حفظ جان، اقدام عقلانی سیدالشهدا در برابر جهالت

ماه محرم، زمانی برای جمع شدن و عزاداری در مکان‌های عمومی است اما دو سال است که با همه‌گیری بیماری کووید۱۹ ستاد مبارزه با بیماری کرونا از مردم می‌خواهد در اجرای مناسک دینی، پروتکل‌های بهداشتی را نادیده نگیرند و تجمع نکنند.

حجت‌الاسلام مرتضی وافی مدیر بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه درباره چگونگی رعایت پروتکل‌های بهداشتی و انجام مناسک دینی به خبرنگار ایرناپلاس گفت: هیات‌ها امروز دو ویژگی دارند، یک اینکه نوعی از جماعت هستند و جماعت‌وارگی از ویژگی‌های جماعت‌هاست، بنابراین رفتارهای به صورت جمعی در اولویت است.
معمولا هیات مجازی، هیات بدون حضور افراد و هیاتی که درون یک خانه با معدود افراد انجام شود، در نگاه اول هیات انگاشته نمی‌شود. نکته دوم این است که هیات‌ها یک ویژگی دارند به نام اجرای مناسک، یعنی مجموعه‌ای از رفتارها و نمایش، بعضی از سبک‌ها و گفتارها را در هیات‌ها می‌بینید و این هم باید در قالب دقیق و آشکاری باشد و جنسی از تظاهرِ درست در آن وجود دارد و همنوایی و همگرایی مخاطبان را در اعمال و رفتار دارد.

وی ادامه داد: در شرایط و حالت‌های عادی این دو ویژگی یعنی مناسک و رفتار خاص که به عنوان آیین تکریم اهل بیت می‌شناسیم و جماعت‌وارگی، دو ویژگی هیات‌ها و مجالس مذهبی هستند.
وافی افزود: در شرایط خاص قرار داریم و باید بیاموزیم که در شرایط خاص چگونه باید ضمن حفظ این مناسک و ضمن برخورداری از آثاری که در یک جماعت دیده و تعیین شده، بتوانیم شرایط جدیدی را برای برگزاری مناسک تعریف کنیم. نمی‌خواهیم این اصل را فراموش کنیم، در حالی که برخی فکر می‌کنند که به این مناسک کم توجهی می‌شود.

اصول دینی صفر یا صد نیست
مدیر بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه با تاکید بر اینکه در شرایط خاص، موضوع  فقط محدود به شرکت‌کننده در این مراسم نیست و در ارتباط با دیگران و حفظ جان و سلامت او حقی بر گردن انسان‌ها است، توضیح داد: رعایت این حق‌الناس در این جریان لازم است. در سفر کربلا و زیارت اربعین ممکن است که برای افراد خطراتی پیش بیایید، اما این خطرها برای فرد است و اینطور نیست که فکر کنید ممکن است به دیگران آسیب بزند یا برای دیگران خطر ایجاد کند. در شرایط خاص کنونی کسی حق ندارد برای دیگران تصمیم بگیرد، حق ندارد برای دیگران تعیین تکلیف کند و دیگران را در عمل انجام شده قرار دهد.

او افزود: علت اینکه در این روزها نگاه ستاد ملی مبارزه با کرونا، نگاه متخصصان و اطبا درباره این شرایط خاص و بیماری مهم شده‌ این است که در دین اسلام حتی در مناسکی مانند نماز، روزه و حج، وقتی خوف ضرر باشد وظایف تغییر می‌کند، یعنی وقتی روزه که در شرایط عادی بر افراد واجب است، اگر توسط طبیب برای فرد مضر اعلام شود، بر فرد حرام می‌شود. این نکته بسیار مهم است که در بسیاری از موارد نگاه متخصصان و افراد را در رفتار دینی لحاظ کنیم.

وافی با یادآوری اینکه در دستورات دینی، برای اعمال و عبادات حداکثر و حداقل در نظر گرفته شده‌ است، بیان کرد: دستورات دینی صفر یا صدی نیست، اگر نتوانیم نماز را ایستاده بخوانیم، گفته می‌شود که باید نشسته خوانده شود و اگر توان نشسته خواندن را هم ندارید، گفته می‌شود که دراز بکشید و استراحت کنید و بخوانید.

گفته شده اگر نمی‌توانید روزه بگیرید، در جمع تظاهر به روزه خواری نکنید. یعنی انجام مناسک رده‌بندی‌هایی دارد. در زیارت کربلا می‌گویند که اگر نمی‌توانید به زیارت کربلا بروید، در خانه خود به بلندی بروید و در پشت بام خانه خود سلام بدهید. پس چرا در مساله عزاداری و توسل‌ها رده‌بندی و مراتبی را نداشته‌ باشیم و در ماه محرم به مسائل صفر یا صد نگاه کنیم؟ یعنی بگوییم که یا باید هیات رفت یا هیچ؟

میان رفتار متدین‌ها تقابل ایجاد نشود
وافی با اعلام اینکه جامعه در مقابل یک تکلیف جمعی قرار دارد و این تکلیف جمعی توسط افراد و گروه‌ها تعیین نمی‌شود، بیان کرد: تکلیف جمعی را عرف، شرع و شریعت و قانون که نقش اول را در این جریان دارد، تعیین می‌کند. اگر بخواهیم در این مساله تکلیف مدارانه رفتار کنیم، برای توجه به قانون _ یعنی نظر حاکمیت _ باید دید حاکمیت این جنس از رفتار جمعی را چگونه تعریف می‌کند؟ در غیر این صورت اگر هر کسی بخواهد در جامعه اسلامی به‌گونه‌ای که خود درست می‌پندارد، عمل کند هرج‌ومرج دینی و تقابل میان متدین‌ها و مذهبی‌ها به وجود می‌آید به همین دلیل حاکمیت در مسائل ورود پیدا می‌کند.

