قصه پر غصه داوری دربی   * سیروس کریمی

این روزها پس از قهرمانی آتزوری در یورو۲۰۲۰و حذف ناباورانه سه شیرها در ومبلی و قبل از آن قهرمانی آرژانتین در کوپا آمریکا و کنار زدن همتای زردپوش و یاران نیمار و آبی شدن اروپا و آمریکای جنوبی حالا به تبع آن در بزرگترین دربی قاره کهن در ورزشگاه آزادی یحتمل گمانه زنی ها به سمت لاجوردی شدن سپهر ورزش ایران در جام حذفی است.

این مسأله در ایران شبیه قضیه کیلی در ریاضیات لم پیدا کرده است و شائبه ها و حواشی زیادی پیرامون بازی و چیدمان داوری در گوش اهالی ورزش،قاطبه مردم،رسانه ها و هواداران پر و پا قرص دو تیم پرسپولیس و استقلال صدا می کند چرا که آنها در بحبوحه مصائب اقتصادی و کرونای توأمان به فوتبال زیبا و جذاب تیم خود دل بسته اند تا برای چند صباحی حال آنها را خوش کرده و آنها را پر هیجان و پرانرژی و شاداب نگاه دارد؛گاهی یک بازی پر تحرک،مالکانه،با استایل روبه جلو و فرامین و استراتژی برتر سرمربی یک تیم پرطرفدار به تنهایی کافی است شادی را در اردوگاه خودی ها ریخت و پاش کند و این روزها در دو سه بازی اخیر حامد لک گلر پرسپولیس به پاشنه آشیل سرخپوشان بدل شده است که خروج ناشیانه و اشتباه فاحش او در دقیقه۵۳برابر آلومینیوم اراک چیزی نمانده بود کار دست سرخ های پایتخت در آزادی بدهد و حالا هواداران پرسپولیس سخت نگران دربی۹۶هستند که حامد لک آنها را به سرنوشت جردن پیکفورد سنگربان سه شیرها در ضیافت ضربات جبار پنالتی برابر آتزوری ها در آزادی مبتلا نکند و به حکم تقدیر به گوشه عزلت دچار شود و قهرمانی لیگ بیستم را هم در ادامه دو دستی تقدیم زردپوشان دیار نصف جهان کند؛ قطعا جام برای سرخپوشان با لبخندهای ملیح حمید مطهری و همراهی یحیی گل محمدی شبیه ارکستر سمفونیک تهران در نت های پایانی به وقوع می پیوندد تا اشک شوق یک فرمانده شبیه فیلم«وقتی ماه کامل شد»نرگس آبیار به آهنگ تمام نشدنی سرزمین پارس بدل شود و موج‌های ناآرام کاسپین و سواحل مکران و خلیج همیشگی فارس تا سپیده دمان این سرزمین اهورایی کلمات را سرخ و رمانتیک در آغوش خود مستور و پنهان سازند و مثل یک تانگو شکوهمندانه برقصند و این است معنای واقعی فوتبال به قول عباس کیارستمی فقید که رونوشت برابر اصل و همسایه دیوار به دیوار زندگی در ایران است.

انتخاب علیرضا فغانی داور بین المللی فوتبال ایران به عنوان داور دربی۹۶بین دو رقیب همتای سنتی«سرخابی ها»شائبه ها و کفه ترازو را به سود تیم آبی پایتخت سنگین تر کرده است تیم استقلال که با۵۰امتیاز و در رتبه سوم رنکینگ لیگ بیستم کشور است و عملا دستش از رسیدن به قهرمانی و جام کوتاه مانده است در رؤیای فتح جام حذفی است و این گمانه زنی وقتی پر رنگ می شود که شائبه طرفداری عزیزی خادم رییس فدراسیون جدید فوتبال از تیم آبی نشین پایتخت بر خاص و عام آشکار گشته است و در سنوات گذشته در هیأت مدیره استقلال حضور داشته است و به دلیل حواشی پر رنگ تر از متن داوری در لیگ بیستم و بویژه در نیم فصل دوم عزیزی خادم چندی پیش به رسانه ها گفته بود که برای سر و سامان دادن به وضعیت داوری از علیرضا فغانی به‌عنوان افتخار کشور خواسته‌اند تا در چند بازی آخر لیگ و جام حذفی از وجودش استفاده کنند و اگر مشکلی نباشد، این اتفاق خواهد افتاد و حالا در آستانه دربی۹۶ شایعات درباره انتخاب داور دربی جام حذفی رنگ واقعیت به خود گرفته است.

در ادامه هم رسانه‌ها از قطعی بودن این انتخاب خبر دادند و کامرانی‌فر، رئیس دپارتمان داوری فدراسیون فوتبال هم اعلام کرده است که فغانی بهترین گزینه است و احتمالا به‌زودی خبر انتخاب او به‌طور رسمی اعلام می‌شود. ظاهرا مدیران فدراسیون به دنبال اعتراض پیاپی تیم‌های لیگ برتری به قضاوت داوران و البته افت فاحش کیفیت داوری به این نتیجه رسیده اند که برای دربی از فغانی استفاده کنند هر چند رابطه نه‌چندان خوب او با فرهاد مجیدی در گذشته و البته اشتباهات او در دو قضاوت آخر خود در دربی به ضرر پرسپولیس باعث شده است درخصوص او هم که عملکرد نسبتا خوبی در لیگ استرالیا داشته، اعتراض‌هایی از سوی هر دو تیم مطرح شود.

