پرچمی که زنان برافراشتند/ ترنج سیمین در دست بانوی کُرد

سرود ملی که نواخته شد، این بار پرچم جمهوری اسلامی ایران – دست‌بافته بانوی کرمانشاهی- در دستان دو دختر با لباس اقوام اصیل یکی از شرق و دیگری از غرب ایران زمین، بر روی سن به اهتزاز در آمد، و شکوه و جلال صنایع‌دستی ایران و اتحاد ایرانیان در تار و پود پرچم را نشان میداد و این سرآغازی بود برای اختتام هفتمین جشنواره بین المللی صنایع دستی و هنرهای سنتی فجر، سرو سیمین هفتم.

جوان‌ترین رویدادِ فجریِ ایران، شامگاه پنجشنبه – ۴ اسفند ۱۴۰۱- در حالی به کار خود پایان داد، که حدود ۲هزار نفر از خانواده گسترده هنرمندان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی از سراسر کشور در برج میلاد گرد هم آمده بودند، مراسمی که با اهتزاز این پرچم زیبا (دست بافته هنر گلیم‌بافی بانویی از هرسین کرمانشاه) در دست دو دختر با لباس اقوام محلی آغاز شد، با نمایش نمونه‌های فاخر آثاری که یکی‌یکی تا میانه رویداد بر روی سن چیدمان شد ادامه پیدا کرد و پایان‌بندی آن سروهای سیمینی بود که در دستان هنرمندان برگزیده این دوره به ثمر نشست و بذر رویای سروهایی برای سال آینده که به دل هزاران هنرمند محجوب دیگر نشست.

سالن مملو از هنرمندانی از سراسر کشور بود، تقریبا همه همدیگر را می‌شناختند، با نام کوچک، با خاطره‌های پر شور به رسم شاگردی و استادی، از نمایشگاه‌هایی هنری حتی در سال‌های خیلی دور، تنوعی از سلام‌ها و احوال‌پرسی‌ها با گویش‌های متنوع از اقوام ایران زمین، هنر در هنر محو بود، شوکت و عزت و احترام حرف اول در کنار هم بودن، ایرانی بودن و اصیل بودن؛ تقریبا جای خالی در سالن نبود اما هر شاگردی جایش را به استاد پیشکسوت تر خود می‌داد تا شان و منزلت در اوج باشد.

تیزرهایی که پخش میشد هر کدام معرف هنرهای ناب ایرانی بود، دستانی که فخر می‌آفرید و آبرو می‌ساخت، اگر چه این هنرها سالهاست ضامن معیشت و رزق و روزی مردمان هر خطه کشورمان است، اما مایه مباهات برای همه ایرانیان و زبان‌زد در گوشه گوشه جهان است، هر کدام از این هنرمندان هر جای جهان که رفته‌اند و هنرشان را به نمایش گذاشته‌اند نام ایران و ایرانی را جاودان کرده‌اند و اکنون جشنواره، فرصتی مغتنم شده است که متولیان قدرشناسی کنند و آبروداری. آن هم با نمادی دیگر از باغستان ایران، سرو در عددی مقدس، سرو هفتم.

تهران رکورددار سرو سیمین۷ شد

در این دوره از جشنواره، ۴ سرو سیمین به هنرمندان ملی و ۳ سرو سیمین به هنرمندان خارجی، ۵ لوح افتخار به هنرمندان داخلی اعطا شد. همچنین در بخش جانبی جشنواره در شب اختتامیه به دو هنرمند پیشکسوت که از سازندگان ضریح اماکن متبرکه عتبات عالیات بودند، لوح سپاس اعطا شد.

ترنج سیمین از جوایز ویژه جشنواره است که به بانوی هنرمند فعال در حوزه صنایع‌دستی از استان کردستان و جایزه رویش دوباره سرو که به خانواده‌هایی که هنر سنتی و صنایع‌دستی را به عنوان هنر خانوادگی نسل به نسل در خانواده حفظ کرده‌اند به خانواده خُسپی در رشته کلاش (گیوه کردی) از استان کردستان اعطا شد. همچنین بانوی هنرمند گلستانی تندیس ویژه میراث ناملموس را دریافت کرد.

در این رویداد سه هنرمند ایرانی که در دو سال گذشته در رویدادهای جهانی حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی مقام‌های جهانی کسب کرده‌اند، به عنوان نام‌آوران ایرانی در عرصه جهانی، لوح سپاس دریافت کرده‌اند.

