فاصله برجامی ایران و آمریکا و نقش نماینده عالی اتحادیه اروپا

امیرعبداللهیان در هفتاد و ششمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد، رویکرد جدید دولت یازدهم را در تعامل با جهان و سیاست های برجامی را به صراحت اعلام و با مسوولان بین المللی و همتایان خود در این زمینه دیدار و گفتگو کرد.
از زمان پایان یافتن ششمین دور مذاکرات برای احیای برجام در سی‌ام خرداد در وین، آمریکا و همپیمانانش برغم آگاهی از انتقال قدرت و تغییر دولت در ایران، در پی فضاسازی و فشار به ایران برای بازگشت سریع تهران به میز مذاکرات بوده اند.
دولت بایدن به رغم وعده‌هایی که پیش از انتخابات سال ۲۰۲۰ آمریکا درباره بازگشت به برجام مطرح کرده بود، همچنان به سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ و نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد ادامه می‌دهد.
وزیر امور خارجه جدید ایران در حالیکه واشنگتن بر طبل ناامیدی و فضاسازی علیه تهران می کوبد، از بازگشت ایران به مذاکرات وین خبر داد و گفت دولت جدید در حال بررسی پرونده مذاکرات و برجام است و به زودی در اولین فرصت به مذاکرات وین برمی گردد.
جوسپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و معاونش در نیویورک امیدوار بودند جلسه‌ای را به عنوان هماهنگ کننده برجام در سطح وزرای کشورهای عضو برجام برگزار کنند اما تشکیل چنین جلسه‌ای میسر نشد.
ایران اعلام کرد فعلا مذاکره ای با اعضای ۱+۴ نخواهد داشت و زمانی که بررسی ها و مطالعه پرونده برجام به نتیجه برسد، در میز مذاکره مطالب و دیدگاهها تبادل خواهد شد.
بورل درباره نشست خود با امیرعبداللهیان گفت جلسه‌ نسبتا طولانی داشته و مهمترین دستاورد این جلسه را دریافت تائیدیه از سوی رئیس جدید دستگاه دیپلماسی ایران برای بازگشت به مذاکرات وین بیان کرد. گرچه آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا برغم اظهارات بورل همچنان مدعی است توافقی از سوی ایران برای بازگشت به گفتگوهای وین نداریم.
وزیر خارجه جدید جمهوری اسلامی ایران بصورت فردی و دو طرفه با طرف های مختلف گفتگو و سیاست روشن و صریح دولت آیت الله رئیسی در قبال برجام را به رسمیت شناختن تداوم مذاکرات، فاصله نگرفتن از میز مذاکره و پیگیری بازگشت کامل همه طرفها به برجام اعلام کرد.
او در عین حال خطوط قرمز دولت جدید را به همتایان و مسوولان بین المللی گوشزد کرد که نمی خواهد کشور را به برجام و مذاکرات وین گره بزند.
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در دو ملاقات نسبتا طولانی با جوسپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و آنتونیوگوترش دبیر کل سازمان ملل و سه همتای اروپایی برجامی یعنی آلمان، انگلیس و فرانسه، به صراحت و شدت از بی عملی اروپا و نقض برجام از سوی آمریکا انتقاد و به سبک و سیاق غربی ها تاکید کرد پنجره فرصت برای همیشه باز نخواهد بود.
از سوی مسوولان جمهوری اسلامی ایران، این انتقاد به طرف های برجامی اروپایی همواره وارد بوده که وعده‌هایشان به تاسی از آمریکا عملی نشده و مدام از ظرف چند ماه آینده و به زودی در عمل به تعهداتشان سخن گفته اند.
وزیر خارجه جدید ایران به سبک اروپایی ها خطاب به آنان گفت که به زودی در اولین فرصت به مذاکرات برمی گردیم اما در عین حال تاکید کرد تفاوت “به زودی” ما با “به زودی” غربی ها بسیار زیاد است.
وزیر خارجه همچنین اعلام کرد دولت جدید به دنبال نتایج ملموس از مذاکرات بوده و رفتار و سیاست‌های دولت بایدن را در رابطه با ایران و برجام غیرسازنده می داند و معتقد است بایدن با وجود آنکه به صورت زبانی از سیاست های ترامپ انتقاد کرده اما در عمل در قبال ایران همان سیاست‌ها را دنبال می کند.
به اعتقاد مرد شماره اول دیپلماسی ایران، رفتار آمریکا متعارض است چون از سویی دعوت و درخواست برای بازگشت به برجام دارد و از سوی دیگر تحریم های جدید وضع می کند.
او می گوید به جوسپ بورل مقام عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته است مگر می شود آقای بایدن از یک طرف از ایران بخواهد به میز مذاکره برگردد، گاهی اوقات پیام هایی را ارسال کنند که ما حاضریم دو جانبه با هم گفتگو کنیم و همزمان در حالی که مدعی است می خواهد به تعهداتش و برجام بازگردد، تحریم های جدید علیه جمهوری اسلامی و مردم کشورمان اعمال می کنند.
