همصدایی برجامی در مجمع عمومی

هفتادوپنجمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک سه شنبه یکم مهرماه در شرایطی آغاز شد که به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، بیشتر سخنرانان این جلسه، یا از طریق نوار ضبط شده یا به صورت مجازی در آن شرکت کردند و به بیان دیدگاه‌های خود در زمینه‌های مختلف پرداختند؛ نشستی که قرار است تا سه‌شنبه هشتم مهرماه به استثنای یکشنبه و دوشنبه با سخنرانی رهبران ۱۹۳ کشور عضو این سازمان ادامه یابد.

جدا از مساله کرونا که تقریبا محور اصلی سخنرانی‌ها است، توافق هسته‌ای نیز از جمله موضوعاتی مورد اشاره در این دوره مجمع عمومی به شمار می‌آید؛ توافقی که طبق انتظار، آمریکا در مجمع به مخالفت با آن پرداخت اما در مقابل، بسیاری از بازیگران بین‌المللی بر اهمیت آن اصرار ورزیدند.

نخستین اظهارات در مورد برجام روز نخست آغاز نشست با سخنان ایران‌ستیزانه و ضدبرجامی ترامپ کلید خورد. وی به تکرار ادعاهای خود در مورد ایران پرداخت و مدعی شد «برای توقف برنامه هسته‌ای ایران اقدام خواهیم کرد؛ ما از توافق هسته‌ای وحشتناک خارج شدیم و تحریم‌هایی شدید علیه بزرگترین حامی تروریسم جهان اعمال کردیم.»

چند ساعت بعد از ترامپ، نوبت به پخش ویدیوی حجت‌الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری ایران رسید تا مواضع جمهوری اسلامی را در ارتباط با برجام و سیاست تحریمی آمریکا از تریبون مجمع به جهان مخابره کند.

رئیس‌جمهوری کشورمان با بیان اینکه «آمریکا نه می‌تواند مذاکره را بر ما تحمیل کند و نه جنگ را»، تاکید کرد: کجا سابقه دارد دولتی نتیجه ۱۳ سال مذاکره جهانی با حضور دولت سلف خود را، بدون هیچ دلیلی زیرپاگذارد، قطعنامه شورای امنیت را با وقاحت نقض کند و حتی دیگران را به دلیل اجرای قطعنامه شورای امنیت تحریم و تنبیه کند و در همان حال مدعی مذاکره و معامله بزرگ باشد؟

روحانی در جریان سخنرانی خود از دو کشور روسیه و چین نیز تشکر کرد که به گفته وی، دو بار به صورت قاطع به استفاده ابزاری و غیرقانونی آمریکا از شورای امنیت و قطعنامه ۲۲۳۱ با صدای بلند «نه» گفتند.

منظور رییس جمهوری ایران نشست‌های شورای امنیت سازمان ملل بود که آمریکا برای تصویب قطعنامه پیشنهادی خود درخواست کرد. در یکی از آن نشست‌ها از ۱۵ عضو دایم و غیردایم شورا تنها یک کشور در کنار امریکا ایستاد؛ ۱۱ کشور رای ممتنع دادند و نمایندگان پکن و مسکو قطعنامه پیشنهادی آمریکا را وتو کردند.

دفاع «امانوئل مکرون» و «رجب طیب اردوغان» رییسان جمهوری فرانسه و ترکیه از برجام در روز نخست برگزاری اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، موضوعی بود که انعکاس و بازتاب جهانی یافت.

مکرون معتقد بود که فشار حداکثری بر ایران جواب نداده و تاکید کرد که «آمریکا از برجام خارج شده و نمی تواند سازوکار موسوم به ماشه را علیه ایران اجرایی کند». رئیس جمهور فرانسه با بیان اینکه اروپایی‌ها از مخالفت با احیای تحریم‌های بین المللی علیه ایران کوتاه نخواهند آمد، احیای تحریم‌ها علیه ایران را موجب خدشه به اتحاد شورای امنیت و افزایش تنش‌های منطقه‌ای برشمرد.

اردوغان نیز در سخنرانی خود از توافق هسته‌ای با ایران دفاع کرد و خواستار آن شد که اختلاف‌های جهانی بر سر برنامه هسته‌ای ایران از طریق گفت وگو و مذاکره حل شود. رییس جمهوری ترکیه در پیام ویدیویی خود به مجمع گفت: «ما با در نظر گرفتن قوانین بین‌المللی و از طریق گفت وگو و دیپلماسی از حل مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران پشتیبانی می‌کنیم.»

این اظهارات به مذاق برخی حاضران در نشست خوش نیامد و «گیلعاد اردان» نماینده رژیم صهیونیستی هنگام سخنرانی رئیس‌جمهوری ترکیه سالن مجمع عمومی سازمان ملل متحد را ترک کرد و از سالن خارج شد. البته از دیگر مسائلی که موجبات ترک صحن مجمع را از سوی نماینده اسراییل فراهم ساخت، انتقادات شدیدی بود که اردوغان از سیاست‌های این رژیم درقبال موضوع فلسطین و تضییع حقوق آن‌ها ایراد کرد.

یکجانبه‌گرایی و تعهدگریزی‌های مکرر آمریکا از دغدغه‌های دیگر بازیگران بین‌المللی است و همین موضوع باعث شد «شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین در دیدار با «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد که به صورت ویدیو کنفرانس برگزار شد بار دیگر بر حمایت از چندجانبه گرایی و پایبندی به منشور سازمان ملل تاکید کنند.

از جمله منتقدان دیگر آمریکا در صحن مجمع عمومی سازمان ملل، «نیکلاس مادورو» رییس جمهوری ونزوئلا بود که کشور او همانند ایران طی سالیان سال تحت شدیدترین تحریم‌های ظالمانه آمریکا قرار دارد. مادورو خطاب به اعضای این سازمان تصریح کرد که کشورهای حامی صلح، باید علیه تحریم‌های آمریکا که بر ونزوئلا و متحدانش تحمیل شده، بسیج شوند.

در مجموع همان انزوایی که مدتی پیش در صحن شورای امنیت بر امریکا سایه افکند، در جریان هفتادوپنجمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل نیز در حال تکرار است. سران حاضر در مجمع هر کدام بخش‌هایی از سیاست‌های تهاجمی و رویکرد غیرانسانی آمریکا را به چالش می‌کشند؛ سیاست‌هایی که در دولت ترامپ شکل عریان‌تر و خصمانه‌تری به خود گرفته‌است./ایرنا