کرونا حریف اهالی کتاب نمی‌شود

طرح‌های فصلی خرید کتاب با تخفیف، در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه کتابفروشی‌ها و اهالی کتاب قرار گرفته و سازوکار مناسبی که برای اجرای این طرح‌ها تدارک دیده شده با کمترین مشکل روبه‌رو بوده است.
طرح «تابستانه کتاب۹۹» با شعار «کتاب بخوانیم، ایمن بمانیم» از ۱۸ تا ۳۰ مرداد در کتابفروشی‌های عضو طرح در سراسر کشور برگزار می‌شود.

براساس آخرین گزارش‌ها، ۷۶۱ کتابفروشی از ۳۱ استان در این طرح مشارکت کرده‌اند که با یارانه ۲۰ درصدی کتاب‌ها را به مخاطبان ارائه می‌کنند. در این دوره استان تهران با ۱۱۵ کتابفروشی، استان اصفهان با ۸۵ کتابفروشی و استان خراسان رضوی با ۸۱ و استان قم با ۵۷ کتابفروشی بیشترین مشارکت را دارند.

در بین استان‌های شرکت‌کننده در این طرح، تاکنون استان قزوین با افزایش صددرصدی حضور کتابفروشی‌ها در مقایسه با طرح بهارانه کتاب در صدر قرار دارد و استان‌های یزد با ۵۸ و کرمانشاه با افزایش ۵۷ درصدی حضور کتابفروشی‌ها در جایگاه بعدی قرار گرفته‌اند.

همچنین میزان مشارکت کتابفروشی‌های آذربایجان غربی و کهگیلویه و بویراحمد در طرح تابستانه کتاب افزایش ۵۰ درصدی را نشان می‌دهد. کتابفروشی‌های خراسان شمالی در مقایسه با بهارانه کتاب ۴۰ درصد افزایش داشته‌اند.

در این طرح سقف مجاز خرید برای هر خریدار ۱۵۰ هزار تومان است. در تابستانه کتاب۹۹ به منظور رعایت پروتکل‌های بهداشتی در شرایط شیوع و گسترش ویروس کرونا و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، خریدهای غیرحضوری نیز با ثبت اطلاعات مربوطه در پنل از سوی کتاب‌فروشی‌ها فراهم شده است.

افزایش شرکت کتابفروشی‌ها در طرح‌های حمایتی
با نگاهی به طرح‌هایی که در دوره‌های پیشین برگزار شده است، معلوم می‌شود با پایان طرح فصلی بهارانه کتاب ۹۹، ۳۰۴ هزار و ۲۵۵ نسخه کتاب به مبلغ ۱۱۷ میلیارد و ۴۸۸ میلیون و ۷۱۰ هزار و ۵۷۴ ریال توسط ۱۰۸ هزار و ۲۵۸ نفر خریداری شد.

۶۸۵ کتاب‌فروشی از سراسر کشور، در بهارانه کتاب ۹۹ فعالیت داشتند که از این تعداد، ۱۴۹ کتاب‌فروشی در شهرستان‌ها و ۵۳۶ کتاب‌فروشی در مراکز استان‌ها در این طرح شرکت کردند.

بین ۳۱ استان‌ شرکت‌ کننده در طرح بهارانه کتاب۹۹ ، استان تهران با ۱۰۹ کتاب‌فروشی در صدر قرار گرفت و پس از آن، استان اصفهان با ۸۰ کتاب‌فروشی، خراسان رضوی با ۷۰ کتاب‌فروشی در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. همچنین قم با ۵۷ کتابفروشی، ‌فارس با ۴۵ کتابفروشی و کردستان با ۳۸ کتابفروشی در این طرح شرکت کرده‌اند.

پاییزه کتاب۱۳۹۸، دوازدهمین دوره طرح «توزیع یارانه کتاب از طریق کتاب فروشی‌ها» بود که با شعار «حالِ خوشِ خواندن » به مدت ۱۳ روز از تاریخ ۲۳ آبان تا ۵ آذر ۱۳۹۸ در کتابفروشی‌های کشور و از ۲۳ آبان تا ۸ آذر به مدت ۱۶ روز در شهر مشهد برگزار شد. در این دوره ۶۵۱ کتابفروشی ثبت نام کردند، اما ۵۸۵ کتابفروشی فعال بودند.

مشتری با طرح‌های حمایتی آشنا شده است
شهر کتاب‌ها یکی از مراکز مورد توجه در طرح‌های فصلی خانه کتاب و ادبیات ایران هستند.
حسین معدن‌نژاد، مدیر بخش کتاب شهرکتاب هفت چنار، درباره تاثیر اجرای طرح‌های حمایتی در این کتابفروشی به ایرناپلاس گفت: این طرح‌ها ایده بسیار خوبی است و مشتریان فروشگاه با آن آشنا شده‌اند و پیگیر زمان برگزاری آن هستند.

