سعدی شیرازی در نگاه رهبر معظم انقلاب

به گزارش خبرنگار ایرنا، طنین غزل افصح المتکلمین سعدی شیرازی، قرن هاست که کام مردمان جهان را شیرین کرده و ترنّم آن رخوت از جان عاشقان گرفته و هر انسانی در هر گوشه از این کره خاکی به لطف تلذذ اشعارش بسیاری مصائب از سر گذرانده‌ است.

سعدی استاد بی‌رقیب، پادشاه و سلطان سخن این مرز و بوم است که زبان بوستان و گلستان وحکایت‌های شیرینش به تعالی معنا و زبان در ایران کمک شایانی کرده است؛ شاعری که متعلق به همه‌ قرن‌ها و محبوب همه‌ قشرهاست و نزد حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است به گونه‌ای که ایشان در بیاناتشان به مناسبت‌های مختلف در پنج دهه اخیر، با تجلیل از شیخ اجل، به محتوای آثار او به ویژه در «بوستان» و «گلستان» نیز اشاره داشته‌اند و تجلیل از سعدی را تجلیل از شعر و نثر شیوا و همچنین اخلاق، حکمت، معرفت بلیغ و رسا دانسته‌اند.

رهبر معظم انقلاب برای معرفی جایگاه برجسته‌ او می‌فرمایند: سعدی شیرازی با بوستان و گلستانش نه تنها از نظر اخلاقی بر جامعه ایرانی از همان زمان تا امروز تأثیر گذاشته است، بلکه او را شاید بتوان نخستین معلم هر ایرانی در یادگیری و درک شیرینی زبان فارسی دانست.

بدون شک اشاره به نام و محتوای شعری سعدی در فرمایشات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از دیرباز حاکی از اهمیت این شاعر نزد ایشان است.

سعدی پایه‌ای برای بنای استوار ادب پارسی

رهبر معظم انقلاب آبان‌ماه سال ۶۳ در پیامی به مناسبت برگزاری کنگره‌ بزرگداشت سعدی شیرازی، این شاعر را یکی از پایه‌های بنای استوار ادب پارسی قلمداد کرده و فرمودند: در این دوران که انقلاب مبارک اسلامی پهنه‌ زندگی ما مردم ایران زمین را قلمرو ارزشهای اسلامی ساخته، و حکمت و معرفت را در جایگاه شایسته‌ خود نشانیده، به جاست که ذکر جمیل سعدی بر زبان ارزش‌گزاران آن ارزشها و یاد او در خاطر رهروان آن وادی‌ها مکرر و مؤکّد گردد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه این پیام افزودند: بی شک سعدی یکی از پایه‌های بنای استوار ادب پارسی و محصول شعر و نثر و تشکیل‌دهنده‌ یکی از برازنده‌ترین اندام‌های پیکره‌ شکوهمند فرهنگ کنونی ماست؛ پند سعدی که مایه گرفته از معارف قرآن و حدیث است همواره نقش زرین خاطر پندآموزان و زبان فصیح و صریح او، رازگشای گنجینه‌های معانی برای دل‌های جوینده و مشتاق بوده است. و امروز مانند همیشه عزیزترین هدیه‌ احباب سخن و ارباب خرد را می‌توان در بدایع طیبات دیوان او و زیباترین گل‌های اندیشه‌ بشری را در گلستان مصفای نظم و نثر او جست و یافت.