قاطبه مردم بر این باور هستند که پاداش باید در برابر شایستگی داده شود.بنابراین باید دید وقتی کسانی نه به خاطر توفیق در کاری بلکه به این خاطر که چه کسی هستند یا به چه گروهی تعلق دارند پاداش بگیرند،چه پیش خواهد آمد؟طبعا واکنش بیشتر مردم و شاید خود شما هم،منفی است.این هسته مرکزی معمای سیاست جبران است.در حالی که سیاست جبران به این منظور ایجاد شده تا تبعیض درباره زنان و اقلیت ها را از بین ببرد و نه از آن به روش مهندسی معکوس برای پیشبرد و نیات خاص مدیران و افراد استفاده ابزاری شود.امروزه آن را چیزی بیش از انتخاب و عمل ترجیحی فارغ از شایستگی نمی بینند.این نظر البته ممکن است واقعیت نداشته باشد،اما همین تصور از سیاست جبران مسأله زاست و چندین پیامد زیان آور بر آن مترتب است:۱-نخست سیاست جبران می تواند افراد ذینفع را لکه دار کند و باعث استنباط ناشایستگی آنها شود.اگر شما معتقد باشید که کسی از انتخاب ترجیحی مبتنی بر معیارهای غیر شایستگی بهره مند شده،در آن صورت قابلیت های او را«کوچک»می شمارید.در واقع احتمالا شما چنین فرض خواهید کرد که این شخص بدون کمک سیاست جبران هیچ وقت انتخاب نمی شد.تحقیقات میدانی و پژوهش های آزمایشگاهی هم توأمان نشان داده که بین سیاست جبران و استنباط عدم شایستگی رابطه مستقیم وجود دارد.۲-دومین پیامد منفی سیاست جبران مربوط می شود به افراد ذینفع؛که این مسأله علت اصلی«پس زدن»علیه سیاست جبران است.۳-سومین پیامد منفی سیاست جبران اثر بالقوه آن بر افراد ذینفع است.مثلا وقتی تیمی معتقد باشد که به صورت ترجیحی و بر اساس معیارهای بی ربط در دربی برنده شده این می تواند اثری ناخوشایند بر خودنگری تیم و بازیکنان داشته باشد.بنابراین،بر خلاف تصور سیاست جبران گاهی ممکن است به همان کسانی«سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال» که قصد کمک به او«استقلال»را داشته اند صدمه بزند.

سیاست جبران فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ تا قبل از هفته بیست و هفتم بر این شاکله استوار شده که هرطوری شده بازی دربی جام حذفی پنجشنبه به سود آبی پوشان پایتخت رقم بخورد تا تیم فرهاد مجیدی که خرمایش بر نخیل مانده و دستش از رسیدن به جام در لیگ بیستم کوتاه مانده در جام حذفی بتواند به رؤیای چند ساله خویش برای هواداران جامه عمل بپوشاند و طوری بازی های چند هفته پایانی و ترکیب داوران را چیدمان کرده اند که آب از آب تکان نخورد؛اما در اینجا بایستی باشگاه پرسپولیس و به تبع آن کادر فنی که از مربی بادانش و علم روزی نظیر حمید مطهری سود می برد بهره لازم و کافی را برده و طراحی آنها را با تاکتیک تازه و ترکیبی بر هم بزند و سرمربی تیم را که در بازی مقابل فولاد به دلیل کارت های زرد مکرر در چند بازی اخیر محروم بود به آرامش و طمأنینه بیشتر در کنار زمین فرا بخواند که چنین استراتژی ای به ضرس قاطع به سود همتای رقیب زرد پوش دیار نصف جهان که در کورس و تقابل با پرسپولیس است خواهد بود و این مدل او را نزد هواداران شبیه فیگورهای فرهاد مجیدی که زبانزد خاص و عام است خواهد نمود و این مسأله باید هرچه زودتر با آسیب شناسی شناختی واکاوی و اصلاح شده و به سرمربی تیم بوسیله هیأت مدیره باشگاه امر به ابلاغ شود تا جلوی آسیب احتمالی بیشتر به تیم گرفته شود و پرسپولیس در بازی فردا برابر استقلال در یک چهارم نهایی جام حذفی محکوم به برد است و نباید از دور مسابقه حذف شود که در غیر این صورت تقابل مجدد سپاهان-استقلال در فینال جام حذفی را شبیه بازی هفته آخر لیگ اعطا خواهد کرد و چه بسا این رؤیارویی برای قهرمانی در لیگ بیستم به بازی آخر گره بخورد و استقلال بازی را به سود سپاهان وا دهد که دور از انتظار نیست پس بایستی برای به هم زدن این چیدمان و معماری غلط از پیش طراحی شده باشگاه،کادرفنی و بازیکنان هماهنگ،متحد و منسجم و یکدل این نقشه را نقش بر آب کنند و دل قوی دارند که سحر پیروزی و قهرمانی برای پنجمین سال متوالی مهیا و فراهم است.