آب‌هایی که زندگی می‌بلعند

به گزارش خبرنگار ایرنا، شب از نیمه گذشته بود و صدای «آی … آی …» ناله زنی در خواب به گوشم رسید، هراسان و دلواپس از خواب پریدم، یکی یکی اتاق ها را گشتم؛ شاید صدای ناله بچه هایم باشد، بچه ها و همسرم در خواب عمیق بودند، برای آرامش خودم چند بار ذکر صلوات فرستادم و دراز کشیدم، چند دقیقه نگذشته بود و من در خواب و بیدار که گوشیم زنگ خورد و صدای ناله برادر زاده ام که می گفت «عمه امیررضا غرق شده …»

و حالا دوباره با گذشت بیش از ۴۲۰ شبانه روز از آن شب لعنتی ‌و کابوس ها و لحظه های دهشتناک، غرق شدن یک جوان دیگر، این ماجرا و ثانیه ثانیه غمی که به سلول های بدنم از آن داغ فرو رفت، از پیش چشمانم و فکر و خیالم نمی رود.

من آن شب با هر جان کندی بود، لباس پوشیدم و هراسان همراه شوهرم راه افتادیم، تا سد شیان «جایی که امیررضا غرق شده بود» بیش از ۱۴۵ کیلومتر فاصله بود ….

تمام طول مسیر به فکر دروغ بودن ماجرای غرق شدن خواهرزاده ام بودم، اصلا برایم قابل باور نبود همان روز پنج شنبه همراه خواهرم رفته بود پیش مادرم و امتحان پایان ترم داشت، سال آخر دبیرستان بود و تا چهار هفته دیگه باید کنکور شرکت می کرد و …

انگار مسیر طولانی ایلام – اسلام آباد یک هزار و ۴۵۰ کیلومتر شده و جاده تمامی نداشت و این دلواپسی و مرگ غیر قابل باور بر هر سانتی متر طول جاده هزار متر دیگه اضافه می کرد.

بالاخره رسیدیم، خواهرم میان سنگ و خاک های کنار پاسگاه همچون مرده ای نشسته بود و تکان نمی خورد، با هر جان کندنی بود خودمان را کنار آب رساندیم، یکی یکی برادرها و دیگر خواهرانم می آمدند و …

صدای خواهر بزرگترم که رو به آب امیررضا را بلند بلند صدا می زد همچون پتکی بر سرم فرود می آمد، هر لحظه که خورشید از پشت کوه بالاتر می آمد و روز روشن تر، به جمعیت کنار آب که برای دیدن ماجرا و همدردی با ما آمده بودند، بیشتر می شد.

یکی دو ساعت دیگر که گذشت غواص هایی که دیشب تا دیر وقت در آب به دنبال جسد امیررضا می گشتند، دوباره آمدند…

صدای ناله و شیون مادر؛ خواهر و برادرهایم و مردمی که آنجا با ما همدردی می کردند در این گرمای سوزان کربلایی و قیامتی در آن منطقه برپا کرده بود.

به گفته بومیان محلی این چندمین جوان بود که در این سد غرق می شد، یکی از زن ها می گفت: ماه قبل مادری همراه تنها پسرش به کنار سد آمده بودند که یکباره پسر در آب افتاد و غرق شد …

جستجو همچنان برای یافتن جسد بی نتیجه بود، طبق رسوم محلی و قدیمی گروهی از مردم روستا رفتند و چند نفر را آوردند که ساز چمری بزنند تا شاید آب جسد را پس بدهد.

