اگر زندان باز دارنده بود…

«نعمت احمدی» استاد دانشگاه و وکیل پایه یک دادگستری در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه مجازات‌ های جایگزین حبس برای جلوگیری از وقوع جرم موثرتر از زندان است، گفت: من اصولا مجازات سخت و قوانین سخت گیرانه را منتج به این امر نمی‌دانم که باعث جلو گیری از جرم شود که اگر اینگونه بود، گروهی می‌نشستند و قوانین سختی می‌نوشتند و مشکلات کم می‌شد.

با توجه به شرایط فرد در زمان انجام جرم باید مجازات تعیین شود
نعمت احمدی با بیان اینکه جرم و جنایت علل دیگری دارد و تنها با قانون و برخورد سخت نمی‌توان جلوی این مساله را گرفت، گفت: قوانین هم در زمینه جلو گیری از وقوع جرم نقش دارند اما نباید تنها به قانون اکتفا کرده و مسائل دیگر را رها کنیم. همین که قانون گذار علم قاضی را یکی از منابع در صدور حکم دانسته و اختیار حداقل مجازات و حداکثر مجازات را به قاضی داده، نشانگر این است که قاضی دست بازی در پرونده و صدور حکم دارد و این رویه هم برای صدور احکام متناسب در هر پرونده‌ ای است. در واقع قاضی با این اختیار باید شرایط هر فرد در هنگام وقوع جرم را در نظر گرفته و متناسب با آن حکم صادر کند. با توجه به این اختیارات قاضی می‌تواند مجازات‌ های جایگزین زندان را استفاده کند.

به عنوان مثال شما دو پرونده را در نظر بگیرد که موضوع هر دو هم مساله دزدی است. اما در پرونده اول فرد خلاف کار سابقه دار است که این کار شغل او محسوب می‌شود و نیاز مالی شدیدی هم نداشته است. اما در پرونده دوم فرد برای اولین بار دست به دزدی زده و نیاز شدید مالی داشته است. در این جا قاضی قطعا در این دو پرونده رای یکسان صادر نمی‌کند و مطلوب این است که در مورد فرد دوم اصولا از مجازات جایگز ین حبس استفاده کند و فرد را در رابطه با افراد خلاف کار بیشتری قرار ندهد.

اگر زندان بازدارنده بود آمار جرم نباید افزایش پیدا می‌کرد
این وکیل پایه یک دادگستری در پاسخ به این پرسش که آیا حبس نتوانسته جلوی وقع جرم را بگیرد یا حداقل کاهش دهد، بیان داشت: زندان لزوما نمی‌تواند بازدارنده جرم باشد. اصلا و ابدا این نتیجه را ندارد. در اول انقلاب این رویکردهای سخت در پیش گرفته شد اما آیا جرم و جنایت کمتر شد؟ برخی از مسئولان آن زمان در رسانه‌ها اعلام کردند که اگر اختیار مساله مواد مخدر را به آن‌ها دهند ظرف چند هفته کلا این مشکل را حل می‌کنند. این اتفاق افتاد و آن فرد مسئول مبارزه با مواد مخدر شد و چند نفر را هم اعدام کرد اما آیا مساله مواد مخدر حل شد؟ آیا امروز ما می‌توانیم بگوییم نسبت به آن زمان مصرف مواد مخدر کمتر شده است؟ بدون تردید جواب این پرسش‌ها منفی است. پس مشکل از جای دیگری است.

اعمال مجازات‌های جایگزین حبس موثرتر است و بیشتر باعث جلوگیری از وقوع جرم می‌شود. این نوع مجازات‌ها اثر بیشتری روی فرد می‌گذارد. فرد جرم سبکی انجام داده دفعه اول او بوده وقتی زندانی می‌شود هزار اتفاق برای او می‌افتد از جامعه طرد می‌شود و به نوعی هویت او از او گرفته می‌شود. اما در مجازات‌های جایگزین این اتفاق نمی‌افتد.

اولین نتیجه فرستادن افراد به زندان، طرد شدن آنها از جامعه است
این استاد دانشگاه در مورد هزنیه‌های زندان رفتن؛ چه برای فرد و چه برای دولت هم گفت: فردی که برای اولین بار مرتکب جرمی شده و قاضی برای او حکم زندان صادر می‌کند و او وارد زندان می شود در وهله اول برچسبی روی پیشانی او می‌خورد به اسم اینکه این فرد زندان رفته و طرد از جامعه با همین برچسب شروع می‌شود. این برچسب تا آخر عمر با او هست. برای کار به مشکل خواهد خورد چرا که نخواهد توانست گواهی عدم سوء پیشنه را ارائه کند. وقتی فردی طر د شد و از نظر کاری هم به مشکل خورد به نظر شما بیشتر به سمت جرم خواهد رفت یا از جرم دوری خواهد کرد؟ بدون تردید بسترهای ادامه جرم در این فرد با این رویه فراهم شده است.

مساله دیگر اینکه فرد تا قبل از زندان با خلاف کاران هیچ ارتباطی نداشت و مثلا از روی نیاز یا هر علتی دست به دزدی زده بود اما وقتی این فرد وارد زندان می‌شود با همه نوع خلاف کار ارتباط پیدا می‌کند و اصولا توسط این افراد یارگیری می‌شود. بنابراین احتمال ادامه خلاف توسط این فرد افزایش پیدا می‌کند. دولت هم از زمانی که پلیس برای دستگیری این فرد اقدام می‌کند تا همه مراحل دادگاه و زندان و هر مرحله‌ای که در پرونده است هزینه پرداخت می‌کند. بنابراین باید قوه قضاییه از مجازات‌های جایگزین حبس استفاده کند. با وجود اعلام این رویکرد توسط قوه قضاییه هنوز در عمل اتفاق زیادی رخ نداده است./ایرنا