پیاده رو های مناسب؛ کلید خوش بختی و آرامش هستند *کورش سهرابی

معابر پیاده یا پیاده راه ها یا پیاده روها،معابری با بالاترین حد نقش اجتماعی هستند که تسلط کامل با عابر پیاده بوده و تنها از وسایل نقلیه موتوری به منظور سرویس دهی به زندگی جاری در معبر استفاده می شود.این معابر می توانند به صورت کوچه،بازار،بازارچه،مسیری در میدان،پارک یا فضای یک مجتمع شکل بگیرند.پیاده راه ها با از میان بردن ترافیک عبوری سواره در بخشی از شهر ایجاد می شوند،و به دلایل معمارانه،تاریخی یا تجاری شکل می گیرند.

پیاده راه ها،محل حضور همۀ شهروندان و مشارکت آنان در زندگی جمعی شان می باشد.این فضاها در مقیاس همۀ شهر عمل کرده و پذیرای گروه های مختلفی از شهروندان می باشد.پیاده راه ها علاوه بر نقش ارتباطی و دسترسی، مکانی امن و راحت برای تماس اجتماعی،گردش و تماشا و … فراهم می آورند.در پیاده راه ها،آزادی عمل انسان پیاده برای توقف،مکث،تغییر جهت و تماس مستقیم با دیگران بسیار زیاد است.از این رو شهروندان به تدریج به حضور در شهر و انجام فعالیت های مدنی عادت کرده و زمان بیشتری را در فضاهای شهری می گذرانند و این به نوبۀ خود به بهبود و ارتقاء فرهنگ و عادات شهرنشینی؛از جمله رعایت حقوق دیگران و احساس مسئولیت در برابر جامعه کمک می کند که به خصوص برای جوانان و کودکان می تواند نمونۀ  زنده آموزشی محسوب شود.”سرزندگی” از ویژگی های اساسی و اصلی پیاده راه هاست،از این رو می بایستی در پیاده راه ها همواره زندگی اجتماعی در جریان باشد.این فضا همچنین می بایستی بتواند جاذب طیف وسیعی از شهروندان بوده و خود را همواره با رویداد های درون خود هماهنگ سازد.لذا “انعطاف” نیز از ویژگی های مهم در پیاده راه هاست.در نهایت آنچه که متضمن حضور همه شهروندان و زندگی دایمی در پیاده راه هاست”ایمنی” این فضا می باشد.افزایش روزافزون جمعیت در شهر ایلام که نتیجۀ مهاجرت از روستاها به مرکز استان ،وجود مراکز آموزشی و درمانی و مراکز خرید و….متعدد و دانشجویانی که از دیگر استان ها جهت ادامۀ تحصیل در ایلام حضور می یابند و جمعیت ثابت و محلی استان و شاید هم نبود مراکز و مکان هایی که شهروندان بتوانند اوقات فراغت خود را در آن ها سپری کنند سبب شده تا در بیشتر ساعات روز شاهد رفت و آمد تعداد زیادی از مردم در سطح شهر باشیم. این موضوع سبب شده تا در بسیاری از مواقع،پیاده رو ها که اکنون در قرق دستفروشان است و حتی به دلیل فعالیت های ساختمانی و عمرانی در حال محو شدن هستند،توان گنجایش رهگذران را نداشته باشند و آنان مجبور شوند تا از خیابان برای تردد استفاده کنند.باریک و کم عرض بودن سطح بیشتر پیاده روها،خراب بودن و از جا کنده شدن موزاییک و سنگفرش ها در گذر زمان و کشیده شدن حوزۀ فعالیت مغازه داران به پیاده روها،انجام بعضی فعالیت ها در پیاده رو مانند جوشکاری،نجاری ،مکانیکی،آلومینیوم سازی و زیر پا گذاشتن حقوق عابرین پیاده توسط صاحبان این مشاغل؛ماهیت اصلی و اهمیت پیاده روها را تا حدودی ار بین برده است،به نحوی که در بیشتر پیاده روها اگر سه یا چهار نفر در امتداد هم حرکت کنند سایرین برای رفت و آمد مجبورند از خیابان عبور کنند.این موضوع در روزهایی که بارندگی به وقوع می پیوندد شکل دیگری به خود می گیرد و لق شدن موزاییک و سنگفرش های پیاده روها عاملی برای پاشیدن آب گل آلود بر روی سایرین است.بایستی بدانیم که پیاده رو جایگاهی برای خود نمایی انسان هاست.در خصوص ماهیت پیاده رو و نقش آن در روابط اجتماعی شهروندان یک شهر با اعتقاد بر این که افراد جامعه در مقابل حل شدن هویت فردی خود در هویت جمعی و تبدیل شدن به کمیت واکنش نشان می دهند،افراد هر جامعه نیاز به جایگاهی دارند که خود نمایی کنند و اغلب افراد با نوع پوشش و ظاهر خود را به دیگران نشان می دهند که فضای پیاده رو و مراکز خرید می تواند این نیاز را پاسخ دهد.به لحاظ شهرسازی برنامه های شهرهای مدرن مبتنی بر اولویت خودرو و جدایی محل زندگی از محل کار است در حالی که با از بین رفتن پویایی زندگی و روابط گرم گذشته بین افراد جامعه؛این نوع شهر سازی کیفیت زندگی را کم کرده است و پیاده روی در پیاده روهای استاندارد باعث ایجاد بسیاری از تعاملات مثبت بین شهر نشینان می شود.زندگی مبتنی بر محله و احیای فضاهای پیاده روی که در آن می توان پیاده به محل کار و محل خرید رفت و در این میان می توان به روابط اجتماعی آدم هایی که همدیگر را می بینند و با یکدیگر صحبت می کنند شکل بهتری داد باید در دستور کار مدیران شهری قرار گیرد.می توان فضای پیاده رو را فضایی برای ایجاد اعتماد اعضای جامعه به یکدیگر دانست و از آن جا که در وضعیت فعلی همه داخل ماشین ها نشسته اند و شهر نشینی  که پشت فرمان اتومبیل قرار می گیرد غیر قابل کنترل می شود در حالی که در فضای پیاده؛بسیار آدم های معقولی هستند و دائماً به همدیگر تعارف می کنند. شبکۀ پیاده‌راه‌ها،هسته ارزشمند شهرها محسوب می‌شوند که دارای رابطه دوجانبه اقتصادی،اجتماعی است.اگر می‌خواهیم مردم را به پیاده روی و استفاده کمتر از خودروی شخصی و وسایط نقلیه تشویق کنیم باید پیاده‌روهای مناسب داشته باشیم.