نوای غمگین ساز همراه شیون و ناله هر کدام از ما که دیگر رمقی برایمان باقی نمانده بود تا ساعت یک ظهر ادامه داشت و بالاخره یکی از غواص ها جسد را پیدا کرد، تیشرت سفید رنگش و جسم بی جانش را در کاور سیاهی گذاشتند و …

دنیا دور سرم می چرخید، ۲ روز پیش که دوباره جوان دیگری در آب غرق شده بود و حالا بعد از ۲ روز جسدش پیدا شده همه آن لحظات را بارها و بارها در پیش چشمانم مجسم کردم، چقدر دردناک و غیر قابل تحمل، لحظه لحظه اش، سلول به سلول تنم درد کرد تا بالاخره جسد پیدا شد، مثل اون روز هر بار با خودم می گفتم: دروغ است و الان امیررضا از اون طرف آب می آید اما …

شاید این حادثه برای خیلی از هموطنان در نقاط مختلف کشور رخ داده باشد که به دلیل شنا در کنار سدها و آب های سطحی و رودخانه های فصلی عزیزانشان را آب بلعیده باشد.

بی گمان مرگ عزیز گرچه بسیار غم انگیز و دردناک است؛ اما ثانیه به ثانیه لحظاتی که غواص ها به دنبال جسد غرق شده می گردند، غم انگیز تر و دردناکتر …

انگار زمان متوقف می شود و تو مانده ای در دره وحشت و درد که با نیشتر قلبت و جانت را تکه تکه می کنند و نمی توانی خودت را با هیچ مسکنی از این درد نجات دهی.

سال قبل که ۲ برادر به همراه دایی شان برای تفریح رفته بودند و هر سه در یک لحظه غرق شدند و غواص جسد بی جان هر سه را از آب بیرون کشید.

حمزه محمدی یکی از ماهرترین غواص های کشور و کارمند بخش آتش نشانی پتروشیمی ایلام است که چند روز قبل جسد جوان ایلامی را از تنگه کفن لا (تلخاب) بعد از گذشت ۲ روز جستجو از آب بیرون کشید.

آرام، متین و بسیار محجوب روی صندلی که می نشیند، از ۱۷ سال سابقه کارش در واحد امداد و نجات و غریق نجات می گوید و جسدهای جوانان و کودکانی که از آب گرفته.

سال ها قبل هر وقت در آب های استان کسی غرق می شد، خانواده متوفی باید ۳۰ الی ۵۰ میلیون تومان هزینه می کردند تا چند غواص از استان های دیگر بیایند و با وجود گذشت چند روز جسد عزیزشان را آب بگیرد.

وقتی درد و رنج یکی از این خانواده ها را دیدم، در سن نوجوانی بودم، آنقدر تحت تاثیر قرار گرفتم که مصمم شدم به هر طریقی غریق نجات و غواصی را بیاموزم.

با وجود سختی ها و کار طاقت فرسا در داخل آب با لباس و تجهیزات، تعفن برخی از آب های لجنی، خطرات پیش‌بینی نشده و هزاران اتفاق دیگر هر روز بر این اراده و علاقه ام بیشتر شد.

همه آموزش های سخت و طاقت فرسا را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشتم و با هزینه خودم شروع به خرید تجهیزات به میزان محدود کردم.

هر وقتی اتفاقی می افتد؛ بلافاصله به محل حادثه می رفتم و تمام تلاشم را برای پایان دادن به درد و رنج پدر و مادری که در انتظار دیدن جسد بی جان فرزندشان بودند، می کردم.

ترس و نگرانی از همه حادثه هایی که ممکن بود برایم رخ دهد؛ یک لحظه هم به ذهنم خطور نمی کرد و تنها از اینکه به پایان استرس و اضطراب و رنج خانواده حادثه دیده پایان دهم؛ خرسند بودم.

بعد از گذشت چند سال روز تولد دخترم در حالیکه در بیمارستان در انتظار تولد فرزندم بودم، تماس گرفتند که یک نفر در سد ملکشاهی غرق شده و من باید راهی می شدم.

یک لحظه خواهرم که پرستار بیمارستان بود؛ بچه را از پشت شیشه نشانم داد و من راهی انجام عملیات شدم.

هنوز پایم را از بیمارستان بیرون نگذاشته بودم که حس پدر شدن و وابستگی به فرزند تازه متولد شده ام آنچنان قلبم را پر کرده بود که یک لحظه به خودم گفتم؛ خدا به داد دل پدر و مادرش برسد.

