ایلام؛ پهنه ای چشم نواز در هزارتوی تاریخ

ایلام این سرزمین کوچک اما کهن دیار هرچند امسال خساست آسمان لاجوردی را به جان خرید اما باز هم به رسم مهمان نوازی و دیوان خان داری قدیمی اش، خود را پیرایش و آرایش کرده است.

طبیعت بی مانند و چهارفصلش همه ساله به وقت موسم بهاران چشم ها را مسحور و خیره می کند و چون بانویی باوقار، شکوه و دلفریبی خود را به رخ بینندگان می کشد.

ایلام در بطن خود تاریخی چند هزار ساله و طبیعتی چهارفصل دارد که اعجاز جذابیت این دیار را بیش از پیش کرده است.

از تپه باستانی ۱۱ هزارساله علی کُش دهلران تا قبرستان پنج هزار ساله سیروان و کتیبه به یادگار مانده از آشور بانیپال امپراطور قوم باستانی آشوریان.

ایلام سرشار از ناگفته های بکر است، مملو از آثار و جاذبه های تاریخی و باستانی، طبیعی، مذهبی، دفاع مقدس، اغذیه و اشربه محلی و مردم شناسی دارد که جذابیت آن برای گردشگران غیربومی بدیع و تازه و برای گردشگران بومی هم جذاب و چشم نواز است.

کوه زیبای قلاقیران در پنج کیلومتری شهر ایلام و در منطقه جنگلی – تفریحی ششدار و پایین دست منطقه جنگلی – تفریحی دالاب واقع شده که هم یک کوه منحصر به فرد و خاص است و هم به عنوان نماد استان ایلام شناخته می شود.
این کوه دو وجهی یکی از جاذبه های گردشگری ایلام است که در ذهن ببینتده ناخودآگاه میدان آزادی تهران را تداعی می کند و همه ساله در فصول مختلف سال مردم به طبیعت پیرامونی این کوه برای گذران وقت و تفرج می روند.

غار زینگان در ۲۵ کیلومتری شهر مهران و در منطقه صالح آباد واقع شده و بخش عمده ای از طول مسیر این غار دره مانند و روباز با مسیرهای پر پیچ و خم است و یک بخش از آن بسته و مسقف به مانند دیگر غارها است که در قسمت هایی سقف کوتاه و قابل لمس کردن است و چکه های آب از روی سقف به پایین فرو می ریزد و در انتهای غار دریاچه ای نه چندان عمیق با آب سرد قرار دارد.
از نکات جالب توجه در مورد غار زینگان اینکه این غار در منطقه گرمسری صالح آباد از توابع شهرستان مهران واقع شده که دمای داخل غار با دمای مرسوم آن منطقه تفاوت فاحش دارد.

دریاچه دوقولوی سیاه گاو آبدانان که به علت شفافیت بالای آب به آکواریوم طبیعی استان ایلام و کشور معروف است و این دریاچه های دوگانه از طریق یک آبراهه باریک طبیعی ۱۰ متری به هم متصل هستند.

این دو دریاچه حدود ۳ متر عمق دارند و عرض این دو دریاچه تقریبا ۸ متر بوده و طول آن ۷۰ متر است و قدمت این پدیده طبیعی نادر و شگفت انگیز هزاران سال بوده و تماشای آن واقعا چشم‌نواز است.

تنگه کافرین در پایین دست سد سیمره واقع در شهرستان بدره که محلی مناسب برای قایق سواری است، غار خفاش دهلران زیستگاه منحصر به فرد میلیون ها خفاش، غار کنا تاریکه کوه های سیوان که به علت دمای پایین آن هیچ موجودی قادر به ادامه حیات در آن نیست، دره ارغوان که درماه های فروردین و اردیبهشت ماه شکوفه های درختان ارغوان جلوه ای بی نظیر در این منطقه تفریحی ایجاد می کنند، ابشار هفت گانه پلیه و سنگ منحصر به فرد سانیری ایوان، تنگه رازیانه در مسیر ایلام – بدره و صدها اثر طبیعی از جذابه های گردشگری طبیعی استان ایلام است.

ایلام در کنار جاذبه های طبیعی مملو از آثار تاریخی از دوره های متعدد است که نشان از قدمت دیرینه این سرزمین کهن دارد.

شهر دره شهر خود یک موزه بزرگ باستان شناسی است که وجود شهر تاریخی دره شهر موسوم به ماداکتو، تنگه طبیعی تاریخی بهرام چوبین با سازه ها و آبگیرهای احداثی این تنگه به یادگار مانده از بهرام و دوران ساسانیان، آبشار و آبراهه‌های فراوان در این شهر و وجود پل تاریخی گاومیشان دره شهر را به یک مقصد گردشکری خاص تبدیل کرده است.

روستای تاریخی و هدف گردشگری سرابکلان واقع در شهرستان سیروان که در کنار شهر تاریخی سراب کلان ساخته شده و قدمت این متطقه بین پنج هزار سال تا عهد ساسانیان تخمین زده شده و گورستان بسیار کهن آهنگران (آسنگران) با پیشینه پنج هزار ساله نیز در شهرستان سیروان قرار گرفته است.

کاخ موزه فلاحتی که در داخل شهر ایلام و در محوطه سازمان جهاد کشاورزی قرار گرفته و مختص تاریخچه کشاورزی در استان ایلام در سده های مختلف تاریخی است و در این کاخ موزه آثار و ادوات کشاورزی کشف شده نگهداری می شود.
این کاخ موزه یکی از آثار تاریخی و جاهای دیدنی ایلام است که در دوران قاجاریه و در سال ۱۳۲۶ هجری قمری، توسط غلامرضا خان والی ساخته شد.