سعدی شاعر دیروز و امروز

مطالب و سخنان رهبر معظم انقلاب در ۲۷ بهمن ماه ۱۳۷۰ در دیدار با اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم گوشه‌ای دیگری از ارج نهادن ایشان به ستاره آسمان پر فروغ ادبیات ایران زمین است. ایشان در این دیدار بر ضرورت بهره‌گیری از واژه‌ها و زبان اصیل فارسی تاکید کردند و با بیان اینکه واژه‌سازی برای زبان و پیش بردن و ترقی دادن زبان، یک امر بسیار مهم است، فرمودند: به نظر من، هنر بزرگ کسانی مثل سعدی یا حافظ یا فردوسی این است که ۷۰۰ سال پیش یا هزار سال پیش، طوری حرف زدند که ما امروز وقتی که آن سخنان را باز می‌گوییم، اصلاً احساس غربت و وحشیگری نمی‌کنیم؛ اصلاً زبان، زبان امروز است؛ یعنی حقیقتاً می‌شود گفت که هزار سال جلوتر از زمان خودشان حرف زدند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: یقیناً مردم زمان سعدی، به رسایی و شیوایی «بوستان» حرف نمیزدند؛ نثر آن دوره‌ها در اختیار ماست و داریم میبینیم. «بوستان» یا «گلستان»، این‌طور سلیس و روان و شیواست. امروز وقتی که انسان شعر آن زمان را میخواند، مثل این است که دو نفر دارند با زبان شیرین فارسیِ امروز با هم حرف میزنند؛ همین‌طور است حافظ؛ همین‌طورند بعضی از شعرای برجسته و خوب سبک هندی. علی ایّ‌ حال، باید زبان را پیش برد؛ یعنی همچنان‌که آنها جلوتر از زمان خودشان حرکت کردند، ما هم باید حرکت کنیم.

حضور رهبر معظم انقلاب بر سر مزار سعدی

عصر روز ۱۴ اردیبهشت ۱۳۷۸ بود که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در سفر به استان فارس با حضور در آرامگاه سعدی شیراز محل دفن شاعر پرآوازه ایران، یاد این سخن سرای بزرگ و کم نظیر را گرامی داشتند. حضوری که حاکی از ارادت و اخلاص ایشان به این شاعر بزرگ پارسی‌زبان است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین در دیدار شاعران در ۲۵ شهریور ۱۳۸۷ نیز سعدی را در قله شعر اخلاقی دانستند و گفتند: شعر اخلاقی ممکن است در عالی‌ترین حد خوبی هم باشد. شما به تاریخ ادبیات ما نگاه کنید. سعدی از جهت شعر اخلاقی و شعر نصیحت و پند در قله است.

سعدی شاعری در قله ادبیات

یکم مردادماه سال ۱۳۹۲ و همزمان با شب میلاد کریم اهل بیت، امام حسن مجتبی(ع) هم حسینیه‌ امام خمینی(ره) میزبان اهالی فرهنگ و هنر، استادان زبان و ادب فارسی و شعرای پیشکسوت و جوان کشور و جمعی از شاعران پارسی‌گوی افغانستان و تاجیکستان و هندوستان بود.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در این دیدار با اعتقاد به اینکه گنجاندن معارف اسلامی، سبک زندگی اسلامی، اندیشه‌ حکیمانه و مسائل لازم برای آموختن به انسان‌ها نباید در شعر مورد غفلت قرار گیرد به شعر برجستگان و بزرگان ادب فارسی نظیر سعدی اشاره کردند و گفتند: در سروده‌های این شاعر بزرگ، بیان احساسات و دلتنگی‌ها وجود دارد، اما «حکمت و اندیشه» نیز در سراسر اشعار او گسترده است و در واقع اندیشه‌ حکیمانه است که شعر و شاعر را به قله می‌رساند.

رهبر انقلاب اسلامی در ۳۰ اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۸ نیز بر این موضوع تأکید کردند و فرمودند: سعدی، حافظ، مولوی، فردوسی؛ این‌ها قله‌های شعر فارسی‌اند. شما ببینید شعر اینها که قلّه‌ی هنر شعریِ طول تاریخ ما است، در چه جهت هایی به کار رفته است؛ سعدی یک بوستان دارد که بهترین اثر هنری او است، گلستان پس از بوستان قرار می‌گیرد و در بوستان شما می‌بینید این هنر فاخرِ فوق‌العاده برجسته همیشه در خدمت اخلاق، در خدمت تعلیم، در خدمت تعهّد است؛ از اوّل تا آخرِ بوستان این جوری است یعنی هنر شعر در خدمت اخلاق است.

