هفته سلامت بانوان ایران( سبا) ۲۴ لغایت ۳۰ مهرماه ۱۴۰۰

یکشنبه ۲۵ مهر: زنان و مدیریت سلامت روان در بحران کرونا (محور‌ها: مدیریت استرس،خشونت خانگی، روابط خانوادگی سالم، تقویت مهارتهای ارتباطی، حمایت همسران از یکدیگر، مدیریت سوگ) پاندمی کووید- ۱۹ تاثیر زیادی بر روی زندگی ما گذاشته است.

بسیاری از ما با چالش هایی روبرو هستیم که استرس زا یا طاقت فرسا بوده و با عث ایجاد شرایط روحی آسیب زا در بزرگسالان و کودکان می شود.

اقدامات پیشگیری نظیر فاصله گذاری اجتماعی، اگرچه برای کم کردن خطر انتقال ضروری هستند ولی می توانند احساس تنهایی و ایزوله شدن در فرد ایجاد کرده، باعث افزایش اضطراب و نگرانی شوند.

ترس از مرگ و از دست دادن عزیزان، دسترسی مداوم به اخبار بد، محدودیت در حرکت و جابجایی، کار در خانه، مدرسه در خانه، بیکاری های موقت، از دست دادن تماس فیزیکی با اعضاء خانواده، دوستان و همکاران، همه و همه تغییراتی است که می تواند بر سلامت روان ما تاثیر بگذارد. اگر چه این ویروس اثر مستقیمی بر روی مغز ندارد، ولی پاندمی آن آثار مخربی بر روی سلامت روان بجا می‌گذارد و زنان در این مورد گروه آسیب پذیرتر هستند.

استرس می تواند باعث بروز حالات زیر شود:

•    حساس ترس، خشم، غم، هراس، ناامیدی

•    تغییر اشتها، انرژی، علاقه و انگیزه

•    مشکل در تمرکز و تصمیم گیری

•    مشکل خواب و یا کابوس

•    سردرد، درد بدن، مشکلات گوارشی

•    تشدید بیماری های مزمن

•    تشدید مشکلات روحی

•    افزایش میزان مصرف سیگار، مواد و الکل

تاثیرات کووید- ۱۹ بر روی بانوان، با توجه به نقش ها و مسوولیت های متعددی که دارند، می تواند موجب بالا رفتن میزان استرس و اشکال در عملکرد آنان شود. زنان باردار و زنان تازه زایمان کرده، زنان شاغل، زنان خانه دار، زنانی که وظیفه مراقبت از بیمار در خانواده را بر عهده دارند، زنانی که از پدر و مادر سالمند مراقبت می کنند، زنان سرپرست خانوار، زنان بدسرپرست و زنانی که گاهی تمامی این نقش ها را بر عهده دارند، اولین گروهی هستند که تحت تاثیر این بحران قرار می گیرند.

زنان بیشتر از مردان بیشتر از مردان مسئول مراقبت از خانواده هستند و تعدد نقش های آنان، می تواند موجب ناکارآمدی و بالا بردن میزان استرس و آسیب های روانی شود.

بانوان مسن علاوه بر بیماری های زمینه ای با مشکلات روانشناختی از جمله ترس و تنهایی و انزوا مواجه هستند، لذا آگاهی زنان از نقش خود مراقبتی بر حفظ سلامت آنان دارای اهمیت بسیاری است.

بیماری کووید ۱۹ نه تنها سبب نگرانی های سلامت همگانی می‌شود بلکه سبب بروز تعدادی از بیماری‌های روانشناختی، شامل اضطراب، ترس، افسردگی، رفتارهای اجتنابی، تحریک‌پذیری، اختلال خواب، و اختلال استرس پس از سانحه می شود. در پی میزان مرگ و میر بالای این بیماری، تعداد زیادی از خانواده‌ها دچار فقدان و مرگ اعضای خانواده خود شده‌اند.

از سوی دیگر، به منظور جلوگیری از شیوع این ویروس بسیاری از تجمعات از جمله مراسم‌ خاکسپاری و سایر مراسم مذهبی و فرهنگی مربوطه به شدت محدود شده و خانواده‌ها از دریافت حمایت‌های اجتماعی محروم گردیده‌اند. از طرف دیگر، در دوران شیوع بیماری ۱۹COVID   افراد مبتلا و خانواده‌های آنها با انگ اجتماعی (Social Stigma) روبرو می‌شوند. چنین رفتاری می تواند بر افراد مبتلا به این بیماری، سایر اعضای خانواده، دوستان و حتی اجتماع آنها به شکل منفی تأثیر بگذارد. بنابراین افرادی که در جریان این بیماری یکی از اعضای خانواده خود را از دست می دهند، در معرض خطر سوگ پیچیده و سایر بیماریهای روانی قرار می گیرند.

