یک قیام در قم و پایان رژیم شاهنشاهی ایران

 که سر آغازش، گلوله های ارتش شاهنشاهی است که مردم به پا خاسته قم را به خاک و خون می کشد و آسمان تبریز، اصفهان، شیراز، یزد، جهرم و اهواز نیز رنگ سرخ قیام می گیرند.

به گزارش ایرنا، مقاله انقلاب سرخ و سیاهِ روزنامه اطلاعات است که زنجیره ای از قیام انسان های حق طلب را به راه می اندازد. زنجیره ای به رنگ سرخ شهادت که مردمان دیار قم، فریادهای نخستین این بانگ را به گوش همگان می رسانند که شعاع و حرارتش زنان و مردان تبریزی، اصفهانی، شیرازی، یزدی، جهرمی و اهوازی را نیز به کوچه ها و خیابان ها می کشاند و در خونخواهی این شهیدان به پامی خیزند.

آری، در چهلمین روز قتل‌عام مردم دیار کریمه اهل بیت، دلیران دیگر شهرها نیز به خروش آمدند. سال هاست که در نوزدهمین روز از دی ماه، تقویم ها به یادمان می آوردند که

سالگرد قتل عام مردم قم به دست ماموران ساواک و ارتش شاهنشاهی دوباره رسیده است، روز کشتار مردم مومن این دیار در سال ۱۳۵۶.

در آن سال، تقریبا اواسط دی ماه بود که نامه ای از طرف دربار توسط داریوش همایون وزیر اطلاعات و جهانگردی برای انتشار به روزنامه اطلاعات داده شد و شاید آن روز کمتر کسی باور می کرد که این نامه و این نوشته ها، نقطه آغازی بر پایان دو هزار و پانصد سال سلطنت مستبدانه و شاهانه شود، نامه ای که مانند جرقه ای، انبار باروت رژیم عریض و طویل شاهنشاهی را با یک انفجاری از نور، به تلی از خاک بدل کند.

۱۹ دی ماه دیگری از راه رسید. روزی که قیام خونین مردم قم می شود نور، می شود روزنه ای به سوی روشنایی در آن تاریکی استبداد. روزی که نوید انقلاب را به گوش جهانیان رساند و طومار استبداد را در یک نسخه وحدت حول محور ولایت در هم پیچید.

روزی که نوید انقلاب را به گوش جهانیان رساند و طومار استبداد را در یک نسخه وحدت حول محور ولایت در هم پیچید.

حرم مطهر حضرت معصومه(ع)، میعادگاه شده بود و مردم قم با مشت های گره خورده به سویش سرازیر شدند. طلاب و روحانیان حوزه علمیه قم به خروش آمدند، بازاریان و سپس مردم به آنان ملحق شدند.

خمینی، خمینی خدانگهدار تو، بمیرد، بمیرد دشمن خونخوار تو، شعار مردمی است که خشم و انزجارشان از پهلوی و پهلویان به اوج رسیده است.

هرسال باید بر سینه تاریخ بکوبانیم که چگونه شد که شهر قم اینگونه به جوش آمد و باید که بنا به دستور رهبر عزیزمان، نگذاریم این حادثه از یادها برود، پس هرسال باید تکرار کرد که چه چیز مردم مومن قم را به خیابان ها کشانده است و خون های مردم قم در قیام ۱۹ دی، چه برکاتی را به همراه داشت؟

۱۹ دی از کجا شروع شد؟

مرکز اسناد انقلاب اسلامی کتاب «جایگاه قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ در پیروزی انقلاب اسلامی» را به قلم ابراهیم طالبی‌دارابی به چاپ رساند که در این کتاب نوشته شده است: در روز هفدهم دی ماه سال ۵۶ مقاله ای با عنوان «استعمار سرخ و سیاه»، با امضای احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات درج گردید. نویسنده این مقاله «رشیدی مطلق» ، که در سالروز کشف حجاب به چاپ رسید، به حضرت امام خمینی (ره) اهانت کرده بود. با این که برای اولین بار نبود که عوامل نظام به حضرت امام (ره) اهانت می کردند و این بار حتی اهانت به طور صریح صورت نگرفته بود، امّا جرقه ای در شهر مقدس قم زده شد که به قیامی خونین و تاریخ ساز مبدل گردید.

پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم شیرازی نیز به روایت قیام ۱۹ دی قم پرداخته و نوشته است: شهادت آیت الله مصطفی خمینی فرزند امام (رحمت الله علیه) در آبان ۱۳۵۶، شتاب خاصی به حرکت انقلاب اسلامی بخشید و بار دیگر امام خمینی( ره) به عنوان رهبر حرکت اسلامی در جامعه مطرح گردید. از این رو دستگاه حاکم و به ویژه شخص شاه بر آن شد تا با توهین به ساحت امام (رحمت الله علیه) چهره ایشان را مشوش سازد و با نوشتن مقاله ای با صراحت به آن بزرگوار توهین نماید. لذا شاه دستور نگارش «ایران و استعمار سرخ و سیاه» را صادر کرد و انتشار مقاله که نویسنده آن «احمد رشیدی مطلق» ذکر شده بود به طور صریح بی حجابی را فضیلت دانسته و حجاب، کهنه پرستی و ارتجاع سیاه معرفی و به ساحت مرجع عالم تشیّع، امام خمینی (رحمت الله علیه) اهانت کرده و قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲، توطئه استعمار سرخ و سیاه معرفی شده بود.

با پخش سراسری روزنامه اطلاعات و رسیدن آن به شهر قم،. طلاب جوان، پس از خواندن مقاله، به خشم آمدند، مدرسین حوزه علمیه قم نیز پس از اطلاع از محتوای مقاله، در بیت آیت الله نوری همدانی گرد آمدند و هجدهم دی، درس های حوزه تعطیل شد.

صبح هجدهم دی، طلاب با تشکیل اجتماعی بزرگی، در مقابل بیت مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی تجمع کردند و معظم له سخنانی در مخالفت با رژیم شاه و حمایت از امام خمینی بیان فرمودند. سپس راهپیمایان، در مقابل منزل مرحوم علاّمه طباطبایی تجمع کردند. اما به علت کسالت علامه، آیت الله محمد یزدی، به نمایندگی از طرف ایشان سخنانی ایراد کرد.

مردم سپس در مقابل منزل و مدرسه آیت الله مکارم شیرازی تجمع کردند و ایشان طی سخنان تاکید کرد: بدانید که در صدر اسلام تاکنون برنامه همین‌طور بوده و به پیغمبران اهانت می‌کردند تا این زمان که بر می دارند در یک کاغذ پاره به مرجع بزرگ توهین می‌کنند، مسأله، مسأله هتاکی نسبت به آیت الله العظمی آقای خمینی نیست، این در واقع هتاکی به تمام مقدسات و به همه ماست … طلاب نباید از همدیگر جدا شوند و باید وحدت داشته باشند، اگر بناست زنده بمانیم، همه باید زنده بمانیم و اگر بناست بمیریم، همه باید بمیریم، جدایی بین ما نخواهد بود.

روزی که روح الله(ره) برای مردم امام شد

کتاب «جایگاه قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ در پیروزی انقلاب اسلامی» از عواملی که در شکل گیری قیام نوزده دی و تسریع شکل گیری انقلاب نقش مهمی داشت را شهادت فرزند گران قدر امام می داند و آورده است: شهادت سید مصطفی خمینی (ره) موجی از انزجار و نفرت را نسبت به نظام در بین مردم برانگیخت؛ چراکه آن را اقدامی از سوی نظام و به دستور شاه می دانستند. به همین دلیل مجالس گرامی داشت حاج آقا مصطفی به صحنه های مبارزه علیه نظام و حمایت از امام تبدیل می شد. در همین محافل بود که مردم به پاس مجاهدت ها و رنج هایی که رهبرشان متحمل گردیده بود، به او لقب «امام» دادند.

شعله هایی که زبانه قیام شد

کتاب حماسه نوزده دی، نیز شکل گیری اولین حرکت اعتراض آمیز در برابر انتشار مقاله موهن در روزنامه اطلاعات، توسط روحانیت و مردم قم را فردای انتشار آن یعنی روز هیجدهم دی ماه معرفی می کند و آورده است: در این روز دروس حوزه تعطیل شد و مراجع نیز درس خود را تعطیل نمودند. پس از آن بازار قم هم به حوزه ملحق گردید و مردم به همراه علما و روحانیان به منزل مراجع می رفتند و آمادگی خود را برای اقدام علیه این حرمت شکنی اعلام می نمودند .مراجع هم با سخنان خود، ضمن آرام ساختن مردم و روحانیت و تسلی دادن به آنها، علاوه بر محکوم ساختن نظام در این اقدام توهین آمیز بر ادامه مبارزه و اعتراض ها تاکید نمودند.