برندگان ملی جایزه سرو سیمین جشنواره:

محسن کاوه در رشته معرق چوب از استان تهران

محسن آقامیری در رشته تذهیب از استان تهران

مسعود شکیبایی در رشته سرامیک از استان تهران

بابک ساعی در رشته قلمزنی از استان تهران

برندگان خارجی جایزه سرو سیمین جشنواره:

بی‌سیما جعفر در رشته افت‌های نقره‌ای از کشور عمان

امتیاز ابو آواد در رشته سوزن‌دوزی از کشور فلسطین

عبدالجبار خطری در رشته قلمکاری دو رویه از کشور هندوستان

در این بخش به ۵ هنرمند لوح افتخار جشنواره اهدا شد:

امین همتی در رشته جَوَک‌کاری از استان فارس

ندا دلنواز در رشته گلیم وِرنی از استان اردبیل

محمود تمتاجی با همکاری ابوالفضل کاظمی در رشته زری‌بافی از استان اصفهان

آیت گودرزی در رشته زره‌بافی از استان لرستان

علیرضا رستمی اسانلو در رشته سرامیک از استان مازندران

در جشنواره هفتم به ۸ هنرمند در چهار بخش هنر در حرم، ترنج سیمین، رویش دوباره سرو ، تندیس ویژه میراث ناملموس و نام‌آوران ایرانی به عنوان بخش های جانبی لوح سپاس اهدا شد.

هنر در حرم/ سازندگان ضریح اماکن متبرکه عتبات عالیات

مهدی اسدی در رشته قلمزنی از استان فارس

جلال غلامی در رشته خاتم‌کاری از استان فارس

با تواضع و فروتنی هر دو هنرمند به روی سن آمدند، نیمی از سالن به پای این اساتید دلباخته ایستاده دست می‌زدند، نیمی هم تلاش می‌کردند با تلفن همراه از آنچه اتفاق می‌افتاد فیلمی به یادگار بگیرند، قدم آهسته بر میداشتند، آرام و متین به روی سن رفتند و همه آنچه بود که حضرت عشق حسین (ع) مقدر کرد، آن هم در شب میلاد در بهترین روزهای شعبانیه. اساتیدی که هنرشان بر ضریح و درهای آستان مقدس نقش بسته و مباهات ما ایرانیان شده‌اند در سرزمین عشق کربلا.

ترنج سیمین

مهپاره اکبری در رشته رودوزی‌های سنتی از استان کردستان

زنان پیشتاز صنایع دستی هستند، ۷۵ درصد جامعه فعالان صنایع دستی را تشکیل می‌دهند، اینجا هم عرصه یکه‌تازی زنان است، بانوان یک به یک خوانده می‌شوند و تجلیل می شوند، به رسم مبارک جشنواره بانویی از کردستان برای دریافت ترنج سیمین جشنواره معرفی می‌شود، هنر در زیباترین شکل در لباسش تجلی دارد. او استاد چیره دست رودوزی های سنتی از کردستان است.

رویش دوباره سرو

مولود خسپی و آروین خسپی از خانواده خسپی در رشته کلاش (گیوه کردی) از استان کردستان

نسل در نسل حتی به ۶ نسل می رسد که هنر کلاش را در خانواده حفظ کرده‌اند، گیوه کردی اکنون چند سالی است جهانی شده، مریوان را به شهر جهانی کلاش می‌شناسند، استاد با فرزندش به روی سن می‌آید و سرو اهدایی را در دست می‌گیرد، آروین خسپی سال ۱۳۹۷ از طرف شورای جهانی صنایع دستی به عنوان جوانترین هنرمند حوزه صنایع دستی منطقه آسیا و اقیانوسیه انتخاب شده است،

میراث ناملموس

خدیجه پُقه در رشته سوزن‌دوزی ترکمن از استان گلستان

هنرمندی که با یک دست چنین غوغایی می‌کند، هنر سوزن‌دوزی را در درجه اعلا می‌داند و می‌آموزد؛ خدیجه پقه در ۶۳ سالگی همچنان مشغول بافتن فرش، گلیم، جاجیم و … است و دست از کار و تولید نکشیده است. او به همراه دخترش به جشنواره آمده بود، خدیجه از هفت سالگی در حادثه‌ای دستش را از دست داده بود. او نماد تحقق یافته‌ای است  از «خواستن توانستن است». از هیچ کسی هم گلایه ندارد وقتی در مقابل دوربین عکاسان جشنواره در کنار دخترش ایستاد همه را میهمان لبخند مهربانش کرد لبخندی به معنای امید به زندگی.

