احیای برجام نیازمند گام عملی است نه هیاهو و جنجال

به گزارش خبرنگار ایرنا، در هفته‌های اخیر مقامات آمریکا و اروپا در قبال برجام لحن مطالبه جویانه‌ای اتخاذ کرده‌اند. موضع گیری‌های آمریکا و اروپا در خصوص کاهش تعهدات ایران روز به روز تندتر می‌شود و آنچه در این میان سخنی از آن به میان نمی‌آید مواضع پیشین اروپا در مقابل دولت ترامپ در محکومیت خروج از برجام و اعمال تحریم علیه ایران و علاوه بر این وعده‌های جو بایدن رئیس جمهور جدید آمریکا در خصوص بازگشت به برجام و رفع تحریم‌ها است.

بی‌عملی اروپا در قبال نقض فاحش برجام از سوی آمریکا و همراهی عملی آنها با ترامپ در سه سال گذشته برجام را به حالت تعلیق درآورد. اروپایی‌ها از سویی نمی‌خواستند با نابودی برجام در زمین ترامپ بازی کنند و از سوی دیگر تلاش می کردند تا مانع کاهش بیشتر تعهدات هسته‌ای از سوی ایران شوند. در این میان هیچ راهکاری برای کمتر شدن اثر تحریم‌ها بر ایران به کار نبستند.

ایران در این مدت بیشترین هزینه را برای حفظ برجام پرداخته است. هر چند در توافقات بین المللی دولتها هستند که طرف متعاهد هستند و رفت وآمد مقامات اجرایی دلیلی برای عدم اجرای تعهدات نیست با این حال ایران در سال‌های اخیر علیرغم کارشکنیهای گسترده ترامپ در قبال برجام تلاش کرد این توافق را سرپا نگه دارد. با این حال این انتظار طبیعی است که دولت جدیدآمریکا که کارگزاران آن در مذاکرات منجر به توافق هسته ای و امضای آن نقش داشته‌اند برای احیای این توافق تلاش کنند. آن هم در شرایطی که در سال‌های اخیرمنتقد رویکرد ترامپ در قبال برجام بوده اند.

نکته قابل تامل در این بین تغییر جهت‌آشکار و فاحش اروپاییها در قبال برجام است. تروئیکای اروپایی حداقل در لفظ منتقد رویکرد ترامپ در خروج از برجام و تخریب این توافق بودند و تلاشهایی هم در این زمینه داشتند لولی از زمان به قدرت رسیدن بایدن در آمریکا لحن مقامات اروپایی تغییرات آشکاری داشته است. به طوری که به نظر می رسد در حال حاضر تروئیکای اروپایی نگران بازگشت آمریکا به برجام واحیای این توافق هستند. از همین روست طرح مسائل غیر مرتبط با برجام و یا بیانیه های انتقادی گاه و بیگاهشان نه نشان دهنده نگرانی آنها از نابودی برجام بلکه به منظور چانه زنی‌های رسانه ای و سنگ اندازی در مسیر احیای این توافق است.

در تازه ترین اقدام سه کشور اروپایی با صدور بیانیه‌ای مشترک ایران را به نقض تعهدات هسته‌ای متهم کردند. آلمان، انگلیس و فرانسه با صدور بیانیه‌ مشترکی نوشتند: با نگرانی بسیار متوجه تاییدیه اخیر آژانس‌ بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر اینکه ایران در حال تولید اورانیوم فلزی در مغایرت با برجام است، شدیم. ایران متعهد شده است که برای ۱۵ سال مشغول تولید و دستیابی به اورانیوم فلزی نشود یا اقدام به انجام تحقیقات و توسعه بر روی استخراج اورانیوم نکند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز ۲۲ بهمن گزارش داد که تولید ۳.۶ گرم اورانیوم فلزی در کارخانه‌ای در ایران تأیید شده است. پیش از این نماینده دائم ایران در سازمان‌های بین المللی در وین اعلام کرد که تهران کار تحقیقاتی برای تولید اورانیوم فلزی را آغاز کرده است. به گفته کاظم غریب‌آبادی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص کارخانه تولید ورقه‌های سوختی مطلع بوده و بازرسی از تمامی بخش‌ها صورت گرفته است.

تروئیکای اروپایی با بیان اینکه ایران هیچ توجیه معتبر غیرنظامی برای این فعالیت‌ها ندارد، از ایران خواسته‌اند بدون تاخیر به این فعالیت‌ها پایان دهد و هیچ گام جدیدی در جهت عدم پایبندی به برنامه هسته‌ای‌اش اتخاذ نکند.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه در واکنش به بیانیه مشترک سه کشور اروپایی درخصوص عدم پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای نوشت: «آیا سه کشور اروپایی تا به حال بند ۳۶ برجام و نامه‌های کثیر ایران بر این اساس را خوانده‌اند؟ با چه منطقی ایران موظف است اقدامات جبرانی که یک سال پس از خروج آمریکا از – و تداوم نقض – برجام اتخاذ کرده بود را متوقف کند؟ سه کشور اروپایی برای تکمیل تعهداتشان چه کرده‌اند؟»

یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم در گفت‌وگو با پایگاه خبری واشینگتن فری بیکن مدعی شده که ایران گام‌های خطرناکی برداشته و از ایران خواسته است گام‌های خطرناکی را که اخیرا برداشته، به عقب برگرداند.

این هیاهو توسط اروپا و آمریکا در حالی صورت می گیرد که اورانیوم فلزی کاربردهای بسیاری در صنعت و داروسازی دارد و بهره برداری از کارخانه تولید اورانیوم فلزی اصفهان مندرج در قانون مجلس شورای اسلامی و تولید سوخت پیشرفته برای استفاده در راکتور تحقیقاتی تهران است و ارتباطی با تولید سلاح هسته ای ندارد. اما به نظرمی‌رسد کشورهای غربی تلاش می‌کنند به هر بهانه‌ای اقدامات ایران را زیر سوال ببرند در حالی که در تمام این مدت تلاشی برای بازگشت به برجام و رفع تحریم‌های ایران نکرده اند.

چندی پیش حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی در سخنانی گفت ایران به امضایی که می‌دهد پایبند است. در سال‌های اخیر هم از زمانی که تهران کاهش تعهدات برجامی خود را آغاز کرد بارها در مقاطع مختلف تاکید داشته که در صورتی که شرکای برجام به تعهدات خود بازگردند، ایران هم در کوتاه‌ترین زمان ممکن از کاهش تعهداتش عقب‌نشینی خواهد کرد.

ایران بارها نشان داده که به تعهدات خود پایبند بوده است. در هفته های اخیر این موضوع از سوی مقامات آمریکا مطرح شده که ایران از کاهش تعهداتش عقب نشینی کند در آن صورت آمریکا بعد از ارزیابی اقدامات تهران به برجام بازخواهد گشت. موضوعی که منطقی نیست و انتظار نمی رود ایران بپذیرد چرا که این‌آمریکا بوده که در نقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ پیشگام بوده به این عهد شکنی اصرار کرده و مانع از اجرای تعهدات سایر کشورها شده است.

اگر شرکای برجام اراده واقعی و مبتنی بر حسن نیت در قبال تعهدات خود داشته باشند، می‌توانند این توافق را احیا کنند. ابراز نگرانی صرف و صدور بیانیه های نگرانی شدیدگرهی از مشکل برجام باز نمی کند بهتر است اروپا و آمریکا به صورت واقعی و محسوس به تعهدات خود عمل کنند درآن صورت خواهند دید که تهران همچنان به تعهداتش پایبند است./ایرنا