شهدا و مجروحین قیام

کتاب «جایگاه قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ در پیروزی انقلاب اسلامی» در مورد شهدا و مجروحان قیام ۱۹ دی می نویسد که آمار دقیقی در دست نیست، در مورد شهدا نیز غیر از چند نفر که به طور یقین در آن روز به شهادت رسیده اند سخن از شهید دیگری به میان نیامده است. البته احتمال این که خانواده شماری از شهدا از ترس ساواک شهدای خود را مخفیانه به خاک سپرده باشند، ضعیف نیست. به هر تقدیر شمار مجروحان بسیار زیاد بود، اما تنها نام پنج شهید به ثبت رسیده است که سه تن از آنان طلبه، یک نفر جوان و دیگری نوجوانی سیزده ساله است.

آثار و نتایج قیام ۱۹ دی

مسعود بهنود، در کتاب دولت‌های ایران می نویسد: قیام ۱۹ دی با مظلومیت شهدا و حرکت روحانیت و مردم به بار نشست و حرکت ساز شد. پیام حضرت امام (ره) روح تازه ای در کالبد مجروح ملت دمید و انقلاب آهنگ و شتاب تازه ای به خود گرفت. مبارزه علیه رژیم طاغوت شکل همه جانبه ای پیدا کرد و خون تازه ای در رگ نهضت جوشیدن گرفت.

به دنبال قیام ۱۹ دی، نهضت به شهرهای دیگر کشیده شد و حماسه چهلم ها شکل گرفت. تبریز، یزد، جهرم، تهران، مشهد و شهرهای دیگر کشور شاهد قیام هایی خونین در گرامی داشت شهدا بودند. ابتدا تبریز در چهلم شهدای قم به خاک و خون کشیده شد و پس از آن شهرهای دیگر به همین ترتیب شاهد حماسه هایی جاوید بود.

به دنبال قیام ۱۹ دی، نهضت به شهرهای دیگر کشیده شد و حماسه چهلم ها شکل گرفت. تبریز، یزد، جهرم، تهران، مشهد و شهرهای دیگر کشور شاهد قیام هایی خونین در گرامی داشت شهدا بود.

حماسه چهلم ها نهضت را به ثمر رساند و با بازگشت امام خمینی (ره) به کشور به پیروزی انقلاب اسلامی انجامید. ۱۹ دی نقطه عطفی در نهضت اسلامی مردم به رهبری امام خمینی(ره) بود که مشعل انقلاب را شعله ور ساخت و پیروزی علیه حکومت طاغوت را به ارمغان آورد.

نظام طاغوت و تاثیرات قیام

نظام شاهنشاهی تا پیش از قیام مردم در ۱۹ دی، مساله مبارزه و خشم و نفرت مردم از حکومت طاغوت را جدّی تلقی نمی کرد. فراگیر شدن نهضت و قیام های پی در پی، پایه های کاخ و بیداد ستم شاهی را به لرزه در آورد و نظام دریافت که در معرض خطر جدّی نابودی قرار دارد. لذا تمام توان خود را برای سرکوب مبارزات و قیام ها به کار گرفت. اما در این کار توفیقی به دست نیاورد؛ چراکه خون شهدا و روحی که امام (ره) در ملت دمید کار خود را کرده بود و هیچ سدی نمی توانست سیل خروشان نهضت را تاب بیاورد. نظام با تمام قدرت به میدان آمد و روحانیت و مردم نیز به رهبری امام (ره) و با توکل به خدای متعال، به مقابله با حکومت پرداختند.

رسالت جوانان ۱۹ دی

امروز نسل نوزده دی رسالت و وظیفه ای بس سنگین و مهم بر دوش دارد. این نسل علاوه بر درک دوران مبارزه و جهاد علیه طاغوت، آفریننده زیباترین جلوه های ایثار و فداکاری در هشت سال دفاع مقدس بوده و علاوه بر آن مدیریت و گردش امور اجرایی نظام را از آغازین روزهای پیدایش حکومت اسلامی بر عهده داشته اند. انتقال روحیه و انگیزه های مبارزاتی و اعتقادی که باعث آفرینش قیام ۱۹ دی و پیروزی انقلاب گردید، به نسل امروز و جوانان نسل سوم، اصلی ترین و مهم ترین وظیفه نسل ۱۹ دی می باشد. بی شک بقای آینده نظام اسلامی در گرو انتقال تاریخ پر شکوه گذشته انقلاب به نسل آینده است./ایرنا