قعله والی که در داخل شهر ایلام قرار گرفته و این بنا متعلق به دوران قاجاریه و زمان والیان حاکم بر ایلام است و موزه مردم شناسی استان ایلام در این قلعه قرار دارد و بازدیدکنندگان با بازدید از غرقه های مختلف این قلعه با البسه قدیمی اقوام و ایلات مختلف و زندگی سنتی مردم استان ایلام در دوره های گذشته اشنا می شوند.

چهار طاقی شیرین و فرهاد واقع در شهرستان ایوان که تداعی گر عشق اتشین فرهاد ناکام به شیرین مغرور است از عهد ساسانیان به یادکار مانده است.

طاق شیرین و فرهاد به شکل مربع بوده و در دامنه کوه قرار گرفته است. طول این بنا ۳۲۰ سانتی‌متر، عرض آن ۲۹۰ سانتی‌متر و ارتفاع آن ۲۲۰ سانتی‌متر است. جالب اینکه این طاق به طور کامل از سنگ‌های یکپارچه تراش داده شده و در ساخت آن از بدون هیچگونه ملاتی استفاده نشده و سقف آن مسطح است.

سنگ حکاکی شده گل گل ملکشاهی متعاق به دوره باستانی آشوریان با قدمتی بیش از سه هزار سال است که در این سنگ حجاری نقشی از یک سرباز آشوری با کلاه‌خود و یک تیر در دستش وجود دارد و یک ماه و ستاره هم در بالای آن کشیده شده و ابعاد این سنگ نوشته، ۱۳۵ در ۹۰ سانتی‌متر بوده و در قسمت پایینی آن چندین جمله با خط میخی نوشته شده است.

قلعه کنجانچم در حاشیه رودخانه کنجانچم، گورستان چنار با قدمت یک هزار سال قبل از میلاد که که بنا بر رسم آن دوران، مردگان را داخل خمره های کوچک و بزرگ دفن می کرده اند و داخل خمره ها، اشیا و لوازم فرد فوت شده را در کنار او قرار می داده اند، دژ میرغلام تنها گوشه هایی از قدمت تاریخ در سرزمین اصیل ایلام است.

استان ایلام علاوه بر جاذبه های گردشگری تاریخی و طبیعی از اماکن تاریخی مذهبی نیز برخودار است که برخی از این ابنیه ها به سده های گذشته بر می گردد که از جمله می توان به بنای امام زاده سید ابراهیم دهلران اشاره کرد که بنای این امامزاده به دوران سلجوقیان باز می گردد.

مسجد صاحب الزمان(عج) یکی از جاذبه های مذهبی – اقامتی واقع در شهر ایلام است که به گفته سازمان اوقاف و امور خیریه کشور این مسجد بعد از جمکران در قم پر ترددترین مسجد در کشور است که در تمام طول سال تا پاسی از شب باز و پذیرای زائران است و در ایامی چون تعطیلات تابستان، نوروز و اربعین محل اتراق مسافران غیربومی نیز است.

از دیرباز تاکنون روزهای چهارشنبه این مسجد مختص بانوان است و زنان و دختران ایلامی از هرنقطه از ایلام به ویژه مرکز استان خود را به این مسجد می رسانند و در این روز مسجد و خیابان منتهی به آن مملو از جمعیت زنان است و به همین جهت هم در این روز بازار موقت دست فروشان برای فروش اقلام خود دایر می شود.

امامزاده علی صالح (ع) واقع در بخش صالح آباد شهرستان مهران که از امامزادگان شاخص کشور نیز محسوب می شود و آرامستان عمومی و قدیمی شهر ایلام نیز در جوار این امامزاده قرار دارد و همواره در طول سال پذیرای مسافران و کاروان های راهیان نور است و از جایگاه و اهمیت زیادی بین مردم استان ایلام برخودار است.

یادمان های عملیاتی شرهانی، سه راهی جندالله، قلاویزان، میمک، سنگر صدام، وجود تانک ها و نفربرهای سوخته در مسیرهای منتهی به مهران و دهلران، وجود مخروبه های زمان جنگ تحمیلی در ابتدای شهر مهران در کنار بقاع متبرکه امامزادگان از جمله سید حسن برادر بزرگوار امام رضا (ع) در شهر مهران از دیگر جاذبه های گردشکری مذهبی در استان ایلام است.

گذران تعطیلات نوروزی مردم استان ایلام در ایام عید خود یکی از جاذبه های دیدنی برای مسافران غیربومی است که با رسومات این دیار اشنا نیستند، چرا که عمده مردم استان ایلام چند روز مانده به عید تا پایان تعطیلات با برپایی چادرهای بزرگ برزنتی در دامان طبعیت این ایام را با ایجاد کلونی های چادرنشینی طی می کنند، در واقع سنت چادر نشینی در ایام تعطیلات در استان قدمت چندانی ندارد و یک رسم خودجوش به جای مانده از زمان جنگ تحمیلی و آوارگی و زندگی اجباری در زیر چادر است.

دوغ و نوشیدنی های محلی، کله کنجد، بژی برساق، نان های محلی چون پَپگ و نان ساجی از جمله خوراکی های محلی استان ایلام است./ایرنا