چندین ساعت طول کشید تا پس از جستجو در زیر آب بالاخره جسد را از آب گرفتم و تحویل خانواده اش دادم.

از آن روز به بعد ماجرای غواصی برای پیدا کردن اجساد متولی در داخل آب ها یا کمک و امداد به حادثه دیدگان رنگ و بوی دیگری گرفت و این بار نه به عنوان یک شغل بلکه با احساس مسئولیت و حس همدردی بیشتری با خانواده متوفی برایم شکل گرفت.

اکنون بیش از ۱۷ سال است مشغول این کار هستم و حتی در حساس ترین شرایط زندگیم باز برای عملیات امداد و نجات و غواصی راهی شده ام.

چند سال قبل در مراسم سومین روز فوت مادرم در مسجد اطلاع یافتم یک نفر در ملکشاهی غرق شده است.

بلافاصله مراسم را ترک و راهی عملیات شدم؛ هنوز چند کیلومتر نرفته بودم که در مسیر یک خودرو پراید را دیدم که آتش گرفته و کسی جرات نزدیک شدن به آنرا نداشت.

از خودروها و دوستانم خواستم دو طرف جاده را ببندند و بلافاصله با کپسول آتش نشانی بر اساس آموزش ها و مهارت های حرفه ای که قبلاً آموخته بودم، آتش را مهار و در فاصله کمتر از یک ساعت برای پیدا کردن جسد راهی سد ملکشاهی شدم.

پس از چند ساعت عملیات نفس گیر بالاخره جسد را از آب گرفتم و در آن روز با مدد خداوند توانستم به خوبی از پس آن حوادث برایم.

بررسی علت اصلی غرق شدگی

حمزه محمدی، عدم استفاده از وسایل ایمنی و جلیقه نجات، ناآگاهی به فنون شنا، آب های منطقه، نجات جان کس دیگر که در آب افتاده و عدم مهارت های لازم لیدرهای گردشگری به مهارت های امدادی را از جمله عوامل غرق شدن افراد جوان برشمرد.

وی افزود: بیشتر افراد به دنبال گرمای هوای برای تفریح و سرگرمی به کنار آب و سدهای اطراف شهر و مناطق مختلف می روند و معمولا در این ایام تابستان غرق شدگی افزایش می یابد.

این غواص حرفه ای یادآور شد: البته خوشبختانه امسال آمار غرق شدگی در استان نسبت به سال های قبل کمتر شده است.

ماجرای غرق شدن جوان چواری در تنگه کفن لا

محمدی به اسم تنگه اشاره می کند و می گوید این تنگه به دلیل خطرناک بودن و حادثه خیر بودنش از گذشته به کفن لا یعنی جایی که باید کفنت را کنار بگذاری مشهور بوده و نام دیگرش تلخاب یعنی آب تلخ است.

وی افزود: این منطقه یکی از نقاط پر حادثه است که معمولا سالی ۲ الی سه نفر در آن غرق می شود و تنها با هزینه کرد مبلغی و احداث پل معلق و حوضچه های پایین دستی آنرا می توان ایمن سازی کرد تا کمتر شاهد این اتفاقات ناگوار در آن باشیم.

زمان طلایی نجات

محمدی یادآور شد: افرادیکه در آب می افتند و یا در حین شنا دچار غرق شدگی می شوند، ۲ الی سه بار به سطح آب برای کمک خواستن و نجات جان خود می آیند اما همان بار اول بطور معمول آب وارد دهان و ریه های آنها شده و به دلیل اسپاسم عضلانی؛ استرس و ترس دیگر توان حرکت و تقلا ندارند و در صورتیکه کسی به آنها کمک نکند؛ غرق می شوند.

وی زمان طلایی نجات را ۶ دقیقه برشمرد و اضافه کرد: البته برای کسانیکه با احیا و انجام دقیق خارج کردن آب از ریه فرد مهارت داشته باشند.

