افزایش رایزنی‌های سیاسی-اقتصادی برای دریافت مطالبات خارجی ایران

عبدالناصر همتی که در ادامه تلاش‌هایش برای دسترسی ایران به دارایی‌های مسدود شده در کشورهای دیگر در چند روز اخیر میزبان سفرای ژاپن و کره جنوبی بود، روز چهارشنبه گذشتهدر حاشیه جلسه هیئت دولت به خبرنگاران وعده داد که با پرداخت یک میلیارد دلار از هفت میلیارد دلار دارایی ایران در بانک‌های کره جنوبی، تفاهم وی و سفیر این کشور وارد مرحله اجرایی شود.

ماجرای تلاش برای آزادسازی منابع مالی ایران در کشورهای دیگر گر چه سابقه‌ای چند ساله دارد ولی پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال سیاست «فشار حداکثری» دولت ترامپ و نیاز ایران به منابع ارزی خود بیشتر در رسانه‌های مطرح شد. اکنون که رئیس‌جمهوری دموکرات آمریکا که با وعده بازگشت به برجام بر سر کار آمده امیدها برای دسترسی به این منابع ارزی بیشتر شده و احتمال واردات کالا در ازای پول‌های مسدود شده جای خود را به دریافت وجه نقد داده است. برخی کارشناسان ، رویدادهای اخیر درخصوص آزادسازی بدهی بلوکه شده ایران نزد کره جنوبی را نشانه هایی از گام های نخستین دولت بایدن برای لغو تحریم ها علیه ایران می دانند اما درعمل، دولت جدید واشنگتن هنوز فاصله زیادی تا تحقق وعده هایش برای بازگشت به برجام دارد زیر از نظر جمهوری اسلامی ایران، هرگونه بازگشت واشنگتن به برجام، منوط به لغو کام تحریم ها است.

اوایل پائیز امسال یکی از رسانه‌های داخلی گزارشی از میزان دارایی‌های بلوکه شده خارجی ایران را منتشر کرد که بر اساس آن دارایی ایران در کره جنوبی شش میلیارد دلار است. از سوی دیگر خبرگزاری کره‌ای یونهاپ مجموع بدهی این کشور به ایران را ۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار ذکر کرده و حسین تنهایی رئیس اتاق بازرگانی ایران و کره این طلب را ۸ تا ۸.۵ میلیارد دلار تخمین زده است. ناصر همتی رئیس بانک مرکزی نظر دیگری داشته و طلب ایران از کره را ۷ میلیارد دلار می‌داند.

فارغ از رقم دقیق مطالبات ایران، نقش اساسی آمریکا در انسداد و آزادی دارایی‌های خارجی ایران در حاشیه مذاکرات تهران و سئول خودنمایی می‌کند. در حالیکه تهران خبر داده بود که مذاکرات سفیر کره و همتی به آزادسازی دارایی‌های ایران منجر خواهد شد، وزارت امور خارجه این کشور آزادسازی منابع فوق را منوط به رایزنی کره با آمریکا کرد.

یونهاپ نوشت: تهران سئول را تحت فشار قرار داده تا حدود ۷ میلیارد دلار از دارایی‌های خود را که به دلیل تحریم‌های ایالات‌متحده در دو بانک کره جنوبی مسدود شده، آزاد کند. سئول در حال مذاکره با واشنگتن در مورد راه‌های آزادسازی پول بدون نقض تحریم‌ها از جمله گسترش تجارت بشردوستانه با تهران است.

شاید با توجه به همین احتمال سنگ‌اندازی آمریکا بود که همتی اعلام کرد: کره جنوبی خود خواستار مذاکره برای پرداخت شده و راه را به آنها نشان داده‌ایم و دستور پرداخت صادر شده، بنابراین هر زمانی که بخواهند این پرداخت انجام می‌شود و چنانچه پرداخت عملیاتی نشود، پیگیری‌های لازم انجام خواهد گرفت. امکان موافقت اوفک (دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا) با پرداخت مطالبات ایران نیز از دید همتی «مشکل آنهاست و ارتباطی به ما ندارد.»

روابط عمومی بانک مرکزی پیشتر خبر داده بود که در دیدار همتی و سفیر کره توافقات لازم در خصوص انتقال منابع به مقاصد مورد نظر انجام و تصمیمات بانک مرکزی در خصوص حجم منابع مورد انتقال و بانک‌های مقصد به طرف کره‌ای اعلام شد.

