نشاط شهری با طعم طبیعت اجتماعی/ در شهر خبری نیست! * آذر دوست‌محمدی

آذر دوست محمدی – نشاط، واژه ای دلنشین و گیرا به حساب می آید که حتی تکرار و شنیدن و خواندنش هم به انسان حس خوبی می دهد.

نشاط را اگر بخواهیم معنا کنیم، به مترادف ” خوشی” و ” سرزندگی” و ” شادی” می رسیم که البته بسیاری معنای ” شادی” را جدا از ” نشاط” دانسته اند.

شادی به معنی خوشحالی است که با خنده و تبسم همراه است، اما نشاط به معنی سرحال بودن و سرزندگی است و این دو گاهی در زمان شاد بودن و بانشاط بودن انسان با هم همراه می شوند و زمانی دیگر با هم نیستند، زیرا آن‌ هنگام انسان شاید بانشاط و سرحال باشد، ولی شادی در وجودش نیست، یا به بیانی دیگر می توان گفت که او با میل و رغبت فعالیت های خود را انجام می دهد، ولی خنده بر چهره اش نمایان نیست.

اما در اصل باید در میان اجتماع به دنبال نشاط گشت و آن را معنا کرد. اجتماع از جمع شدن عده ای از مردم با آداب و فرهنگ خاص پدید می آید و در این میان نقش نشاط بسیار مهم و اساسی است، زیرا اگر نباشد، آن اجتماع در ورطه ی ناملایمات و آسیب ها می افتد.

هرگاه در میان یک اجتماع به آماری نگران کننده در زمینه هایی همچون بیکاری، طلاق، اعتیاد و خودکشی می رسیم، به خوبی درمی یابیم که از نشاط اجتماعی بهره کافی نبرده اند و در هاله ای از بیم و رنج، به کورسوی افقی کم رنگ چشم دوخته اند.

نشاط اجتماعی هنگامی خوب است که همه اجتماع را در بر بگیرد؛ نه این که یکی نان سنگک فرو برده در ظرف ‌کله پاچه و دیگری سر در سطل بزرگ زباله و آن سوتر کودکی نحیف در حال وزن کردن سیریِ رهگذران باشد.

نشاط اجتماعی زمانی معنا پیدا می کند که صف های گرانی‌ مرغ و روغن تحلیل بروند و نان به نرخ جیب از تنور بیرون بیاید.

امروزه حتی در شهرهای کوچک هم کمبود نشاط اجتماعی به چشم می خورد که نمونه ی آن را می توان در ” ایلام” یافت که بالا بودن آمار بیکاری و خودکشی گواه این مدعاست.

ایلامی ها نشاط اجتماعی شان را بیشتر در دل طبیعت جستجو می کنند و اینگونه با حضور در فضای بیرون از دلمردگی های شهری در لابلای درختان انبوه بلوط و دشت و تپه های بکر و زیبای استان به آرامش می رسند و در واقع نیازهای روحی خود را برطرف می کنند.

البته با وجود این که بیش از یکسال از حضور ویروس منحوس کرونا و به دنبال آن اعمال منع و محدودیت ترددها و رفت و آمدها در استان می گذرد، نشاط اجتماعی طبیعت محور هم در سبد محدودیت قرار گرفته و همین امر باعث شده تا حجمی از خستگی و دلتنگی بر آیینه ی زندگی شهرنشینی بنشیند و اینگونه مردم به هر بهانه ای در تقلای آنند تا در فرصتی مغتنم، البته با رعایت و حتی عدم رعایت پروتکل های بهداشتی، به دل کوه و جنگل های بلوط بزنند تا هوایی هر چند اندک در هوای زلال خدا عوض کرده و روح ضمیرشان را تازه کنند.

امروزه اگر چه با اقدامات شهرداری در مدرنیته کردن فضای شهری و نصب المان ها و طراحی و ایجاد پیاده راه ها و افزایش فضای سبز تا حدودی از بار شهرزدگی کاسته شده است، اما این اقدامات به تنهایی کافی نیست.

برنامه ریزی مدون برای تحقق نشاط اجتماعی از اصلی ‌ترین نیازهای زندگی شهری محسوب می شود، زیرا مردم در لابلای مشکلات ریز و درشت زندگی و فشار تورم و گرانی و ناملایمات به شدت در مسیر کانال افسردگی قرار می گیرند و هرگاه در عده ای انگیزه و نشاط نباشد، به دیگران هم‌سرایت می کند و اینگونه سردی و خمودگی در شهر پدید می آید.

امروز اکثر جوانان و حتی نوجوانان بیشتر از آن که کتاب بخوانند، قلیان می کشند و بیشتر از آن که به مثبت اندیشی فکر کنند، آهنگ های غمگین با خود زمزمه می کنند و با اینترنت، فضای گسترده ی مجازی به ویژه اینستاگرام را پاتوقی برای درد دل های روزمره با هم یافته اند که البته از جهاتی خوش بینانه نیست و به یک چالش و آسیب تبدیل شده است.

در این برهه از زمان که سایه ی سنگین و منحوس کرونا بر اجتماعات انسانی به خصوص در شهرها سایه افکنده است، با اوضاع وخیم اقتصادی و جیب های خالی در زیر فشار قیمت های سرسام آور، رسیدن به نشاط اجتماعی با حجم بی حوصلگی در جامعه قدری دور از ذهن است و باید تدابیری اندیشیده شود که افراد جامعه در کنار هم به درک متقابلی از وضعیت موجود برسند و بتوانند با قناعت، از اندک سرمایه های خود بیشترین استفاده و لذت را ببرند.