فرجام ناخوش ترور فیزیکی و تروریسم اقتصادی برای ترامپ

حجت الاسلام حسن روحانی، روز چهارشنبه دهم دی ماه در جلسه هیئت دولت در واکنش به شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی خطاب به آمریکا گفت «شما دست سردار ما را قطع کردید، باید پای شما را از این منطقه قطع کرد. تا وقتی در این منطقه حضور دارید، انتقام نهایی را نگرفتیم. وقتی پای شما در این منطقه قطع شود، ما انتقام نهایی را گرفته ایم.» روحانی پایان ترامپ را یکی از آثار این کار وقیحانه و احمقانه عنوان کرد و گفت: تا چند روز دیگر دوران حکومت این قاتل وحشی و دیوانه به پایان می‌رسد و کل تاریخ و حکومتش به زباله‌دان تاریخ می‌رود.

در کنار ترور مسوولان عالی رتبه نظامی همچون شهادت سردار سلیمانی، موضوع مهم دیگر، تروریسم اقتصادی است. با ترک کاخ سفید از سوی ترامپ احتمال اینکه پرونده کارزار فشار حداکثری او نیز بسته شود، دور از ذهن نیست اما در این سال های تحریم، ایران نشان داد که می تواند با تدابیر هوشمندانه در برابر زیاده خواهی فرد ستیزه جویی همانند ترامپ موفق عمل کند؛ شرایطی که ارتباط مستقیمی با تصمیم سازی های سنجیده مسئولان کشور در بحبوحه بحران داشت.

در همین ارتباط حجت الاسلام والمسلمین «حسن روحانی» چند روز پیش در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا گفت «اینکه رهبری گفتند تحریم‌ها را بی‌اثر کنید، لحظه به لحظه به دنبال این کار هستیم. هر لحظه که پولی وارد کشور و کالایی صادر می‌شود، بدانید ساعت‌ها برای این کار جنگیده شده است. این کاری است که از سال ۹۷ ساعت‌ها و لحظه‌ای انجام شده است.»

این اولین باری نیست که روحانی از شرایط جنگی در زمینه اقتصاد سخن به میان می آورد. وی در جلسه نهم مهرماه هیات دولت هم بخشی از اظهارات خود را به اوضاع جنگ اقتصادی به واسطه تحریم‌های نفتی علیه ایران اختصاص داد و گفت: در گذشته تحریم بودیم و نه جنگ اقتصادی؛ جنگ اقتصادی از سال ۹۷ شروع شده است.

تحمیل جنگ تمام عیار اقتصادی بر ایران

روزهای خوش برجام و طعم شیرین دستاوردهای این توافق تاریخی زیاد دوام نیاورد و جنگ اقتصادی آمریکا علیه ایران از ۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ آغاز شد؛ تاریخی که در آن روز ترامپ رسما دستور خروج از آمریکا از توافق هسته‌ای را صادر کرد. از آن تاریخ، تحریم‌های آمریکا به صورت پله‌ای و تدریجی علیه جمهوری اسلامی ایران برگردانده شد.

به این ترتیب با خروج آمریکا از برجام، ابتدا ترامپ در میانه خردادماه سال ۹۷ معاملات دلار، طلا و فلزات گرانبها و همچنین صنعت خودرو و فروش هواپیما به ایران را هدف قرار داد. دور دوم تحریم‌های آمریکا(۱۴ آبان‌ماه همان سال) اجرایی شد که بخش صنعت نفت، مبادلات بانکی، کشتیرانی، خدمات بیمه‌ای و بخش انرژی را هدف قرارمی‌داد.

دامنه تحریم های آمریکا تا جایی پیش رفت که شمار تحریم ها بر ایران به طور چشمگیر و بی سابقه ای افزایش یافت. اوایل دی ماه امسال «مجید تخت روانچی» نماینده دایمی ایران در سازمان ملل متحد در نشست شورای امنیت تاکید کرد که «در چهار سال گذشته، آمریکا بیش از ۱۵۰۰ تحریم علیه ایران اعمال کرده و تمامی بخش های اقتصاد ایران را هدف قرار داده و تقریباً تمامی عواید ایران از برجام را از بین برده است.»