در یک مطالعه که توسط موسسه غیر انتفاعی Care International انجام شده، مشخص شده که اگرچه همه افراد تحت تاثیر نگرانی، اضطراب و خستگی روحی ناشی از پاندمی کووید ۱۹ هستند، ولی میزان عوارض جدی روحی روانی نظیر اضطراب، بی‌اشتهایی، بی خوابی و اختلال در توان انجام دادن کارهای روزمره در زنان سه برابر مردان است. ( ۲۷% در زنان در مقابل ۱۰% در مردان). این مطالعه برروی ۱۰۴۰۰ مورد زن و مرد از کشورهای مختلف شامل ایالات متحده، امریکای لاتین و خاور میانه انجام شده است.

بخشی از عوامل ایجاد کننده اضطراب، عوامل اقتصادی است. این عوامل زنان را بیشتر تحت تاثیر قرار داده است. به عنوان مثال در ایالات متحده، از ماه فوریه تا ماه می ۲۰۲۰، حدود ۱۱.۵ میلیون زن از کار اخراج شده اند، در حالیکه این رقم برای مردان حدود ۹ میلیون نفر بوده است. این در حالی است که زنان ۶۶ درصد شاغلین در ۴۰ شغل با کمترین درآمد کشور را تشکیل می دهند.

نتایج یک نظرسنجی دیگر در آمریکا نشان می‌دهد که تاثیر پاندمی کرونا بر روی سلامت روان زنان به خصوص زنان زیر ۵۰ سال به مراتب بیشتر از مردان بوده است. ۶۲ درصد زنان زیر ۵۰ سال ( ۱۸ تا ۴۹ سال) اعلام داشته اند که این پاندمی بر سلامت روانشان تاثیر متوسط تا زیاد داشته است. در میان زنان بالای ۵۰ سال، میزان تاثیرگذاری روانی این پاندمی در حدود ۵۰ درصد بوده است.

این تاثیر روانی در میان مردان زیر ۵۰ سال (۱۸ تا ۴۹ سال)، تنها ۴۷ درصد بوده است و در مردان بالای ۵۰ سال به ۴۰ درصد  کاهش می یابد.

زنان حتی اگر شاغل باشند بار اصلی مسئولیت خانه و کار با فرزندان را بعهده دارند که بار روانی بیشتری را به آنها تحمیل می‌کند. زمانی که برنامه های آموزشی به منزل منتقل می شود، این زنان هستند که بار اصلی مراقبت و نظارت بر فرزندان را بدوش می‌کشند.

در کشورهای در حال توسعه این شرایط برای زنان سخت تر نیز می‌شود. در مطالعه Care در بنگلادش از ۵۴۲ زن شرکت کننده، ۱۰۰% افزایش مشکلات روحی روانی را گزارش کرده اند. در برخی نواحی این کشور محدودیت ها به گونه ای است که حتی امکان دسترسی به خدمات سلامت روان را از آنها سلب کرده است.

بسیاری از زنان در این کشورها در مطالعه کیفی جملاتی از این قبیل را ذکر کرده اند: نمی دانم تا چند روز می توانم به خانواده ام غذا بدهم، بزودی شغلم را از دست می‌دهم و هیچ پس اندازی ندارم. مشکلات مشابه در خاور میانه نیز وجود دارد. در لبنان ۴۹ در صد زنان از دست دادن شغل را گزارش داده اند در حالیکه این میزان توسط ۲۱% مردان  گزارش شده است.

زنان بیشتر به مشاغل پرخطر اشتغال دارند. مطالعه Care  در فلسطین نشان داد، زنان شاغل اغلب به مشاغلی مانند پرستاری، معلمی و سایر مشاغلی که با افراد زیاد در تماس است اشتغال دارند. این در حالی است که  اگر علائم ناراحتی روانی برای آنها ایجاد شود به منابع کمتری دسترسی دارند. دسترسی به خدمات سلامت روان برای زنان در این کشور ۸% و برای مردان ۶۷% گزارش شده است.

در این کشورها زنان تنها امکان مراجعه به درمانگران زن را دارند، در حالیکه تعداد درمانگران زن اندک است. (بخصوص در دوران کووید ۱۹) در سایر کشورهای آسیایی، اشتغال در کارخانه ها و بیمارستان‌ها به این موارد اضافه می شود. کسب و کار از رونق افتاده، اقتصاد صدمه دیده، سوگ عزیزان مشهودترین عواقب این پاندمی جهانی هستند. در یک مطالعه مرور سیستماتیک بر روی مقالات منتشر شده در زمینه سلامت روان زنان باردار و کووید، نشان داده شد عوامل زمینه‌ای مانند وزن کم واکنش های روانی زنان در دوران همه گیری کووید شامل؛ اضطراب، افسردگی و ترس می شود و این سطح اضطراب و افسردگی در بین زنان باردار در دوران کووید، بین متوسط تا شدید برآورد شده است.

از جمله عوامل موثر بر ضطراب دوران بارداری می توان به؛ سن کمتر از ۳۵ سال، حاملگی بار اول، اشتغال، کمبود حمایت خانوادگی- اجتماعی و کمبود فعالیت بدنی اشاره کرد. این مقاله داشتن فعالیت بدنی و افزایش حمایتهای اجتماعی را به زنان باردار توصیه می‌کند.

بانوان برای گذار از دوران سخت کرونایی نیازمند آگاهی، هوشیاری و حمایت های همه جانبه از طرف خانواده و جامعه هستند.

