نسل جنگ تحمیلی فرزندان امروز را با دوران دفاع مقدس آشنا سازند 

زهرا پارساپور روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا با اشاره به برنامه های معاونت کاربردی سازی علوم انسانی و فرهنگی پژوهشگاه علوم انسانی در هفته دفاع مقدس اظهار داشت: پژوهشگاه علوم انسانی هر سال به مناسبت هفته دفاع مقدس مراسمی ویژه دارد و سعی دارد با نصب تصاویر و پخش سرودهای انقلابی و نمایشگاه عکس در فضای پژوهشگاه فعال باشد.

وی افزود: اما انتظار درستی که از پژوهشگاه می رود، انجام پژوهش در عرصه دفاع مقدس است در این زمینه نیز در سال‌های اخیر اقداماتی از جمله پژوهش هایی در حوزه نقد داستان و شعر دفاع مقدس و ادبیات پایداری صورت گرفته و دانشنامه آزادگان نیز به تازگی با حضور وزیر علوم رونمایی شده است.

پارساپور اظهار داشت: در چند سال اخیر گروه ویژه‌ای در شورای بررسی متون با عنوان ادبیات پایداری مشغول فعالیت شده و از جمله فعالیت‌های آنها نقد و بررسی متون تولیدشده دانشگاهی مرتبط با دفاع مقدس و ادبیات پایداری است.

وی عنوان کرد: برگزاری نشست های علمی متعدد در دانشگاه‌ها با حضور صاحب نظران حوزه ادبیات دفاع مقدس و نیز سرداران جنگ هشت ساله برگزار مقالات علمی پژوهشی متعددی نیز در این زمینه در مجلات پژوهشگاه منتشر شده است.

پارساپور در پاسخ به اینکه چگونه می توان آثار دفاع مقدس را حفظ کرد، اظهار داشت: زمانی که از حفظ آثار دفاع مقدس سخن می‌گوییم، باید توجه داشته باشیم که بخش قابل توجه این آثار، ارزش‌های مربوط به دفاع مقدس است. این بخش از آثار نه در فضای موزه ها یا در متن کتاب ها بلکه در متن جامعه و در رفتار و تفکر ما ظهور و بروز پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: اگر موفق به حفظ آن ارزش ها از جمله ازخودگذشتگی، نوع دوستی، میهن دوستی، توجه به هویت دینی و ملی، غیرت، شجاعت، جوانمردی، رشادت و فرهنگ شهادت و ایثار شویم، یعنی در پاسداشت آثار و دستاوردهای دفاع مقدس موفق بوده‌ایم در غیر این صورت حفاظت از ابزارها و آلات جنگی یا آثار شهدا، جنگ هشت ساله را در حد جنگ هایی که در تاریخ ملت ها رخ داده و گذشته، تنزل خواهد داد.

معاون پژوهشگاه علوم انسانی در پاسخ به اینکه نسل جدید به خوبی با رزمندگان، شهدا و آثار دفاع مقدس ارتباط برقرار کرده است، گفت: نسل جدید طبیعی است که برداشت و حس و حالی که نسل ما در جنگ داشت را نداشته باشد. آنها از طریق روایات ما با جنگ آشنا می‌شوند و تکثر و تنوع روایات جنگ متناسب با تنوع و تکثر نگاه و بیان ما و تحلیل گران و هنرمندان خواهد بود.

مستندات هنری از جنگ موثرتر و ماندگارتر است

پارساپور توضیح داد: منظور من از روایات جنگ مجموعه‌ای از مستندات متشکل از سه بخش است. نخست آثار موجود از آن دوره؛ از جمله آثار به جا مانده از جنگ و نیز گفتارها، نوشتارها و تصاویر کسانی که جنگ را تجربه کردند، دوم روایات هنری خلق شده در قالب‌های مختلف تصویری، متنی و گفتاری است و سوم آنچه نسل جدید در واقعیت از عملکرد نسل جنگ در فضای امروز جامعه مشاهده می کنند. این سه مجموعه روایت تصویری از جنگ را در ذهن نسل امروز شکل می‌دهد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی تصریح کرد: اکنون برای پاسخ به پرسش شما مبنی بر چگونگی ارتباط نسل امروز با جنگ گذشته، باید روایات موجود را در سه عرصه مستندات، آثار هنری و فضای ارزشی حاکم بر عملکرد امروز خودمان ملاحظه کنیم تا بتوانیم قضاوت درستی درباره نگاه نسل امروز داشته باشیم.