این غواص حرفه ای تاکید کرد اگر کسی به فردی که در آب افتاده کمک نکند؛ کمتر از یک دقیقه فرد دچار خفگی می شود.

راه های کمک به افراد در حال غرق

محمدی اظهار کرد: بطور معمول در بیشتر حوادث غریق دوم کسی است که می خواهد ناجی باشد و بزرگترین اشتباه این است که اگر آشنا به فنون شنا نباشد؛ خود را برای کمک به فرد دیگر داخل آب بیندازد.

وی افزود: مواقع بروز این حوادث باید خونسردی خود را حفظ و با هر وسیله ای که در دسترس دارد اعم از بطری جا آب معدنی و نوشابه، پارچه، تکه چوب و هر شی سبکی که در دم دست دارد؛ به فرد کمک کند زیرا همان شی کوچک می تواند به فرد کمک کند تا در آب فرو نرود.

وی تاکید کرد: در تجربیاتی که در این سال ها کسب کرده ام به چشم خود شاهد بودم حتی حرفه ای ترین افراد نیز به دلیل یک بی احتیاطی دچار صدمه و مرگ شده اند.

سیمره قاتل مهربان

وی یکی از پر حادثه ترین رودخانه های استان را سیمره عنوان می کند و می گوید: این رودخانه بزرگ به قاتل مهربان مشهور است؛ زیرا با وجود آرامی و خروشان نبودن همواره موجب مرگ افرادی که در آن افتاده اند؛ شده است.

محمدی اظهار کرد: افراد باید آگاه باشند حتی داشتن جلیقه نمی تواند مانع غرق شدگی در این آب ها شود؛ زیرا هر آبی که در پشت سدها قرار دارد به دلیل وجود ناهمواری ها، لغزندگی و عوامل دیگر نظیر گیر کردن به شاخ و برگ درختان فرد را به زیر آب کشیده و غرق می کند و جلیقه تنها کمک می کند سریعتر جسد فرد پیدا شود.

لزوم فراگیری آموزش به لیدرهای گردشگری

وی یکی دیگر از مناطق حادثه خیر استان که معمولا همه ساله دهها گردشگر از آن بازدید می کنند را دره ویژدرون برشمرد و گفت: همه ساله بیش از دهها حادثه اعم از غرق شدگی، پرت شدن از دره، شکستگی و … برای افراد گردشگر در این منطقه رخ می دهد.

محمدی گفت: افراد لیدر به صورت انفرادی حدود ۵۰ تا ۱۰۰ نفر را برای گردشگری به این مناطق می برند؛ در حالیکه بر اساس استانداردهای جهانی و دستورالعمل های امداد و نجات هر لیدر تنها می تواند پنج الی هفت نفر را راهنمایی کند.

وی تاکید کرد: این افراد باید آموزش های تخصصی و حرفه ای نظیر دوره های ای سی اس را بیاموزند و بعد به عنوان لیدر فعالیت و موظف شوند؛ هنگام اعزام کاروان گردشگری به مناطق حادثه خیز با هماهنگی با مرکز فوریت ها از هرگونه حادثه پیش بینی نشده جلوگیری کنند و یا در صورت بروز اتفاق از امداد سریع آنها در نزدیکترین محل برخوردار شوند.

وی افزود: چه بسا افراد صدمه دیده ای در بین گردشگران بوده که به دلیل تاخیر در امدادرسانی و ناآگاهی افراد لیدر جان خود را از دست داده اند.

عدم توجه گردشگران به تابلوهای هشدار دهنده

محمدی گفت: با وجود اینکه بسیاری از تابلوهای شنا ممنوع و علائم هشدار دهنده در حاشیه سدها نصب و یا حتی محوطه اطراف سدها فنس کشی شده اند؛ اما برخی افراد با پاره کردن فنس و بی توجه به علائم به این آب ها نزدیک و در بیشتر مواقع دچار حوادث ناگوار می شوند.