مدیر بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه با یادآوری سخنان اخیر رهبر معظم انقلاب، بسیاری از مراجع و بسیاری از قانون‌گذاران ستاد مبارزه با کرونا بیان کرد: برای اینکه میان رفتار متدین‌ها هرج‌ومرج و نوعی از تقابل ایجاد نشود و هر فرد دیگری را محکوم نکند که اشتباه یا بد رفتار می‌کند، باید به جمله سیدالشهدا توجه کرد.
«امام حسین (ع) می‌گویند «فَبادِروا بِصِحَّهِ الاَجْسامِ فی مُدَّهِ الاَعْمارِ» یعنی در مدت عمر، در حفظ سلامت تن بکوشید. حضرت می‌گویند مراقب جسمتان باشید و ایشان توجه به تندرستی و حفظ جسم برای حرکت در این زندگی دارند، اما ما بی‌مهابا این توجه و سفارش را به دلیل علاقه و محبت به سیدالشهدا کنار می‌گذاریم.»

وی افزود: افراد مختلف می‌توانند مراتب مختلفی از انجام مناسک را بنابه شرایطی که دارند، انتخاب کنند. شرع، عرف و قانون با هم گره خورده‌اند. در برخی از شهرها، هیات‌ها و و فضاهایی وجود دارد که بی‌قانونی را برای هیات نمی‌پذیرد. در برخی از شهرها این شرایط وجود دارد، یعنی فضای بازی وجود دارد و هیات‌هایی هستند که پروتکل‌های بهداشتی را کاملا رعایت می‌کنند و دائما تذکر می‌دهند که وقتی تعداد شرکت‌کنندگان از حد یک ششم ظرفیت بیشتر شد، دیگر مخاطبان را به هیات راه نمی‌دهند. باید توجه داشت این مسائل خاص هیات‌ها در فضای باز است.

خلوت مردم با سیدالشهدا
وافی با توجه به روحیات مختلف مردم در شرایط همه‌گیری کرونا و دیدگاه اسلام گفت: هر کسی به‌دلیل روحیه‌ای که دارد، ممکن است به هر دلیل دل نگران باشد، برای مثال به دلیل زندگی با دیگران احتیاط‌هایی داشته‌باشد؛ به دلیل زندگی با پدر یا مادر پیر، احساس کند در این شرایط و تعامل‌ها نمی‌تواند حضور داشته‌باشد. چرا براساس اصول دینی نتوانیم این امکان را به آنها بدهیم که در یک مرتبه پایین‌تر ارتباط خود را با اهل بیت و در خانه خدا تعریف کنیم.

او افزود: افرادی که مدعی پیروی از رهبری هستند به این جمله از رهبر معظم انقلاب در ماه مبارک رمضان مراجعه کنند؛ ایشان در این شرایط سه راهکار می‌دهند. یکی اینکه می‌توانید با خدای خود خلوت کنید؛ دوم به تلویزیون و رسانه ملی اعلام می‌کنند که زمینه را برای استفاده دیگران مهیا کنند و در سومین راهکار می‌گویند که هیات‌ها این زمینه‌ها را ایجاد کنند. چرا عده‌ای اینها را بر نمی‌تابند؟ از افرادی که خود را به مسائل نظام، حاکمیت و رهبری معتقد می‌دانند توقع نداریم که این کلمات واضح رهبری را فراموش یا به آن بی‌توجهی کنند.

مدیر بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه خاطرنشان کرد: بیشتر مردم، این جنس از توسل و توجه را در ایام محرم و صفر قبول دارند. مرتبه پایین‌تر و حداقلی، خلوتی است که مردم در این شرایط با سیدالشهدا می‌کنند. این زیارت، ذکر و نمازی است که در ادعیه و کتاب‌هایی که درباره مراقبت از اعمال است، آموزش داده‌ شده‌.

برخی هیات‌ها باید طرد شوند
وافی، پیشنهاد داد که هیات‌هایی که پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نمی‌کنند، مورد طرد جدی اجتماعی قرار بگیرند.
او افزود: این هیات‌ها باید طرد و رانده شوند. باید توجه داشت که چرا سید الشهدا و اهل بیت جایی که در مسیر کوفه می‌رسند به حُر می‌گویند که بگذار به کوه‌های اطراف برویم. حتی از حر می‌خواهند که برگردیم. یعنی تا جایی پیش از شب عاشورا چیزی به عنوان اینکه خود را در راه دین بدون تفکر فدا کنند، وجود ندارد.

او ادامه داد: عقلانیت در لحظه لحظه اقدامات سیدالشهدا از زمانی که نخواستند بیعت کنند، از مدینه خارج شدند تا زمانی که از مکه خارج شدند تا قطره خونی در مسجدالحرام ریخته نشود، و جانشان را حفظ کند تا شب عاشورا وجود داشت؛ هرچه می‌بیند سیدالشهدا سرتاپا عقلانیت بودند. از عصر تاسوعا به بعد کار به جایی رسید که فقط یک راه و فقط یک راه مانده بود و حضرت راه فدا شدن در راه دین را انتخاب کردند.

وافی از مردم خواست تا این جمله زیارت اربعین را به یاد بیاورند که در آن بیان شده‌ است، حرکت سیدالشهدا، اقدامی براساس عقل دربرابر جهالت است.
او توضیح داد: در راه سیدالشهدا با این حد از عقلانیت، آیا درست است که رفتار توام با مراقبت از خودمان را فراموش کنیم؟ چرا برای امروز آموزش ندیدیم، تا با سیدالشهدا خلوت کنیم؟/ایرناپلاس