پارساپور ادامه داد: از خود بپرسیم که روایات امروز ما از جنگ چگونه است. از خود بپرسیم که تاکنون چقدر درباره جنگ آثار ادبی و هنری فاخر تولید کردیم. به تازگی رهبری در سخنان خود روی تولید متون خوب و فاخر تاکید کردند. متونی که سینما و تئاتر از آن تغذیه کنند. باید ببینیم در این زمینه چه کارهایی انجام داده ایم.

وی تاکید کرد: بی شک تصاویری که از طریق هنر در ذهن نسل امروز شکل می‌گیرد، موثرتر و ماندگارتر است و در آخر از خود بپرسیم که کدام یک از خلقیات و روحیاتی را که ما در هشت سال دفاع مقدس داشتیم، توانسته ایم حفظ کنیم آنگاه در مورد نگاه نسل جدید به جنگ قضاوت کنیم.

نقش دانشگاهیان در جنگ اقتصادی و تحریمی امروز

پارساپور در پاسخ به اینکه در آن زمان که جنگ نظامی بود، شما و مردم چه کارهایی انجام می دادید و حالا که در جنگ تحریمی و اقتصادی به سر می بریم، دشمن چه حربه هایی را در پیش گرفته است و باید در مقابل آن چه واکنشی نشان دهیم، توضیح داد: در زمان جنگ هشت ساله ما بیشترین همدلی و همیاری و از خودگذشتگی را در تاریخ انقلاب بلکه تاریخ معاصر ایران شاهد بودیم.

وی ادامه داد: حماسه‌آفرینی ملت تنها در جبهه نبود بلکه به عنوان کسی که در پشت جبهه ها شاهد رفتار، تفکر و احساسات مردان و زنان بود باید عرض کنم که آنقدر زیبایی و عشق و شور در جامعه موج می‌زد که زشتی، خشونت و سختی جنگ را کمتر حس می کردیم. از حمایت های مالی و ارسال کمک های متنوع به جبهه گرفته تا تقویت روحیه رزمندگان و خانواده‌های آنها به اشکال گوناگون. شکوه صحنه‌هایی که از بدرقه رزمندگان توسط همسران، مادران و خواهران آنها خلق می شد، از صحنه‌هایی که فرزندان این میهن در جبهه خلق می کردند، کمتر نبود.

پارساپور گفت: تصور من این است که حجم روایات ما از جنگ بیشتر معطوف به خط مقدم و فداکاری رزمندگان است و حماسه آفرینی های پشت جبهه را کمتر روایت کردیم اما درباره جنگ تحمیلی امروز که در عرصه اقتصادی شکل گرفته است، خط مقدمی وجود ندارد و همه ایران و فرزندان ایران را در این نبرد نابرابر درگیر می بینیم این جنگ بسیار جدی است.

وی ادامه داد: رویارویی مستقیم ما با ابرقدرتی مثل آمریکا در عرصه جهانی نیاز به استراتژی های دقیق سیاسی اقتصادی و نظامی دارد. طراحان عملیات ما در این جنگ ناجوانمردانه با دشمن بدون شک طیفی از عالمان، دانشگاهیان، سیاستمداران و نظامیان هستند. بدون شک بدون مدد جستن از دانشگاه و تخصص دانشگاهیان مقابله با این آسیب ها ممکن نیست.

پارسا پور تصریح کرد: وزارت علوم با متنوع سازی فعالیت اعضای هیات علمی و تعریف فعالیت های جدید مرتبط با فضا و نیازهای امروز ایران می تواند این انرژی و پتانسیل ارزشمند را به کمک بگیرد. تشخیص اولویت های امروز و اقدام در جهت کاهش آسیب ها لازمه تحقق مسوولیت اجتماعی آموزش عالی است.