سعدی شاعری حکیم

امسال هم در شب ولادت کریم اهل‌بیت حضرت امام حسن مجتبی (ع) جمعی از اهالی شعر و فرهنگ و اساتید ادبیات فارسی میهمان رهبر انقلاب بودند؛ در این دیدار که چهارشنبه ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ همزمان با اقامه‌ نماز مغرب و عشاء برگزار شد شماری از شاعران جوان و پیشکسوت کشورمان، اساتید ادبیات فارسی و همچنین تعدادی از شاعران فارسی‌زبان غیر ایرانی حضور داشتند.

رهبر معظم انقلاب در این دیدار نیز به نقش مؤثر سعدی در ادبیات اشاره کردند و با اعتقاد به اینکه شعر یک رسانه‌ اثرگذار و ماندگار است،فرمودند: تولید سرمایه‌های معرفتی و معنوی جزو خصوصیات شعر فارسی است. در شعرهای دیگر، تا آنجایی که حالا ما میدانیم، نه اینکه وجود نداشته باشد، به این شدت وجود ندارد؛ یعنی ما قلّه‌های شعر فارسی را که نگاه میکنیم، یا حکیمند مانند نظامی یا حکیم فردوسی یا مولانای معرفت و عرفان و معنویتند یا حافظ قرآنند یا مثل سعدی کتابشان پُر از حقایق و معارف حِکمی و معنوی است.

ایشان افزودند: از آن بالا بگیرید بیایید پایین تا برسیم به سعدی، به حافظ، به جامی، به صائب، به بیدل؛ ببینید، اینها همه حکیمند، همه‌ی اشعار اینها حکمت است؛ یعنی شعر ما، شعر فارسی، در طول زمان حاملِ حکمت بوده، حاملِ معرفت بوده، سرمایه‌های معنویِ ما را حفظ کرده و بر آنها افزوده؛ یعنی شما اگر چنانچه در یک حدّ خاصّی از معرفت باشید، وقتی که مثلاً مثنوی مولانا را میخوانید، این معرفت افزایش پیدا میکند؛ یعنی تولید معرفت میکنند، تولید این سرمایه‌ را میکنند، فقط حفظ سرمایه نیست؛ خصوصیّت شعر فارسی این است.

رهبر انقلاب تأکید کردند: مهم این است که این سرمایه‌سازی و پاسداری سرمایه در سخت‌ترین شرایط هم اتفاق افتاده؛ مثلاً در تاخت‌وتاز مغول. شما ببینید، در دوران تاخت‌وتاز مغول، ما عطار داریم، مولوی داریم، سعدی داریم، حافظ داریم؛ اینها همه مال دوران مغول و تیمور است دیگر؛ یعنی وقتی است که کشور در شرایط سخت تاخت‌وتاز بیگانگان قرار داشته، همه چیزِ کشور تحت تأثیر این بوده، امّا معرفت و شعر و معنویت متوقف نشده؛ این خصوصیت شعر فارسی است و ما اینها را در مورد شعرمان باید بدانیم.

جریان‌ساز بودن آثار سعدی

اهمیت شعر و شاعران در کلام و سخنان آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب بر هیچکس پوشیده نیست؛ این در حالیست که نقش آیت الله خامنه‌ای در پیشرفت ادبی کشور و درخشش شاعران انقلاب، نقشی ممتاز و بی‌بدیل است. از اهتمام ایشان به ادبیات همین بس که در روزهای پُر آشوب پس از پیروزی انقلاب، تصمیم گرفتند شاعران برجسته را برای ساختن فرهنگ جدید در کشور فرابخوانند. امروز هم جایگاه شاعران در سخنان‌ ایشان نمود بسیاری دارد؛ چه بسا که بارها و بارها بر جریان‌ساز بودن آثار شاعرانی از جمله سعدی تأکید کرده و نگاه این شاعران را در امور مختلف زندگی و حاکمیتی مؤثر دانسته‌اند./ایرنا