هنر سوزن‌دوزی ترکمن آذرماه ۱۴۰۱ به‌عنوان بیستمین عنصر میراث‌فرهنگی ناملموس کشورمان در هفدهمین نشست کمیته بین‌الدولی پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت جهانی شد.

نام‌آوران ایرانی در جهان

او را ابتدا صدا کردند تا به روی سن برود، شادی حبیب؛ کنار پله‌های سن که رسید نام هنرمند دیگری را هم خواندند، او به انتظار ایستاد تا محمدعلی ودود بیاید، به احترام ایستاد! وقتی استاد هنرهای چوبی مرد سال صنایع‌دستی جهان رسید تعارفی بین‌شان رد و بدل شد، اما زن همچنان به احترام مرد ایستاد. این رسم زنان ایران زمین برای همسرانشان است، شادی حبیب و محمدعلی ودود زوج هنرمندی که نامی جهانی دارند، تشویق حضار تمامی نداشت وقتی هنر عشق و احترام را کنار هم می‌دیدند. این بار تعارف مرد بود که همسر خود را حمایت می‌کرد و قاب عکسی به یادماندنی از یک خانواده هنرمند ایرانی.

شادی حبیب در رشته منبت و احجام چوبی از استان تهران / برنده ممتار جایزه زنان جهان ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ در ایالات متحده آمریکا

محمدعلی ودود در رشته هنرهای چوبی از استان مرکزی / مرد سال صنایع دستی ۲۰۲۲ از طرف شورای جهانی صنایع دستی در دهلی‌نو و سه دوره هنرمند برگزیده بخش صنایع دستی و میراث فرهنگی نمایشگاه جهانی “A Design Award ایتالیا – سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱

راضیه جلیلی در رشته طلا و جواهرات دست‌ساز از استان تهران / مدال طلا رشته جواهرسازی در چهل و ششمین مسابقات جهانی مهارت در سوییس/ سال ۲۰۲۲

دختر جوانی که چند ماه پیش در چهل و ششمین مسابقات جهانی مهارت در سوییس برنده جایزه جهانی مهارت شده بود، از جمله بانوانی بود که جایزه‌ای به عنوان نام‌آوران در عرصه جهانی را دریافت کرد. پایان مراسم هم عکس‌های یادگاری هنرمندان و پیشکسوتان ایرانی و خارجی داوران جشنواره با وزیر میراث‌فرهنگی و مسئولان صنایع‌دستی کشور بود و پرونده سرو سیمین هفت هم به پایان رسید و امید است هنر ایرانی در سایه‌سار این سروستان، پایدارتر و باشکوه‌تر از همیشه تاریخ شود.

در این دوره از جشنواره هنرمندان تهرانی با ۴ سرو سیمین و سه جایزه ویژه در جایگاه نخست قرار گرفتند، دو هنرمند از کردستان با دو جایزه ویژه (ترنج سیمین و رویش دوباره سرو) در مقام دوم، هنرمندان فارس با سه لوح سپاس در مقام سوم قرار گرفتند؛ استان های اردبیل، اصفهان، لرستان، مازندران و گلستان هر کدام با دریافت یک لوح سپاس در بخش های مختلف جنبی هفتمین جشنواره بین المللی صنایع دستی فجر، در جایگاه چهارم قرار گرفتند.

هفتمین جشنواره بین‌المللی صنایع‌دستی و هنرهای سنتی فجر با عنوان سرو سیمین ۷ با دبیری سیدمرتضی عمادی از ۲۶ بهمن تا ۴ اسفند در محل موزه ملی ایران برگزار شد. ۶ دوره از این جشنواره به صورت ملی برگزار شده و امسال برای اولین بار به صورت بین‌المللی برگزار می‌شود.

در حاشیه این رویداد هنری، ۱۳ کارگاه آموزشی با حضور مدرسان ایرانی و خارجی در دو بخش ملی و بین‌المللی برگزار می‌شود و هر روز یکی از هنرمندان پیشکسوت این حوزه به عنوان رئیس افتخاری ضمن بازدید از آثار نمایشگاه یک اصله نهال سرو در محوطه موزه ملی ایران غرس کردند.

اختتامیه هفتمین جشنواره بین‌المللی صنایع‌دستی فجر عصر امروز چهارم اسفند ۱۴۰۱ – با معرفی برگزیدگان و اهدای سرو سیمین ۷ به ۷ نفر از هنرمندان ملی و بین المللی در برج میلاد تهران برگزار شد./ایرنا