وی ادامه داد: همه می دانیم این نبرد زخم های عمیقی بر تن جامعه به ویژه اقشار کم درآمد ما ایجاد کرده است. زخم هایی که از حوزه اقتصاد به حوزه مسائل اجتماعی، فرهنگی و روانی گسترش پیدا کرده و همه می‌دانیم که این جنگ اقتصادی مثل جنگ هشت ساله تحمیلی است و چاره‌ای جز مقاومت و بازگرداندن حریف به میز مذاکره نداریم و البته لازمه این مقاومت مردم اعتماد به مسوولان و دست‌اندرکاران امور است. اعتمادی که با هرگونه فساد و رانت بر آن خدشه وارد می‌شود و تحمل فقر و گرانی و فشار را دو چندان می سازد.

نیاز به نگاه واقع بینانه به مسائل کلان کشور داریم

معاون کاربردی سازی علوم انسانی در خصوص نقش دانشجویان و اساتید در اوضاع کنونی کشور گفت: فضای امروز ایران علاوه بر مشکلات اقتصادی تحمیل شده، با مشکلات اجتماعی و فرهنگی روبه رو است که البته بخشی از آن باز به همین مشکلات اقتصادی برمی‌گردد.

وی ادامه داد: مشکلات فرهنگی، اجتماعی، روانی و اخیراً مشکل در حوزه سلامت وضعیتی را به وجود آورده که شاید در هشت سال دفاع مقدس شاهد چنین وضعیتی نبودیم یا بسیار کم رنگ تر بود. مقابله با این مشکلات در گستره‌ای به وسعت کشور نیاز به تخصص تعهد و مسوولیت اجتماعی و همان خلق و خوی ایثارگرانه حاکم بر هشت سال جنگ تحمیلی از سوی دانشگاه و دانشگاهیان و البته عزم جدی از سوی مسوولان و دولت مردان دارد.

پارساپور عنوان کرد: نگاه واقع‌بینانه به مسائل کلان جامعه و پرهیز از نگاه تقلیل گرایانه به حوزه فرهنگ و جامعه، لازمه گام نهادن در جهت حل این مشکلات است. به نظر من در سال های اخیر دانشگاه و دانشگاهیان با طرح شعارهایی همچون مسوولیت اجتماعی دانشگاه، دانشگاه و پژوهشگاه بدون دیوار، دانشگاه و جامعه، دانشگاه و صنعت حسن نیت خود را برای ورود به عرصه مسائل جامعه و کشور نشان داده اند و اقدامات قابل توجهی نیز در این زمینه انجام شده است.

جامعه با نگاه‌های تردیدآمیز در حوزه علوم انسانی مواجه است

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی همچنین اظهار داشت: برای نمونه می‌توان به تجربه ورود دانشگاه و دانشگاهیان به عرصه سلامت جسمی و روانی و اجتماعی در فضای کرونایی اشاره کرد که در کنار فعالیت مسوولان امیدآفرین و آگاهی بخش بوده است.

پارساپور افزود: پیش از آن در سال گذشته ورود دانشگاهیان به مشکلات زیست محیطی همچون بحران کم آبی و سیلاب را شاهد بودیم اما به نظر می رسد هنوز زمینه‌های لازم و کافی برای بهره برداری از این ظرفیت عظیم فراهم نیست و موانع عینی و ذهنی همچنان وجود دارد. هنوز نسبت به دستاوردهای علوم انسانی با نگاه های تردیدآمیز مواجه هستیم.

وی تاکید کرد: پل زدن ذهنی و عینی میان سنت ها و دستاوردهای دانش امروز و یافتن زبان مشترک میان اهالی این دو حوزه معرفتی بسیار زمان‌بر شده است و در این میان البته جامعه در فضای مبهم راه خود را می رود و مشکلات خود را دارد و ما تنها زمان و فرصت را از دست می‌دهیم./ایرنا