محمدی گفت: بر اساس آمار غرق شدگی سومین عامل مرگبار در کشور شناخته شده که باید برای پیشگیری از آنها راهها و اقدامات اثرگذار و آگاهی بخش به مردم ارایه شود.

این غواص حرفه ای تاکید کرد: بدون شک دستگاه های متولی با هزینه‌های کمی می توانند به مسئولیت اجتماعی خود در قبال مردم عمل و از این حوادث ناگوار پیشگیری کنند.

حمایت بی دریغ مسئولان پتروشیمی برای کمک به شهروندان

محمدی یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در تداوم کمک به شهروندان و افراد آسیب دیده از حوادث را حمایت بی دریغ مسئولان پتروشیمی ایلام به ویژه رییس آتش نشانی این شرکت برشمرد و گفت: بدون شک اگر حمایت ها و همکاری این مجموعه نبود؛ من بسیاری از روزها باید در محل کار و اتاق خودم بوده و نمی توانستم در عملیات امداد شرکت کنم.

محمدی تصریح کرد: بنا به وظیفه انسانی و احساس مسئولیت اجتماعی خوشبختانه مجموعه مدیریت ارشد پتروشیمی در هر حادثه ای که شهروندان اعلام نیاز کنند؛ با حضور بنده موافقت می کنند و من با آسودگی خاطر از محل کار به عملیات اعزام می شوم.

وی افزود: سال گذشته حتی با همکاری مدیرعامل پتروشیمی تجهیزات تخصصی برای غواصی نیز برای بنده تهیه شد که با کمک آنها بهتر می توانم به کارم ادامه دهم.

این غواص حرفه ای ادامه داد: بی گمان حضور داخل آب با این تجهیزات خالی از خطر نیست زیرا در برخی مواقع من در تور ماهیگیری گیر افتاده و یا به موانع سختی برخورد می کنم اما با کمک وسایلی که به همراه دارم؛ خود را نجات داده و برای پیدا کردن اجساد تلاش می کنم.

این غواص حرفه ای دردناکترین حادثه برای جسدیابی را مربوط به یک خانواده که ۲ فرزند هشت و ۱۲ ساله آنها در آب غرق شده بودند؛ ذکر کرد و گفت: با وجود اینکه شب ساعت ۱۰ به روستای مورد نظر رسیدم؛ اما به دلیل بی‌قراری و بی تابی های مادر بچه ها برای آرام کردن دلش در آن شب تاریک داخل آب رفتم و ساعت ۲ بامداد جسدها را از آب بیرون کشیدم.

محمدی افزود: دید در زیر آب تا حدود یک متر است و در برخی از آب های گل آلود دیگر تنها با کمک حس لامسه می توانی به دنبال اجساد بگردی.

وی از مسئولان خواست در مکان های گردشگری حادثه خیز حتما تیم سه نفره غواص را مستقر کنند؛ چراکه استقرار آنها در روزهای تعطیل که بیشتر مردم به این مناطق مراجعه می کنند؛ هزینه کمی ممکن است داشته باشد؛ اما در صورت وقوع حادثه هزینه سنگینی اعم از تهیه ماشین آلات، دستگاه های تنفسی، غذا ؛ و مهمتر از همه هزینه جانی و مرگ افراد و آسیب ها و آثار روانی غیرقابل جبران آن بر خانواده ها به بار می آید.

رییس آتش‌نشانی پتروشیمی ایلام نیز در خصوص حس مسئولیت اجتماعی و کمک به همنوعان از سوی افراد حاضر در این مجموعه اعتقاد دارد: بدون شک افراد آتش نشان شرکت پتروشیمی فقط برای مهار و امداد در اتفاقات و حوادث احتمالی در مرکز صنعتی استخدام شده اند؛ اما با توجه به اینکه آقای محمدی از افراد این مجموعه دارای تخصص و مهارت های ویژه ای است؛ در حوادث داخل و خارج از استان به کمک افراد آسیب دیده از پرت شدن از دره و غرق شدگی می رود.