سفیر کره جنوبی در ایران هم گفته بود: این کشور آماده انجام کلیه اقدامات لازم برای استفاده از تمامی منابع بانکی ایران در کره جنوبی است و در این خصوص هیچ سقف و محدودیتی وجود ندارد.

در مورد جبران خسارت دارایی‌های مسدود شده ایران در کره نیز اخبار ضدونقیضی منتشر شده است.

با وجود آنکه همتی گفته که پیگیری‌های حقوقی بانک مرکزی به منظور مطالبه خسارات ناشی از عدم همکاری بانک‌های کره‌ای در سال‌های اخیر به قوت خود باقی خواهد بود، ولی اوایل زمستان تارنمای روزنامه کوریا تایمز خبر داد که به سپرده‌های ایران سود پرداخت می‌شود و هیچ هزینه نگهداری نیز درخواست نشده است. این روزنامه افزود که بانک مرکزی ایران می‌تواند اصل سپرده و سود آن را پس از برداشته شدن تحریم‌های آمریکا دریافت کند.

علاوه بر سفیر کره جنوبی، سفیر ژاپن نیز با رئیس بانک مرکزی دیدار کرد و طرفین در مورد پرداخت مطالبات ایران گفت‌وگو کردند. همتی بر لزوم استفاده از منابع ارزی ایران در ژاپن تأکید کرد و افزود: طرف ژاپنی باید در خصوص استفاده ایران از منابع مذکور و انتقال آنها به سایر مبادی موردنیاز بانک مرکزی ایران ابتکار عمل داشته باشد

سفیر ژاپن در ایران نیز ضمن قدردانی از تلاش بانک مرکزی برای تسریع در پرداخت بدهی‌های شرکت‌های ایرانی به طرف‌های ژاپنی، پیشنهاد استفاده از منابع موجود برای خرید واکسن کرونا را مطرح و بر اهتمام سفارت ژاپن در ایجاد ارتباط بین بانک‌های مرکزی دو کشور به منظور پیشبرد بهتر امور و حل مسائل بانکی تأکید کرد.

پیش‌تر «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه ایران با تأکید بر اینکه ژاپن تصمیم‌های غیرقانونی آمریکایی‌ها را اجرا نکند، ابراز امیدواری کرد که توکیو و اتحادیه اروپا، جو بایدن رئیس‌جمهوری جدید آمریکا را متقاعد کنند که تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند.

به نوشته کیودو، ظریف مشخصاً خواستار آزادسازی دارایی‌های ایران شد که به دلیل تحریم‌های آمریکا در بانک‌های ژاپن بلوکه شده‌اند.

به گفته ظریف دارایی‌های بلوکه شده ایران در ژاپن و کره جنوبی مجموعاً حدود ۱۰ میلیارد دلار است که میزان آن در ژاپن کمتر از ۳ میلیارد دلار می‌شود. رسانه‌های داخلی پیشتر خبر از ۱.۵ میلیارد دلار دارایی ایران در ژاپن داده بودند.

در حالی که منابع داخلی خبر داده بودند که ایران کمتر از ۲ میلیارد دلار مطالبات ارزی ناشی از صادرات انرژی به عراق دارد، همتی اوایل پائیز و در آستانه سفر به این کشور، مجموع بدهی این کشور و دارایی‌های ایران را حدود ۵ میلیارد دلار اعلام کرده بود. یکی از مهم ترین اهداف سفر امروز فواد حسین وزیر امور خارجه عراق به تهران، موضوع بدهی های این کشور به جمهوری اسلامی ایران عنوان شده است.

رئیس کل بانک مرکزی اوایل بهمن گفته بود: در ادامه مذاکره‌های دو روزه در مسقط جلسه مشترکی با رئیس بانک مرکزی عمان و وزیر صنعت و تجارت این کشور برگزار و در آن بر ایجاد تمهیدهای لازم برای توسعه روابط تجاری و رفع موانع مبادلات پولی و مالی تأکید شد.

رئیس کل بانک مرکزی امروز تأکید کرد:‌ مذاکرات گسترده با کشورهایی مانند عمان، ژاپن، عراق و کره را آغاز کرده‌ایم، اکنون فضای بهتری حاکم شده و کارها به‌تدریج پیش خواهد رفت.

خبری در مورد میزان دیون عمان به ایران منتشر نشده است.

منابع داخلی خبر از ۷ میلیارد دلار دارایی مسدود شده ایران در هند داده‌اند./ایرنا