کوله بار توسعه بر شانه های پتروشیمی

طی چند سال اخیر کشورهای پیشرفته تلاش زیادی را برای تسلط بر بازار محصولات پتروشیمی داشته‌اند و با ارائه تکنولوژی‌های جدید در این صنعت همواره سعی در افزایش سهم خود از این بازار را دارند.

صنعت شیمیایی پس از صنایع غذایی و خودروسازی سومین صنعت بزرگ جهان بوده و از جمله صنایعی است که در چند سال گذشته به دلیل توجه خاص کشورها به این صنعت پس از صنایع غذایی و خودروسازی رتبه سوم را در بین صنایع دارد.

همچنین، سهم صنایع پتروشیمی ایران در بازار جهانی از ۱.۱ درصد در سال ۱۳۸۴ به ۴.۲ درصد در سال ۱۳۹۱ رسید و در همین راستا محصولات پتروشیمی کشور به ۶۰ کشور جهان صادر می‌شود. البته شایان ذکر است که ایران نسبت به رقیبان منطقه‌ای مانند عربستان و قطر دیرتر به فکر توسعه صنعت پتروشیمی خود افتاد اما توسعه مجتمع پارس جنوبی و استفاده از گازهای میادین نفتی، موجب افزایش مواد خام و اولیه مورد نیاز صنعت پتروشیمی در ایران شد و امید است با شرایط کنونی بتواند به رشد آن شتاب بخشد.

در سال ۹۳ “خوراک و سوخت” ۲۷ درصد، “مواد پایه شیمیایی” ۴۵ درصد، “کود” ۹ درصد، “آروماتیک” ۸ درصد و “پلیمر” ۱۱ درصد از تولیدات محصولات پتروشیمی را به خود اختصاص داده‌اند.

در همین راستا، اگر تولیدات پتروشیمی ایران را از نظر منطقه‌ای دسته‌بندی کنیم مطابق با گزارش وزارت نفت در سال ۹۴ پتروشیمی‌های “ماهشهر” با ظرفیت تولید ۲۵ میلیون تن در سال، پتروشیمی‌های “عسلویه” با ظرفیت تولید ۲۳ میلیون تن در سال و پتروشیمی‌های مناطق دیگر با ظرفیت تولید ۸ میلیون تن در سال نقش بسزایی در تولید محصولات پتروشیمی ایفا کرده‌اند.

از دیدگاه صادرات، ایران به عنوان یکی از صادرکنندگان محصولات پتروشیمی در سال ۹۳ عموم صادرات خود را به آسیا به خصوص آسیای جنوب شرقی و چین داشته که از این میان درصد کمی به اروپا تخصیص یافته است.

هاب‌های  ده‌گانه پتروشیمی و پیش‌بینی طرح‌های آتی

مراکز تجمع مجتمع‌های پتروشیمی به نام “هاب پتروشیمی” شناخته می‌شود که از جمله هاب‌های پتروشیمی مطرح شده در سال‌های اخیر می‌توان به “هاب ماهشهر”، “هاب فاز یک عسلویه”، “هاب فاز دو عسلویه”، “هاب فاز سه عسلویه”، “هاب چابهار”، “هاب سرخس”، “هاب جزیره لاوان”، “هاب منطقه ویژه اقتصادی پارسیان”، “هاب منطقه ویژه اقتصادی ایرانشهر” و “هاب منطقه آزاد جاسک” اشاره کرد.

صنایع پتروشیمی، علاوه براینکه عاملی مهمی در تأمین مواد اولیه برای بخش‌های اقتصادی کشورهاست، با فرآوری تولیدات صنایع در اشتغال‌زایی نقش قابل توجهی ایفا کرده و از سوی دیگر ارزش افزوده ناشی از این فرآوری، به اقتصاد ملی دولت‌ها یاری می‌رساند که بتوانند همزمان به احیاء بخش‌های اقتصادی همچون کشاورزی، خدمات ساختمان و اقتصاد عمومی کمک نمایند.

شرکت پتروشیمی ایلام نیز یکی از مجموعه‌هایی است که توانسته علاوه بر ایجاد اشتغال در این استان به استفاده بهینه از محصولات تولیدی پالایشگاه گاز و تبدیل آن به محصولات ارزشمند پتروشیمیایی با ارزش افزوده بیشتر منجر شود و همچنین،  با ایجاد صنایع پایین‌دستی و رونق اقتصادی استان، موجبات افزایش خدمات جانبی در سطح منطقه با توجه به ماهیت واحدهای پتروشیمی را فراهم گرداند.

نقش مهم استراتژیک صنایع پتروشیمی در توسعه همه‌جانبه کشور حتی در مسیر دیپلماتیک از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است به گونه‌ای که علاوه بر این جایگاه مهم، نقش پر رنگی در توسعه اقتصادی کشور داشته و پتروشیمی ایران صنعتی است که با به کارگیری فناوری‌های نوین می‌تواند یکی از ارکان اصلی این صنعت در جهان محسوب گردد.