حالا قرار است نماینده عالی اتحادیه اروپا آنچه را از زبان وزیر امور خارجه ایران شنیده است، به طرف آمریکایی منتقل کند. بورل در تلاش است دیدگاههای ایران و طرف های مذاکره را به هم نزدیک کند تا احیای برجام در کارنامه او ثبت شود.
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در عین حال در بیانیه ای پس از دیدارش با وزیر خارجه جدید ایران گفت درباره ضرورت همکاری کامل ایران  با آژانس بین المللی انرژی اتمی برای حل و فصل مسائل باقی‌مانده تاکید و نگرانی خود را نسبت به فرآیند کلی برنامه هسته ای ایران ابراز کرده است.
نماینده عالی اتحادیه اروپا با بیان اینکه وزیر امور خارجه جدید ایران کمتر از یک ماه است که کار خود را آغاز کرده و باید به او فرصت داد، در عین حال ادعا کرده است ایران تقلا و آمریکا به وضوح بی تابی می‌کند.
امیرعبداللهیان درباره علت بی تابی ها برای بازگشت ایران به مذاکرات می گوید آنها ابراز نگرانی “بی اساسی”  از پیشرفت‌هایی که ما در برنامه هسته ای مان داریم، می‌کنند و عجله و شتاب آنها برای بازگشت به مذاکرات این است که تصور می‌کنند ممکن است ما در این پیشرفت‌های هسته‌ای مان به مرحله‌ای برسیم که از نظر آنها نگران کننده است.
وزیر خارجه جدید ایران می افزاید اولا ما فتوای شرعی راجع به این موضوع داریم و ثانیا از برنامه صلح آمیز هسته ای ایران صحبت می کنیم و ایران ثابت کرده هیچگاه هیچ انحرافی در برنامه‌اش نبوده و گزارش‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی هم این موضوع را تایید کرده است.
نماینده عالی اتحادیه اروپا در عین حال اوضاع منطقه از جمله افغانستان را باعث بروز آشفتگی دانسته و گفته است باید برای کاهش فاصله‌ بین ایران و آمریکا و دستیابی به نتیجه سخت تلاش کنیم.
این در حالی است که ایران تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد و به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت داد برای تحقق وعده هایشان تلاش کنند.
پس از گذشت یک سال و با اثبات بی عملی اروپا، تهران در چند گام تعهداتش ذیل برجام را بر اساس مفاد همین توافقنامه کاهش داد.
معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا که ریاست نشست کمیسیون مشترک برجام را برعهده دارد، اعلام کرده است اعضای این توافق و آمریکا درباره ضرورت ازسرگیری سریع مذاکرات وین، از نقطه‌ای که در دور ششم به پایان رسید، اتفاق نظر دارند.
ایران نیز گفته است تهران از میز مذاکره فاصله نمی گیرد اما مذاکره ای را که تامین کننده حقوق و منافع ملت ایران باشد، دنبال می کند. اگر دیگران به تعهدات خودشان برگردند و راستی آزمایی شود ما نیز آمادگی داریم اقدامات جبرانی خود را متوقف کنیم. این کار سختی نیست که آمریکایی ها به تعهدات خودشان بر اساس برجام عمل کنند و سه کشور اروپایی به بی عملی خود پایان دهند.
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران می گوید اگر در این مسیر، مذاکرات وین و برجام  به نتیجه ای رسید، فبها المراد و به کاتالیروزی تبدیل می شود و روابط و پیشرفت های اقتصادی ما سرعت و شتاب بیشتری خواهد گرفت.
او در عین حال به گفته خودش، “خیلی خوش بین است که آینده، آینده روشنی است. مناسبات اقتصادی با سرعت خوبی ان شاء الله قوت خواهد گرفت و پیش خواهد رفت و تاثیرات آن را در داخل کشور خواهیم دید. ”
رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز که در مذاکرات غیرمستقیم وین با تیمش حضور دارد، در نیویورک  با کشورهای مختلف اروپایی و  کشورهای منطقه و همسایگان ایران دیدارها و گفتگوهای مختلفی داشته و آنطور که وزیر خارجه آمریکا گفته، او چند روز بسیار پربار و سودمند در نیویورک داشته است.
باید دید آمریکا و اروپا که خواستار تعجیل ایران برای مذاکرات هستند، در دور جدید گفتگوها چه پیشنهادات و ابتکاراتی را بجای فشار، تهدید و فضاسازی روی میز خواهند گذاشت و اساسا چگونه می خواهند حقوق ملت ایران را تامین کنند؟
آیا اتحادیه اروپا و نمایندگان عالی آن حاضرند بر آمریکا برای کاهش فاصله فشار وارد کنند و برای کاهش فاصله میان تهران – واشنگتن به ویژه که آمریکا ناقض برجام بوده، چه گام عملی ای برخواهند داشت؟/ایرنا