سازمان جهانی بهداشت و مرکز مدیریت بیماری‌های امریکا مجموعه ملاحظاتی را برای حفظ سلامت روانی اجتماعی در جریان همه گیری کووید ۱۹ منتشر کرده اند که چکیده آن  بدین شرح است:

•    گوش دادن به اخبار بخصوص اخبار موجود در شبکه های مجازی را محدود کنید. آگاه بودن بسیار خوب است ولی شنیدن مداوم اخبار همه گیری ناامید کننده است. پیگیری اخبار را به دو الی سه بار در روز محدود کنید.

•    از طریق تنفس عمیق، انجام تمرینات کششی، تغذیه سالم، ورزش منظم، خواب کافی و پرهیز از مصرف سیگار، الکل و مواد، از جسم خود مراقبت کنید.

•    به ذهن خود استراحت دهید و زمانی برای انجام کارهایی که دوست دارید در نظر بگیرید.

•     با دیگران در ارتباط باشید و با افراد قابل اعتماد در مورد نگرانی ها و احساسات خود صحبت کنید.

•    بصورت آنلاین با جامعه و یا با موسساتی که فعالیت های معنوی دارند در ارتباط باشید.

•    اگر دچار بحران های روحی هستید با مشاور یا روانپزشک تماس بگیرید.

•    با افراد مبتلا و خانواده آنها همدلی کنید. این افراد مرتکب هیچ گناهی نشده و نیازمند مهربانی، همدلی و حمایت ما هستند.

•    از کووید به عنوان لقب برای افراد یا خانواده های مبتلا استفاده نکنید. هویت افراد از ابتلای آنها به بیماری جداست و دادن القاب اینچنین منجر به ایجاد انگ و فشار روانی و اجتماعی بر افراد می شود.

•    از تماشا کردن و گوش دادن به اخباری که شما را دچار اضطراب می کند، پرهیز کنید. فقط به اطلاعات منابع معتبر توجه کنید. اطلاعات صحیح را می توانید از وب سایت سازمان جهانی بهداشت بدست آورید.

•    از فرصت های مختلف برای صحبت های مثبت استفاده کنید. به عنوان مثال صحبت در مورد افرادی که از کووید بهبود یافته اند؛ البته در صورت رضایت آنان نسبت به بیان اطلاعات شخصیشان

به منظور حفظ و ارتقای سلامت روحی و روانی کودکان نیز توصیه می شود:

۱.    به کودکان کمک کنید که احساساتی نظیر غم یا ترس را بیان کنند (هر کودک روش خود را برای بیان احساس دارد). گاهی انجام فعالیت‌های خلاقانه نظیر بازی و نقاشی می تواند کمک کننده باشد. بیان احساسات در محیطی مطمئن و حمایت گر، به کودکان در رهایی از این احساس کمک می کند.

۲.    برنامه‌های روتین کودک را ادامه دهید. این برنامه ها می تواند شامل فعالیت های آموزشی یا بازی باشد.

۳.    داشتن روابط اجتماعی حتی در حد محدود به خانواده برای کودکان مناسب است.

۴.    در شرایط استرس، کودکان بیشتر احساس وابستگی از خود نشان می‌دهند. برای آنها به زبانی صادقانه و مناسب سن در مورد مشکل توصیح دهید. اگر کودک نگرانی در این مورد دارد به او بگویید که با هم بهتر می‌توانید به این نگرانی غلبه کنید. کودکان رفتارهای بزرگترها را مشاهده می‌کنند و یاد می‌گیرند که چگونه احساسات خود را در شرایط بحرانی مدیریت کنند.

به کسانی که از افراد مسن و یا دارای بیماری زمینه ای مراقبت می کنند، توصیه می شود:

۱.    افراد مسن، بویژه آنان که مشکلات شناختی یا دمانس دارند، در شرایط سخت طغیان بیماری و یا قرنطینه، بیشتر دچار اضطراب، خشم، استرس و بیقراری و انزواطلبی می شوند. حمایت های عملی و روانی خانواده و پرستار خصوصی، همچنین پرسنل بهداشتی درمانی، برای آنها لازم است.

۲.    دستورالعمل های ساده برای کم کردن خطر بیماری کووید (مانند؛ شستن دست، استفاده از ماسک و …) را به زبانی روشن، محترمانه، صبورانه و قابل فهم در اختیار آنان قرار دهید و اگر لازم شد، آموزش ها را تکرار کنید. می توانید از نمایش، تصویر و یا نوشته نیز برای انتقال اطلاعات کمک بگیرید.

۳.    اطمینان حاصل کنید که افراد مسن، به داروهای مورد نیاز خود به میزان مصرف دو هفته، همچنین به آذوقه و سایر خدمات مورد نیاز خود دسترسی دارند.

***

#نه_به_ملاقات_بیماران_کرونایی

***

#من_ماسک_می_زنم

***

#نه_به_مراسمات_پرازدحام

***

#من_پروتکل_های_بهداشتی_را_رعایت_میکنم

***
#ما_کرونا_را_شکست_میدهیم

***