به رغم آغاز شمارش معکوس تا پایان سه هفته باقی مانده از عمر دولت ترامپ اما وی هنوز بر تداوم فشار اقتصادی بر ایران اصرار می ورزد. میانه آبان ماه بود که وبسایت آمریکایی «اَکسیوس» به نقل از منابع آگاه گزارش کرد که دولت ترامپ قصد دارد در ۱۰ هفته ای که تا پایان کار آن باقی مانده، در هماهنگی با اسراییل و چند کشور عربی خلیج فارس یک رشته تحریم های تازه غیرمرتبط با برنامه اتمی را علیه ایران اعمال کند. تارنمای مذکور اضافه کرد که «اعتقاد دولت ترامپ جاری کردن سیلی از تحریم ها باعث افزایش فشار بر ایران خواهد شد و کار احیای توافق اتمی ۲۰۱۵، برجام، را برای دولت جو بایدن مشکل تر خواهد کرد.»

نیم نگاهی به تحریم های اخیر آمریکا علیه ایران، گزارش وبسایت آمریکایی را تایید می کند. در همین مدت وزارت خزانه داری آمریکا تحریم های مختلفی را علیه تهران اعمال کرد که تحریم ۱۸ بانک و موسسات مالی مرتبط با ایران، نهادهای فرهنگی همچون دانشگاه بین‌المللی «جامعه المصطفی»، تحریم سفیر ایران در یمن و غیره تنها چند مورد از آنها بود.

اهداف ناکام ترامپ و تدبیر ایرانی

در اینکه ترامپ و تیم ضدایرانی او از اعمال شدیدترین تحریم های اقتصادی بر ایران چه اهدافی را دنبال می کنند، شک و تردیدی وجود ندارد. علاوه بر دشوار ساختن رفع تحریم ها در دولت بایدن که وبسایت خبری آمریکایی ” اَکسیوس” از آن پرده برداشت، ترامپ اهداف دیگری را نیز دنبال می کند. فشار اقتصادی بر مردم ایران به منظور شکاف بین مردم و مقامات، شکل گیری اعتراضات خیابانی تا مرز فروپاشی نظام از دیگر اهداف ترامپ بود.

اما این فشارهای اقتصادی کم ترین نتیجه و دستاورد را نیز برای کاخ سفید به همراه نداشت و ترامپ حتی نتوانست ایران را پای میز مذاکره ای بکشاند که خود چیده بود. دومینوی برکناری‌ها در کاخ سفید از جمله برکناری «جان بولتون» مشاور امنیت ملی کاخ سفید و «برایان هوک» مسوول امور ایران در وزارت خارجه آمریکا از شکست پروژه فشار حداکثری آمریکا بر ایران نشان داشت.

بنابراین تحریم های ترامپ که بیشتر به «جنگ اقتصادی» و «تروریسم اقتصادی» علیه مردم ایران شبیه بود، هر چند وضعیت اقتصادی کشور را در وضعیتی دشوار قرار داد اما برای ترامپ پرهزینه بود. ترامپ حتی نتوانست از آن به عنوان کارت برنده برای رقابت های انتخاباتی خود استفاده کند و در نهایت رقابت را به حریف دموکرات خود واگذار کرد.

هر چند امروز در حال گذار از وضعیت دشواری هستیم که دولت ترامپ طی چند سال گذشته بر ایران تحمیل کرده است اما نباید از تاثیر سیاست های بجا و سنجیده دولتمردان و مسئولان کشور در به شکست کشاندن رویکرد تهاجمی و خصمانه ترامپ غافل ماند.

در این سال ها تدابیر سنجیده ای چون پایبندی تهران به برجام باوجود کارشکنی های آمریکا، حفظ روابط هر چند محدود با تروئیکای اروپا، ارتباط گیری نزدیک با متحدان همچون روسیه و چین، حضور و نقش آفرینی در نشست هایی با حضور همسایگان و بازیگران منطقه، مراوادات تجاری و اقتصادی با متحدان دور همچون ونزوئلا در مجاورت آمریکا، انعکاس صدای مظلومیت ایران از تریبون مجامع منطقه ای و بین المللی از جمله سازمان ملل، رهایی از اقتصاد تک محصولی و افزایش صادرات غیرنفتی و غیره تنها چند مورد از این اقدامات سازنده و هدفمند بود که در نهایت ایران را از این گردنه تاریخی عبور داد./ایرنا