وی درباره تاثیر اجرای این طرح‌ها بر ادامه کار کتابفروشی توضیح داد: به طور قطع وقتی مشتری می‌بیند که کتاب با تخفیف ارائه می‌شود، فروش بالاتر می‌رود، اما همیشه مبلغ در نظر گرفته شده به عنوان بودجه کم است و تعداد زیادی از مشتری‌ها نمی‌توانند از آن استفاده کنند. اگر مسئولان بتوانند هماهنگ با نیاز کتابفروشان، شارژ کنند، تاثیر بهتری در جذب مخاطب خواهد داشت.
به گفته این مدیر کتابفروشی، طرح‌های حمایتی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، موجب رونق کتابفروشی می‌شوند اما نمی‌توانند یک کتابفروشی را از تعطیلی نجات دهند.

کتابفروشان احساس غرور کردند
کتابفروشی کمال اندیشه، دو سال پیش در طرح تابستانه به عنوان کتابفروشی برگزیده انتخاب شد. محمدجعفر کمالی‌آشتیانی مدیر این کتابفروشی درباره تاثیر طرح‌های حمایتی بر اقتصاد کتابفروشی به ایرناپلاس گفت: این ایده با طرح عیدانه کتاب شروع شد. در دوره‌های اول و دوم تعداد کمی کتابفروش متوجه آن شدند، اما در دوره‌های بعدی با شناخته شدن طرح، کتابفروش خیابان فرعی در شهری دور از پایتخت هم احساس وجود کرد. کتابفروشان متوجه شدند موسسه‌ای به نام خانه کتاب و ادبیات به آنها هویت داده و آنها را مورد توجه قرار داده است و کتابفروشان احساس غرور کردند.

به گفته کمالی‌آشتیانی انتخاب یک کتابفروشی برتر و اعلام آن توسط رسانه‌ها اقدامی است که موجب رونق بخشیدن به کتابفروشی می‌شود.
او ادامه داد: این طرح باعث شد کتابفروشی‌ها خود را به‌روز کنند، به اینترنت وصل شوند و کتاب‌هایی بیاورند که در سامانه خانه کتاب و ادبیات ثبت شده باشد. کتابفروش‌ها مجبور شدند دستگاه بارکدخوان در کتابفروشی داشته باشند و وقتی این طرح آمد به کار کتابفروشان محوریت بخشید.

کمالی‌آشتیانی با اشاره به اینکه طرح‌های حمایتی خانه کتاب، نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای نمایشگاه کتاب تهران باشند، توضیح داد: کتابفروش باید با استفاده از این طرح، با اقداماتی موجب جذب مشتری شود. به طور مثل اگر یارانه در نظر گرفته شده تمام شد، کتابفروشی از سود کتاب‌هایش کم کند و با تخفیف کتاب ارائه یا اقداماتی تبلیغاتی انجام دهد.

قیمت کتاب‌ها در سامانه خانه کتاب به‌روز نیست
کمالی‌آشتیانی با تاکید بر اینکه طرح‌های حمایتی خانه کتاب و ادبیات ایران نقاط مثبت بسیاری دارد، درباره چگونگی بهتر شدن این طرح‌ها پیشنهاد کرد: باید سیستم خانه کتاب، عناوین بیشتری را در خود جای دهد زیرا نبود برخی عناوین در این سیستم موجب نارضایتی مشتری می‌شود.

وی ادامه داد: همچنین برای اعمال تخفیف، کتابفروش باید کد ملی و شماره تلفن شخصی فرد را درخواست کند، این روند با توجه به اینکه بیشتر مشتریان کتابفروشی زنان هستند، ممکن است موجب مشکلاتی ‌شود. گاهی هم قیمت‌های خانه کتاب به روز نیست؛ به طور مثال ممکن است کتابی با ۸۵ هزار تومان قیمت پشت جلد با قیمت ۳۰ هزار تومانی در سامانه ثبت شده باشد.

در این روزگار تحریم و شیوع کرونا، نقاط مثبت طرح‌های حمایتی خانه کتاب و ادبیات ایران سبب شده این طرح‌ها تا حدی موجب رونق بخشیدن به کتابفروشی‌ها شود. بعد از چند دوره اجرا، برخی از نقاط ضعف آنها پیدا شده است که با تلاش و توجه مسئولان، قابل حل هستند. این مسیر می‌تواند راهی برای جلوگیری از تعطیلی کتاب‌فروشی‌ها در این اوضاع مشکلات اقتصادی باشد و رونق دوباره‌ای به فعالیت آنها بدهد./ایرناپلاس