فریدون فیض الهی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: حمزه محمدی یکی از نیروهای کلیدی مجموعه آتش نشانی است و باید در محل کار حضور داشته باشد؛ اما به خاطر حس نوع دوستی با ایثار و از جان‌گذشتگی در شرایطی که مردم دچار گرفتاری می شوند؛ با ایشان همکاری می کنیم که برای کاهش آلام و رنج های خانواده های آسیب دیده به دنبال اجساد بگردد یا در سایر حوادث امداد رسانی کند.

وی در خصوص حمایت از این غواص حرفه ای گفت: تجهیزات و وسایل غواصی گران قیمت هستند و با هزینه بالایی از برندهای معتبر باید تهیه شوند تا ایمنی غواص را تامین کنند و ایشان در بسیاری از مواقع از جیب خود برای تامین دارو، رفت و آمد به محل حادثه و غذا هزینه می کند و ما برای حمایت این امدادرسانی ها را به عنوان ماموریت برای ایشان لحاظ می کنیم و مدیران ارشد پتروشیمی با احساس مسئولیت اجتماعی در قبال مردم استان با حضور مداوم ایشان در این قبیل ماموریت ها موافقت و تا جاییکه ممکن باشد؛ حامی ایشان هستند.

فیض الهی گفت: با توجه به فصل تابستان و افزایش آمار غرق شدگی از خانواده ها انتظار داریم ضمن رعایت همه نکات ایمنی در مناطق حادثه خیز حضور پیدا نکنند و جان عزیزانشان را به خطر نیندازند.

آمار غرق شدگی در ایلام بالاست

مدیرکل پزشکی قانونی ایلام ضمن تایید بالا بودن آمار غرق شدگی در استان گفت: متاسفانه با وجود اینکه ایلام جزو استان‌های آبی کشور و برخوردار از سواحل دریایی نیست؛ اما آمار غرق شدگی در آن در رتبه های بالای کشوری است.

دکتر مهرشاد طهماسبی اظهار کرد: حتی در برخی سال ها پس از استان های گیلان و مازندران در ردیف سوم نیز قرار داشته است.

وی افزود: سال های اخیر تلاش شده با ابلاغ دستورالعمل های متعدد و آگاهی بخشی به مردم از وقوع این حوادث جلوگیری شود.

مدیرکل پزشکی قانونی ایلامی گفت: سال ۹۹، ۱۴ مورد غرق شدگی در استان رخ داد که پنج مورد زن و ۹ مورد مرد بودند و سال ۱۴۰۰ این آمار به ۱۰ نفر رسید که همگی مرد بودند.

طهماسبی ادامه داد: آمار غرق شدگی در سال ۱۴۰۱، هشت مورد بوده که همگی مرد بوده اند.

وی با هشدار به خانواده های که برای تفریح به کنار آب های سطحی، کنار رودخانه های فصلی و سدها می روند؛ گفت: شنا در این آب ها علاوه بر اینکه از نظر بهداشتی مناسب نیست؛ بلکه از نظر روانی و اجتماعی به عنوان یکی از مخاطرات سلامت آنها را به خطر می اندازد.

مدیرکل پزشکی قانونی ایلام اضافه کرد: به همه مردم بخصوص جوانان توصیه می کنیم در این آب ها شنا نکنند و اگر در روستاها دارای رودخانه های فصلی و کم عمق به آب تنی می پردازند؛ حتما تجهیزات شنا و غریق نجات را به همراه داشته باشند.

طهماسبی به ضرورت اطلاع رسانی به خانواده ها، نوجوانان و کودکان به منظور اعلام خطرناک بودن شنا در رودخانه ها و سدها تاکید کرد و یادآور شد: فصل تابستان بطور معمول غرق شدگی و در فصل زمستان گاز گرفتگی از جمله حوادثی هستند که بیشترین آمار مرگ و میر و حوادث در اثر آنها رخ می دهد./ایرنا