه از نظر تجاری و اقتصادی مورد تاکید قرار گرفت.

استاندار ایلام گفت: با همراهی یک تیم کاملا متخصص و اقتصادی، سیاسی و امنیتی حضوری تاثیرگذار از بعد سیاسی و اقتصادی در استان دیالی داشتیم.

بهرام نیا تاکید کرد: استاندار دیالی اعلام کرد که هیچ وقت حمایت جمهوری اسلامی ایران را از کشورمان فراموش نمی کنیم.

وی یادآور شد: انعقاد تفاهم نامه و توافق برای بازگشایی بازارچه از دیگر توفیقات این دیدار بود و بزودی اولین محموله صادراتی به استان دیالی عراق صادر می شود.

استاندار ایلام گفت: استاندار دیالی علاقمند به توسعه ارتباطات در مرز مندلی و هلاله شمالی به واسطه پیوندهای فرهنگی و اجتماعی در زمینه های تجاری است.

بهرام نیا اضافه کرد: روند صادرات از بازارجه هلاله شمالی در بخش های مختلف تره بار، مصنوعات فلزی ، نفت و گاز ، پتروشیمی ، پلاستیک و … به تدریج افزایش خواهد یافت.

وی با تقدیر از همدلی و هم صدایی گروه های مختلف در استان گفت: باید از همه کسانی که دل در گرو تعالی و اشتغال استان دارند، تمجید و این افراد را ستود و این تفکر برای استفاده از ظرفیت های استان باید تقویت شود.

استاندار ایلام با اشاره با نامگذاری امسال توسط مقام معظم رهبری اظهار داشت: امسال به شعار تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرینی مزین شده که نشان می دهد آنچه می تواند موجب توسعه و ارتقا کشور شود، تولید است.

بهرام نیا گفت: تولید بر محور دانش بنیان باید مد نظر همه مدیران اجرایی باشد ، امسال تولید سنتی باید برچیده و دانش مبنای کار قرار گیرد، چراکه نتیجه توجه به دانش بنیان رونق اشتغالزایی است./ایرنا